Turkey : जास्त गहू उत्पादनामुळे तुर्कीत 100 फूट रुंद खड्डे तयार झाले; शेतांमध्ये आतापर्यंत 684 सिंकहोल आढळले

By, Pravin Wankhade - December 14, 2025 11:00:35

0

वृत्तसंस्था

अंकारा : Turkey तुर्कीचे अन्नभांडार म्हणून ओळखले जाणारे कोन्या मैदान सध्या एका गंभीर समस्येचा सामना करत आहे. येथे तुर्कीतील सर्वाधिक गहू पिकवला जातो. कोन्या मैदानाचे एकूण कृषी क्षेत्र सुमारे 2.6 दशलक्ष हेक्टर आहे, जे तुर्कीच्या एकूण कृषी क्षेत्राच्या 11.2% आहे.Turkey

क्षमतेपेक्षा जास्त उत्पादन आणि भूजलाच्या अतिवापरामुळे हा परिसर दुष्काळाचा सामना करत आहे. यामुळे जमिनींमध्ये शेकडो खड्डे (सिंकहोल) तयार होत आहेत, जे शेतीचे नुकसान करत आहेत.Turkey

तुर्कीच्या आपत्कालीन व्यवस्थापन संस्था AFAD च्या नवीन अहवालानुसार, कोन्या बेसिनमध्ये आतापर्यंत 684 अशा खड्ड्यांची (सिंकहोल) ओळख पटली आहे.Turkey

100 वर्षांत महाराष्ट्र विधानपरिषदेने नेमके केले काय??, वाचा परंपरा, चर्चा आणि निर्णयांच्या वारशाचा इतिहास!!

तर, कोन्या तांत्रिक विद्यापीठाच्या सिंकहोल संशोधन केंद्राच्या मते, 2017 मध्ये 299 सिंकहोल होते, जे 2021 पर्यंत वाढून 2,550 झाले.

2025 मध्ये सुमारे 20 नवीन मोठे सिंकहोल तयार होण्याची पुष्टी झाली आहे. या खड्ड्यांची खोली 30 मीटरपेक्षा जास्त आणि रुंदी 100 फुटांपर्यंत असल्याचे सांगितले जात आहे.

प्रशासनाच्या दुर्लक्षामुळे संकट वाढले

हे संकट अचानक आलेले नाही. तर गेल्या 20 वर्षांपासून शेतकरी आणि प्रशासनाच्या दुर्लक्षामुळे ते हळूहळू वाढले आहे.

2025 मध्ये ही समस्या अधिक तीव्र झाली आहे, कारण दुष्काळ आणि भूजल उपसा खूप वाढला आहे. AFAD च्या अहवालानुसार, करापिनार जिल्ह्यातच 534 सिंकहोल (भूगर्भीय खड्डे) आहेत, आणि हे प्रामुख्याने ग्रामीण आणि कृषी क्षेत्रांमध्ये आहेत.

तज्ञांचे म्हणणे आहे की ही मानवनिर्मित आपत्ती आहे, निष्काळजीपणामुळे ती आणखी वाढली आहे.

सिंकहोल तयार होण्याची तीन महत्त्वाची कारणे जाणून घ्या

भूवैज्ञानिक रचना:

कोन्या मैदानाची भूवैज्ञानिक रचना ‘कार्स्ट’ प्रकारची आहे, म्हणजे हे मैदान कार्बोनेट आणि जिप्समसारख्या विद्रव्य खडकांपासून बनलेले आहे.

हे खडक हजारो वर्षांपासून पाण्यात विरघळून खड्डे तयार करतात. पूर्वी येथे सिंकहोल खूप कमी तयार होत होते, परंतु भूजल कमी झाल्यामुळे मैदान आधार गमावते आणि अचानक कोसळते, ज्यामुळे पृष्ठभागावर मोठे खड्डे तयार होतात.

पावसात घट:

तुर्कीमध्ये गेल्या 15 वर्षांत पाण्याची पातळी सर्वात खालच्या स्तरावर पोहोचली आहे. हवामान बदलामुळे पाऊस कमी झाला आहे, ज्यामुळे जलसाठे रिचार्ज होऊ शकत नाहीत.

भूगर्भातील पाण्याची पातळी घटणे:

कोन्यामध्ये बीट, मका आणि इतर जास्त पाणी लागणाऱ्या पिकांच्या सिंचनासाठी हजारो वैध आणि अवैध विहिरी सुरू आहेत. 1970 च्या दशकापासून काही भागांमध्ये भूगर्भातील पाण्याची पातळी 60 मीटरपर्यंत खाली गेली आहे. अवैध विहिरी आणि अनियंत्रित पंपिंगमुळे जमीन कमकुवत झाली आहे, ज्यामुळे जमीन अचानक खचत आहे.

तज्ञांचा इशारा- सिंकहोलची संख्या वेगाने वाढेल

तज्ञ चेतावणी देत आहेत की, जर सध्याची परिस्थिती अशीच राहिली तर सिंकहोलची संख्या आणखी वेगाने वाढेल. कोन्या तांत्रिक विद्यापीठातील संशोधकानुसार, भूजलाच्या वापराला आळा घातला नाही तर हे संकट आणखी गंभीर होईल.

AFAD आता धोकादायक क्षेत्रांचे नकाशे तयार करत आहे आणि 1,850 क्षेत्रांमध्ये जमिनीच्या खचण्याचे संकेत मिळाले आहेत. भविष्यात, जर हवामान बदलामुळे दुष्काळ कायम राहिला, तर केवळ कोन्याच नाही तर शेजारील करामन आणि अक्सरायसारखे प्रदेशही प्रभावित होतील.

तथापि, सरकार बेकायदेशीर विहिरींवर बंदी घालत आहे आणि उत्तम जलव्यवस्थापनाच्या दिशेने पावले उचलत आहे.

सिंकहोलमुळे तुर्कीमध्ये स्थलांतर वाढण्याचा धोका

हे संकट तुर्कीच्या अर्थव्यवस्थेवर, अन्नसुरक्षेवर आणि पर्यावरणावर गंभीर परिणाम करेल. कोन्या मैदान हे देशाचे ‘अन्न भांडार’ आहे, जिथे गहू आणि इतर धान्याचा मोठा भाग पिकवला जातो.

सिंकहोलमुळे हजारो हेक्टर शेती खराब होत आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना धोकादायक जमीन सोडावी लागत आहे. यामुळे धान्य उत्पादन कमी होऊ शकते, ज्यामुळे आयातीवर अवलंबून असलेल्या तुर्कीसाठी समस्या वाढेल.

आर्थिकदृष्ट्या, कृषी क्षेत्रातील नुकसान कोट्यवधी डॉलर्सचे असू शकते आणि शेतकऱ्यांच्या उपजीविकेवर परिणाम होईल. पर्यावरणीय दृष्ट्या, भूजलाच्या कमतरतेमुळे जैवविविधतेवर परिणाम होत आहे आणि सिंकहोल प्राणी आणि मानवांसाठी धोकादायक आहेत.

सामाजिकदृष्ट्या, ग्रामीण समुदायांचे स्थलांतर वाढू शकते, ज्यामुळे शहरीकरणाची समस्या निर्माण होईल. तथापि, सरकारच्या देखरेखीमुळे आणि जोखीम मॅपिंगमुळे काही प्रमाणात बचाव शक्य आहे.