central government : केंद्र सरकारने GDP गणनेचे बेस इयर बदलले; आता 2011-12 ऐवजी 2022-23; अर्थव्यवस्थेचा अचूक अंदाज येणार

By, Pravin Wankhade - December 3, 2024 12:00:01

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : central government सरकारने सकल देशांतर्गत उत्पादन (जीडीपी) मोजण्यासाठी आधार वर्षात बदल करण्याची घोषणा केली आहे. ते आता 2011-12 ते 2022-23 पर्यंत अपडेट केले जाईल. याचा अर्थ आता देशाची आर्थिक स्थिती (जीडीपी) जाणून घेण्यासाठी सरकार नवीन डेटाची 2022-23 या आर्थिक वर्षाशी तुलना करेल. ही पद्धत जीडीपीचा सर्वात अचूक अंदाज देईल.central government

दशकाहून अधिक काळ त्यात कोणताही बदल झालेला नाही. यापूर्वी 2011-12 मध्ये सरकारने त्यात बदल केले होते. मिनिस्ट्री ऑफ स्टॅटिस्टिक्स अँड प्रोग्राम इंप्लीमेंटेशन मंत्रालयाचे मंत्री राव इंद्रजित सिंह यांनी सोमवारी राज्यसभेत लेखी उत्तरात ही माहिती दिली.

Eknath Shinde : आपटवीरांची मांदियाळी, शिंदेंच्या पाठीशी उभी राहिली!!

या बदलाच्या प्रकल्पावर, सरकारने राष्ट्रीय लेखा सांख्यिकी (ACNAS) अंतर्गत 26 सदस्यीय सल्लागार समिती स्थापन केली आहे, ज्याचे अध्यक्ष विश्वनाथ गोल्डर आहेत. या समितीमध्ये केंद्र आणि राज्य सरकार, रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया, शिक्षणतज्ज्ञ आणि संशोधक यांचा समावेश आहे.

बेस इयर बदलल्यामुळे काय बदल होईल?

बेस इयरमधील नियमित अपडेट्समुळे देशाच्या अर्थव्यवस्थेतील संरचनात्मक बदलांचा अचूक अंदाज लावणे सोपे होते.
या बदलानंतर, GDP ची गणना उपभोग पद्धतीतील बदल, क्षेत्रीय योगदान आणि उदयोन्मुख क्षेत्रांच्या नवीनतम डेटाद्वारे केली जाते.
नवीनतम डेटाचा समावेश केल्यास जुन्या आधार वर्षाच्या तुलनेत अर्थव्यवस्थेच्या स्थितीचे अधिक अचूक चित्र मिळते.
2022-23 ची आर्थिक वास्तविकता देशातील धोरण तयार करण्यासाठी अधिक अचूक फ्रेमवर्क आणि विश्लेषण प्रदान करेल.
जीडीपी म्हणजे काय?

जीडीपी हा अर्थव्यवस्थेच्या आरोग्याचा मागोवा घेण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या सर्वात सामान्य निर्देशकांपैकी एक आहे. GDP एका विशिष्ट कालावधीत देशात उत्पादित केलेल्या सर्व वस्तू आणि सेवांचे मूल्य दर्शवते. यामध्ये देशाच्या हद्दीत उत्पादन करणाऱ्या विदेशी कंपन्यांचाही समावेश आहे.

जीडीपीचे दोन प्रकार आहेत

जीडीपीचे दोन प्रकार आहेत. वास्तविक GDP आणि नाममात्र GDP. वास्तविक जीडीपीमध्ये, वस्तू आणि सेवांचे मूल्य मूळ वर्षाच्या मूल्यावर किंवा स्थिर किंमतीवर मोजले जाते. सध्या GDP मोजण्यासाठी आधारभूत वर्ष 2011-12 आहे. तर नाममात्र GDP वर्तमान किमतीवर मोजला जातो.

GDP ची गणना कशी केली जाते?

जीडीपी मोजण्यासाठी सूत्र वापरले जाते. GDP=C+G+I+NX, येथे C म्हणजे खाजगी वापर, G म्हणजे सरकारी खर्च, I म्हणजे गुंतवणूक आणि NX म्हणजे निव्वळ निर्यात.

जीडीपीमधील चढउतारांना जबाबदार कोण?

जीडीपी वाढवण्यासाठी किंवा कमी करण्यासाठी चार महत्त्वाची इंजिने आहेत. पहिला म्हणजे तुम्ही आणि मी. तुम्ही जे काही खर्च करता ते आपल्या अर्थव्यवस्थेला हातभार लावतात. दुसरे म्हणजे खाजगी क्षेत्रातील व्यवसाय वाढ. जीडीपीमध्ये त्याचे योगदान 32% आहे. तिसरा म्हणजे सरकारी खर्च.

याचा अर्थ सरकार वस्तू आणि सेवांच्या निर्मितीसाठी किती खर्च करत आहे. जीडीपीमध्ये त्याचे योगदान 11% आहे. आणि चौथे म्हणजे निव्वळ मागणी. यासाठी, भारताची एकूण निर्यात एकूण आयातीतून वजा केली जाते, कारण भारताकडे निर्यातीपेक्षा जास्त आयात होते, त्यामुळे GPD वर त्याचा परिणाम नकारात्मक होतो.