द फोकस एक्सप्लेनर : मनी लाँड्रिंग म्हणजे काय? जाणून घ्या या प्रक्रियेत काळा पैसा पांढरा कसा होतो? वाचा सविस्तर

By, Pravin Pawar - August 5, 2022 04:00:28

0

अनेकदा अशी अनेक प्रकरणे प्रसारमाध्यमांमध्ये नोंदवली गेली आहेत ज्यात व्यापारी, नोकरशहा, राजकारणी किंवा कोणत्याही व्यक्तीचे उत्पन्न खूपच कमी असूनही त्यांच्या घरातून किंवा कोणत्याही ठिकाणाहून बेहिशेबी संपत्ती जप्त करण्यात आली आहे. भारतासह संपूर्ण जगात देशातील नागरिकांना त्यांच्या उत्पन्नातील काही हिस्सा सरकारला कर म्हणून भरावा लागतो. भारतातही प्रत्येक व्यक्तीला दरवर्षी त्याच्या उत्पन्नानुसार सरकारला कर भरावा लागतो. यासाठी सरकारने वेगवेगळे स्लॅब बनवले आहेत.The Focus Explainer What is Money Laundering? Know how black money becomes white in this process? Read in detail

या मनी लाँड्रिंग प्रकरणामुळे भारतातील अनेक राज्यांमध्ये राजकारणी, मंत्री, नोकरशहा, सरकारी कर्मचारी यांच्यासह अनेक लोक तुरुंगात आहेत किंवा कायदेशीर प्रक्रियेला सामोरे जात आहेत. मनी लाँड्रिंग प्रकरणी सध्या देशात काँग्रेस अध्यक्षा सोनिया गांधी आणि त्यांचे पुत्र राहुल गांधी यांची चौकशी सुरू आहे. त्याचवेळी दिल्ली सरकारचे मंत्री सत्येंद्र जैन हे मनी लाँड्रिंग प्रकरणात तुरुंगात आहेत. या पार्श्वभूमीवर मनी लाँड्रिंग प्रकरण नेमके काय असते? हे जाणून घेऊया…

नॅशनल हेरॉल्ड मनी लाँड्रिंग प्रकरण : ईडीकडून सोनिया यांची अडीच तास चौकशी, २५ जुलैला पुन्हा बोलावले

मनी लाँड्रिंग म्हणजे काय?

अनेक वेळा असे दिसून येते की काही लोक त्यांचे उत्पन्न, त्याचे स्त्रोत लपवण्यासाठी आणि कर वाचवण्यासाठी चुकीचे मार्ग वापरतात. कर वाचवणे, काळा पैसा लपवणे, उत्पन्नाचे स्रोत उघड न करणे आणि काळ्या पैशाचे पांढरे रूपांतर करणे ही देखील मनी लाँड्रिंग ही बेकायदेशीर प्रक्रिया आहे.

मनी लाँड्रिंग का केले जाते?

जगभरातील अनेक टोळ्या मनी लॉन्ड्रिंगच्या व्यवसायात गुंतलेल्या आहेत. लोक या टोळ्यांचा वापर कर वाचवण्यासाठी, फसव्या गुंतवणुकी आणि खर्च दाखवण्यासाठी, काळा पैसा चुकीच्या पद्धतीने दुसऱ्या देशात नेण्यासाठी आणि नंतर तोच पैसा बेकायदेशीरपणे दुसऱ्या मार्गाने देशात परत आणण्यासाठी वापरतात. या टोळ्या चतुराईने त्यांना काळा पैसा पांढरा करण्यात मदत करतात.

बेकायदेशीरपणे कमावलेल्या संपत्तीवर सरकारला कर भरू नये म्हणून मनी लाँड्रिंगचा सर्वाधिक वापर केला जातो. कारण चुकीच्या मार्गाने कमावलेल्या पैशाचा स्रोत सांगता येत नाही. तपास यंत्रणांच्या रडारवर येऊ नये म्हणून मनी लाँड्रिंगचा वापर केला जातो.

त्याचबरोबर आता दहशतवादी कारवाया करण्यासाठी मनी लाँड्रिंगचाही वापर केला जात आहे. मनी लॉन्ड्रिंगच्या माध्यमातूनच दहशतवादी संघटनांना पैसा उपलब्ध करून दिला जातो. याशिवाय काळा पैसा पांढरा करण्यासाठी मनी लाँड्रिंगचाही वापर केला जातो.

मनी लाँड्रिंग कसे केले जाते?

बेकायदेशीररीत्या कमावलेला पैसा रोखीत असल्याने. ही रोकड गोळा केली जाते.
मग मनी लाँड्रिंगमध्ये गुंतलेल्या टोळ्या बनावट कंपन्या तयार करतात आणि त्या त्या देशांत पाठवतात जिथे कराशी संबंधित नियम खूप सोपे आहेत.

यानंतर या बनावट कंपन्यांच्या माध्यमातून तोच पैसा पुन्हा भारतात गुंतवणुकीच्या स्वरूपात परत आणला जातो. मनी लाँड्रिंगमध्ये गुंतलेले एजंट हे पैसे अशा प्रकारे दाखवतात की त्यांचा स्रोत तपास यंत्रणांना शोधता येत नाही आणि याद्वारे पैसे कमावणारे वाचतात.

काय आहे शिक्षा?

मनी लाँडरिंग कायद्यांतर्गत दोषी आढळल्यास, गुन्हेगाराचे पैसे जप्त केले जातात. त्याचबरोबर या पैशांतून निर्माण झालेल्या मालमत्तेलाही सरकार अटॅच करते. भारत सरकार या मालमत्ता ताब्यात घेते. याशिवाय मनी लाँडरिंग कायद्यांतर्गत दोषी आढळल्यास शिक्षेचीही तरतूद आहे.