द फोकस एक्सप्लेनर : पाकिस्तानात गृहयुद्धासारखी परिस्थिती, 50 लाख कोटींचे कर्ज, विध्वंसानंतर महागाईचा भडका

By, Pravin Pawar - September 4, 2022 02:00:11

0

पाकिस्तानमध्ये 47 वर्षांतील सर्वात भीषण पूर आला आहे. देशातील एक तृतीयांश भाग पुरामुळे प्रभावित झाल्याचे अहवालात सांगण्यात येत आहे. पाकिस्तानच्या नॅशनल डिझास्टर मॅनेजमेंट ऑथॉरिटी (NDMA) च्या म्हणण्यानुसार, मोसमी पावसामुळे आणि हिमनद्या वितळल्यामुळे हा विनाशकारी पूर आला आहे.The Focus Explainer Civil war-like situation in Pakistan, debt of 50 lakh crores, post-demolition inflation

14 जूनपासून पुरामुळे 1265 जणांचा मृत्यू झाला असून, गेल्या 24 तासांत 57 जणांना आपला जीव गमवावा लागला आहे. त्याचबरोबर आतापर्यंत साडे बारा हजारांहून अधिक लोक जखमी झाले आहेत. पुरामुळे 33 दशलक्षाहून अधिक लोक बेघर झाले आहेत. लोक मदत छावण्यांमध्ये राहत आहेत.

पाकिस्तानात हाहाकार : एक तृतीयांश भाग पुराच्या पाण्याखाली, 1200 हून अधिक लोकांचा मृत्यू, 3 कोटी लोकसंख्या प्रभावित

पाकिस्तानने या आपत्तीची तुलना 2005 मध्ये अमेरिकेत आलेल्या ‘कॅटरीना’ वादळाशी केली होती, ज्यामुळे तेथे प्रचंड विध्वंस झाला होता. पाकिस्तान सरकारने आता आंतरराष्ट्रीय समुदायाला तातडीने मदत करण्याचे आवाहन केले आहे. निसर्गाच्या कोपाचा सामना करणार्‍या पाकिस्तानबाबत अशी भीती व्यक्त केली जात आहे की, तेथे केव्हाही जनतेचा रोष उसळू शकतो आणि तो रस्त्यावर येऊन धडकू शकतो. महागाई, उपासमार, लोकांचे विस्थापन आणि साथीचे रोग पसरण्याची भीती यामुळे देश मोठ्या संकटात सापडला आहे. गृहयुद्धासारखी परिस्थिती निर्माण झाली आहे.

महापुरातही राजकारण सुरू

खरे तर आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीसारख्या संस्थांनी पाकिस्तानमध्ये गृहयुद्धासारखी परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता व्यक्त केली आहे. पूरसंबंधित समस्या हे यामागे कारण आहेच, शिवाय पाकिस्तानचे राजकारणही एक कारण आहे. पाकिस्तान तहरीक-ए-इन्साफ पक्ष आणि त्यांचे प्रमुख इम्रान खान हे आधीच पीएमएल-एनच्या नेतृत्वाखालील शाहबाज शरीफ सरकारच्या विरोधात संतापले आहेत. अशा परिस्थितीतही ते सरकारला घेरण्याची एकही संधी सोडत नाहीत, उलट इस्लामाबादपर्यंत मोर्चा काढण्याचा इशारा त्यांनी सरकारला दिला आहे. सरकार आपल्या पक्षाच्या कार्यकर्त्यांना जाणूनबुजून त्रास देत असल्याचा आरोप इम्रान यांनी केला असून त्याविरोधात ते रॅली काढणार आहेत.

पाकिस्तानची सद्य:स्थिती आणि नुकसान

पाकिस्तानचा जीडीपी 65 लाख कोटी आहे. परकीय चलनाचा साठा सव्वा ते दोन लाख कोटींवर शिल्लक आहे. पाकिस्तानवर सुमारे 50 लाख कोटी रुपयांचे कर्ज आहे. पुरामुळे आतापर्यंत सुमारे दोन लाख कोटी रुपयांचे नुकसान झाल्याचे सांगण्यात येत आहे. आर्थिक परिस्थिती दिवसेंदिवस बिकट होत आहे.

पाकिस्तानमध्ये गेल्या तीन महिन्यांत महागाई गगनाला भिडली आहे. जूनमध्ये महागाई 21 टक्के होती. जुलैमध्ये ते 25 टक्क्यांपर्यंत वाढले. ऑगस्टमध्ये ते 27 टक्क्यांवर पोहोचले. पाकिस्तानातील अन्नधान्य महागाई दर सध्या ३० टक्क्यांहून अधिक असल्याचे सांगितले जात आहे. त्याच वेळी, वाहतूक दरात 63 टक्के वाढ झाली आहे. पाकिस्तानी लोकांच्या म्हणण्यानुसार वांग्याला दीडशे रुपये किलो, कांदा अडीचशे ते अडीच रुपये किलो आणि टोमॅटो शंभर रुपये किलोपर्यंत मिळत आहे. कुठे 300 रुपये किलोपर्यंत विकली जात आहे. प्रत्येक वस्तूचे भाव वाढले आहेत. काही दुकानदारही आपत्तीचा फायदा घेत महागड्या किमतीत वस्तू विकत असल्याचा आरोपही जनतेतून होत आहे.

मदत शिबिरांमध्ये राहणाऱ्या लोकांनी त्यांना मूलभूत जीवनावश्यक वस्तू मिळत नसल्याचा आरोप केला आहे. खाण्यापिण्याची तल्लफ आहे. पाकिस्तानी प्रसारमाध्यमांनी दिलेल्या माहितीनुसार, दर सात जणांपैकी एकाला पुराचा फटका बसला आहे. त्यानुसार 3 कोटी 30 लाख लोकसंख्येला पुराचा फटका बसला आहे. दहा लाखांहून अधिक घरे उद्ध्वस्त किंवा नुकसान झाली आहेत. लाखो एकर शेती उद्ध्वस्त झाली आहे. त्यामुळे फळे आणि भाजीपाल्याचे दर २०० टक्क्यांपर्यंत वाढले आहेत. त्याचवेळी पाकिस्तानमध्ये आलेल्या पुरामुळे 160 हून अधिक पूल तुटले आहेत. 5000 किमीचे रस्ते खराब झाले आहेत. आठ लाखांहून अधिक गुरांना जीव गमवावा लागला आहे.

कोणताही राजकीय नेता किंवा स्वयंसेवी संस्था त्यांच्या मदतीला येत नसल्याचे पुरामुळे बाधित झालेले लोक माध्यमांना सांगत आहेत. लोकांना पिण्याचे शुद्ध पाणीही मिळत नाही. मुले उपाशी आहेत. अतिसार, कॉलरा, टायफॉइड, मलेरिया आणि त्वचेचे आजार असलेल्या रुग्णांनी रुग्णालये तुडुंब भरली असल्याचे पाकिस्तानी डॉक्टर सांगत आहेत.

पिकांचे प्रचंड नुकसान

पाकिस्तानमध्ये 30 हजार कोटी रुपयांच्या पिकांची नासाडी झाली आहे. 29 लाख एकर पीक क्षेत्र पुराचा तडाखा सहन करत आहे. 21 हजार कोटी रुपयांचे कापसाचे पीक उद्ध्वस्त झाले आहे. केवळ सिंधमध्येच 5000 हजार कोटी रुपयांचे भात पिकाचे नुकसान झाले आहे. 340 कोटी रुपयांचे उसाचे पीक उद्ध्वस्त झाले आहे. 777 कोटी रुपयांच्या मिरची पिकाचेही नुकसान झाले आहे. 271 कोटींच्या टोमॅटोची नासाडी झाली आहे. एक हजार कोटींचा कांदा निरुपयोगी झाला आहे.

1200 हून अधिक लोकांच्या मृतांमध्ये 400 मुलांचा समावेश आहे. 18 हजार शाळा उद्ध्वस्त झाल्या आहेत. 1 कोटी 60 लाख बालके बाधित झाली आहेत. 34 लाख मुलांना सध्या थेट मानवतावादी मदतीची गरज आहे. अंदाजानुसार, पुरामुळे 20 लाख मुलांच्या शिक्षणावर परिणाम होऊ शकतो.

गृहयुद्धाची भीती

जनता केवळ निसर्गाच्या कोपामुळेच त्रस्त नाही, तर पाकिस्तान सरकारवर परिस्थिती बिघडवल्याचा आरोप केला जात आहे. भूक, रोगराई, बेरोजगारी, महागाई, चांगल्या शाळा, रुग्णालये आणि पिण्याचे शुद्ध पाणी या सर्व समस्यांवर सरकार मात करू शकत नसल्याचे पाकिस्तानी तज्ज्ञ सांगत आहेत. जगभरातील देशांतून येणारे मदत साहित्य जनतेपर्यंत पोहोचत नाही, उलट सरकार आणि अधिकारी आपले खिसे भरत असल्याचा आरोप पाकिस्तान सरकार करत आहे. सरकारकडून कोणताही दिलासा मिळत नसल्याचे पाहून लोकांमध्ये एकच खळबळ उडाली आहे. पाकिस्तानातील सार्वजनिक निषेधाची आग लवकरच भडकण्याची भीती आंतरराष्ट्रीय संस्थांना वाटत आहे. परिस्थिती नियंत्रणात न आणल्यास पाकिस्तानातील जनता रस्त्यावर येऊ शकते आणि निदर्शन-अस्थिरतेचा टप्पा सुरू होऊ शकतो, असा इशारा आयएमएफने दिला आहे.