द फोकस एक्सप्लेनर : भारतात नव्या व्हायरसचा धुमाकूळ, काय आहे H3N2? खोकल्यावर सिरप-औषधेही कुचकामी, वाचा सविस्तर

By, Pravin Pawar - March 5, 2023 07:53:07

0

देशातील बदलत्या हवामानामुळे लोकांमध्ये खोकल्याच्या रुग्णांमध्ये वाढ होत असल्याचे दिसून येत आहे. ही नवीन व्हायरस आहे का? हाच सर्वसामान्यांच्या मनात प्रश्न आहे. आता आयसीएमआरनेही याबाबत मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. डॉक्टरांच्या मते, आजकाल खोकल्याची अशी प्रकरणे समोर येत आहेत की अनेक महिने लोक या आजारातून बरे होऊ शकत नाहीत.The Focus Explainer : New virus outbreak in India, what is H3N2? Cough syrup-drugs are also ineffective, read in detail

कोविडनंतर लोकांच्या खाण्याच्या सवयी आणि त्यांची सहनशक्ती कमी झाल्याचे दिसून आले आहे. याशिवाय, लोकांच्या आरोग्यामध्ये फरक पडणारे आणखी एक कारण म्हणजे हवामानात वारंवार होणारे बदल दिसून येत आहेत. सकाळ व सायंकाळी वातावरणात गारवा जाणवत असून दिवसा कडक ऊन जाणवत आहे.

द फोकस एक्सप्लेनर : नेमकी कशी होते निवडणूक आयुक्तांची नेमणूक? सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशाने काय बदलणार? वाचा सविस्तर

लहान मुलांमध्ये सर्वात जास्त खोकल्याचे रुग्ण

सहसा मुलांमध्ये रोगप्रतिकारशक्ती कमी असते. खोकला आणि सर्दी सर्वात आधी मुलांना होते. हे टाळण्यासाठी लहान मुलांचेही लसीकरणही गरजेचे आहे.

लहान मुलांच्या सुरक्षेसाठी काय करावे?

हवामानातील बदल हेदेखील अशा आजारांचे प्रमुख कारण असल्याचे डॉक्टरांचे म्हणणे आहे. सकाळ-संध्याकाळ थंडी आणि दिवसा उष्ण असल्याने असे आजार होत आहेत. तज्ज्ञांच्या मते, असे रुग्ण लहान मुले आणि वृद्धांमध्ये अधिक आढळून येत आहेत. हे टाळण्यासाठी तज्ज्ञांनी एक उपाय सांगितला आहे. तो म्हणजे वेळीच प्रतिबंध. म्हणजेच खोकल्याची सुरुवातीची लक्षणे दिसू लागल्यास ताबडतोब मुलाला शाळेत किंवा बाहेर कुठेही जाणे थांबवावे. यामुळे इतर लोकांमध्ये खोकल्याचा प्रसार कमी होईल.

यासोबतच मुलांच्या आहाराची विशेष काळजी घ्यावी, असे डॉक्टरांनी सांगितले. मुलांची रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी सतत प्रयत्न करण्याचाही सल्ला देण्यात आला आहे.

हा आजार चिंताजनक आहे का?

उल्लेखनीय म्हणजे ICMRच्या तज्ज्ञांनी या विषयावर असे म्हटले आहे की, भारतात गेल्या दोन-तीन महिन्यांपासून सतत खोकला येण्याचे कारण म्हणजे इन्फ्लुएंझा एचा उप-प्रकार H3N2. इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्च (ICMR) मधील शास्त्रज्ञांनी सांगितले की, H3N2, जो गेल्या दोन-तीन महिन्यांपासून मोठ्या प्रमाणावर प्रसारित होत आहे, त्यामुळे इतर उप-प्रकारांपेक्षा अधिक हॉस्पिटलायझेशन होत आहे. हा विषाणू संशोधनाचा मुद्दा आहे.

ICMR तज्ज्ञांनी लोकांना विषाणूपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यासाठी काय करावे आणि काय करू नये याची यादीदेखील सुचविली आहे. दुसरीकडे, इंडियन मेडिकल असोसिएशन (IMA) ने देखील देशभरात खोकला, सर्दी आणि मळमळण्याच्या वाढत्या प्रकरणांमध्ये अँटिबायोटिक्सच्या अंदाधुंद वापराविरूद्ध सल्ला दिला आहे.

खोकला लवकर जात नाही, ताप मात्र बरा होतो

IMA नुसार या आजारात ताप 5 ते 7 दिवस टिकतो. IMA च्या अँटी-मायक्रोबियल रेझिस्टन्सच्या स्थायी समितीने सांगितले की, ताप तीन दिवसांत निघून जातो, पण खोकला तीन आठवडे टिकू शकतो. तज्ज्ञांच्या मते, वायू प्रदूषणामुळे व्हायरल रुग्णांतही वाढ झाली आहे. हे मुख्यतः 15 वर्षांखालील आणि 50 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांमध्ये आढळते आणि अशा अनेक प्रकरणांमध्ये ताप येतो.

IMA ने एका निवेदनात म्हटले आहे की, सध्या लोक अजिथ्रोमायसिन आणि अमोक्सिक्लाव्हसारखी अँटीबायोटिक्स घेणे सुरू करतात. डॉक्टरांनी सांगितल्याप्रमाणे तुम्हाला बरे वाटले की, ते वापरणे थांबवा. हे थांबवणे आवश्यक आहे कारण यामुळे प्रतिजैविकांचा प्रतिकार होतो. तज्ज्ञांच्या मते, अॅमॉक्सिसिलिन, नॉरफ्लोक्सासिन, ओप्रोफ्लोक्सासिन, ऑफलोक्सासिन आणि लेव्होफ्लोक्सासिन या अँटीबायोटिक्समध्ये याचा सर्वाधिक गैरवापर होत आहे. लोक अतिसार आणि यूटीआयच्या उपचारांसाठीदेखील ही औषधे वापरत आहेत.

या आजाराच्या वाढत्या रुग्णांमुळे लोकांना सर्वकाही जाणून घेण्याची उत्सुकता आहे. जेव्हा जेव्हा हवामानात बदल होतो, तेव्हा अशी परिस्थिती उद्भवते. श्वसनाचे विषाणू ज्यात RNA असतो, त्याला फ्लू व्हायरस देखील म्हणतात. अशा परिस्थितीत, हवामान बदलामुळे हे विषाणू श्वसन प्रणालीवर हल्ला करतात आणि खूप लवकर उत्परिवर्तन करतात. आरएनए विषाणूच्या उत्परिवर्तनामुळे, विषाणूचे नवीन रूपे समोर येतात, त्यापासून संरक्षण करण्यासाठी, आपण लस देतो कारण विषाणूचे नवीन प्रकार समोर येतात.

कोविडनंतर जीवनशैलीत बदल

गतवर्षी जेव्हा कोविड झाला तेव्हा प्रत्येकाने कोविडला योग्य प्रतिसाद दिला. या कारणास्तव या प्रकारच्या विषाणू आणि फ्लूमध्ये घट झाली आहे, परंतु लोक यापुढे संक्रमण आणि कोविडच्या प्रतिबंधासाठी सेट केलेले नियम पाळत नाहीत. त्यामुळे प्रतिकारशक्तीवरही परिणाम होत असून आरोग्य बिघडत आहे. अशा परिस्थितीत व्हायरल इन्फेक्शनमुळे वरच्या श्वसनमार्गाचे संक्रमण होऊ शकते. ज्यामध्ये खोकला, वारंवार सर्दी, डोकेदुखी आणि ताप यासोबतच शरीर-सांधे आणि स्नायू दुखणे ही त्याची लक्षणे आहेत. सर्दी-खोकला कमी झाला की आठवडाभरात बरा व्हायचा. पण आता बरे होण्यासाठी दोन आठवडे लागत आहेत.

त्याच वेळी, काही रुग्णांत बरे होण्यासाठी तीन आठवड्यांपर्यंतचा कालावधी दिसून येत आहे. तथापि, हे पोस्ट कोविड किंवा इतर कोणत्याही कारणामुळे होत आहे का, याचा अभ्यास सुरू आहे. डेटा उपलब्ध होताच हे का घडत आहे आणि हा व्हायरल संसर्ग काय, हे सांगता येईल.

कुणाला जास्त धोका?

डॉक्टर म्हणतात की, बहुतेक संक्रमितांना 102-103 अंशांपर्यंत ताप असू शकतो. शरीराच्या दुखण्यामुळे आणि श्वसनाच्या इतर समस्यांमुळे इतर अनेक अडचणीदेखील जाणवू शकतात. बहुतेक रुग्ण अँटीव्हायरल औषधांनी बरे होतात, परंतु ज्यांची प्रतिकारशक्ती कमकुवत असते त्यांना रुग्णालयात दाखल करावे लागते.

हा इन्फ्लूएंझा-ए सामान्यतः सेल्फ लिमिटिंग असतो, म्हणजेच तो काही दिवसात आपोआपच बरा होतो आणि रुग्णालयात दाखल करण्याची आवश्यकता नसते, परंतु डॉक्टरांनी इशारा दिला आहे की, प्रदूषणाची वाढलेली पातळी आणि तापमानातील चढ-उतार यामुळे रोग गंभीर स्वरूप धारण करण्याचा धोका आहे.

संसर्ग टाळण्यासाठी काय करावे?

डॉक्टर म्हणतात, काही साध्या गोष्टी लक्षात ठेवल्यास संसर्ग रोखणे आणि त्याचा प्रसार कमी करणे शक्य आहे. संसर्गाची लक्षणे असलेल्या लोकांशी जवळचा संपर्क टाळा. जेव्हा तुम्ही आजारी असाल तेव्हा घरी राहा आणि विश्रांती घ्या. शिंकताना आणि खोकताना तोंड आणि नाक झाका. हातांच्या स्वच्छतेची काळजी घ्या. डोळे, नाक किंवा तोंडाला वारंवार स्पर्श करणे टाळा. शरीराची प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी उपाय करत राहा.