SEBI Bans : बाजारात चढ-उतार घडवायची अमेरिकन कंपनी; सेबीने घातली बंदी, 4,844 कोटींची अवैध कमाई

By, Pravin Wankhade - July 5, 2025 04:00:08

0

वृत्तसंस्था

मुंबई : SEBI Bans सेबीने अमेरिकन ट्रेडिंग फर्म जेन स्ट्रीट ग्रुप आणि त्याच्याशी संबंधित ३ कंपन्यांवर बंदी घातली आहे. अमेरिकन ट्रेडिंग फर्मवर निर्देशांक समाप्तीच्या दिवशी किंमतींमध्ये फेरफार केल्याचा आरोप आहे. सेबीने ४,८४३.५७ कोटी रुपयांची बेकायदेशीर कमाई जप्त करण्याचे आदेशही दिले आहेत.SEBI Bans

जेन स्ट्रीट ग्रुप म्हणजे काय?

जेन स्ट्रीट ही एक अमेरिकन ट्रेडिंग कंपनी आहे जी उच्च-तंत्रज्ञान आणि गणितीय मॉडेल्स वापरून शेअर बाजारात व्यापार करते. ही कंपनी भारतातील डेरिव्हेटिव्ह्ज मार्केटमध्ये, विशेषतः बँक निफ्टी आणि निफ्टी ५० इंडेक्स ऑप्शन्समध्ये मोठ्या प्रमाणात व्यापार करत असे.SEBI Bans

सेबीने जेएसआय२ इन्व्हेस्टमेंट्स प्रायव्हेट लिमिटेड, जेन स्ट्रीट सिंगापूर प्रायव्हेट लिमिटेड आणि जेन स्ट्रीट एशिया ट्रेडिंग लिमिटेडसह जेन स्ट्रीटवर शेअर बाजारातून बंदी घातली आहे.

ठाकरे बंधूंच्या ऐक्याला महायुतीच्या नेत्यांचा भरपूर मुद्द्यांचा इंधन पुरवठा; महाविकास आघाडीचा होणार साफ सुपडा!!

आरोप काय?

सेबी म्हणते की जेन स्ट्रीटने बँक निफ्टी आणि निफ्टी ५० सारख्या निर्देशांकांच्या किमतींवर मुद्दाम प्रभाव पाडला. कंपनीने दोन मुख्य पद्धती वापरल्या.
सकाळी, जेन स्ट्रीट बँक निफ्टी फ्युचर्स आणि कॅश मार्केटमधील शेअर्स मोठ्या प्रमाणात खरेदी करत असे. त्याच वेळी, ते पुट ऑप्शन्स विकत असे. इंडेक्स पडल्यावर पुट ऑप्शन्स नफा देत असत. दुपारी, ते त्याच इंडेक्सचे फ्युचर्स मोठ्या प्रमाणात विकत असे, ज्यामुळे इंडेक्स खाली येत असे. यामुळे ऑप्शन्समध्ये नफा मिळत असे.
एक्सपायरी डे वर ट्रेडिंगच्या शेवटच्या तासांमध्ये, जेन स्ट्रीट मोठ्या प्रमाणात खरेदी आणि विक्री करून निर्देशांकाच्या बंद होण्यावर प्रभाव पाडत असे. हे सर्व इतके जलद घडत असे की सामान्य गुंतवणूकदारांना त्याचा अंदाजही येत नसे.

कशी व्हायची हेराफेरी?

सेबीने सांगितले की १७ जानेवारी २०२४ रोजी सकाळी, जेन स्ट्रीटने बँक निफ्टी फ्युचर्स आणि कॅश सेगमेंटमध्ये पॅच I (०९:१५:०० ते ११:४६:५९) दरम्यान ४,३७० कोटी रुपयांची खरेदी केली. यामुळे बँक निफ्टी निर्देशांकात वाढ झाली आणि पुट ऑप्शन्सची किंमत कमी झाली. आता जेन स्ट्रीटने बँक निफ्टी ऑप्शन्समध्ये ३२,११४.९६ कोटी रुपयांची मंदीची स्थिती निर्माण केली. त्यांनी स्वस्त पुट ऑप्शन्स खरेदी केले आणि महागडे कॉल ऑप्शन्स विकले.

दुपारच्या पॅच I दरम्यान (सकाळी ११:४९ ते दुपारी १५:३०) कंपनीने बँक निफ्टी स्टॉक्स आणि पॅच I मध्ये खरेदी केलेल्या फ्युचर्समधील जवळजवळ सर्व निव्वळ स्थिती विकली. विक्री इतकी आक्रमक होती की त्यामुळे बँक निफ्टी स्टॉक्स आणि निर्देशांकात घसरण झाली. जेन स्ट्रीटला इंट्रा-डे कॅश आणि फ्युचर्स मार्केट ट्रेडिंगमध्ये तोटा सहन करावा लागला.

पण आता पुट ऑप्शन्सचे मूल्य वाढले होते. जेन स्ट्रीट ग्रुपला आता बँक निफ्टी इंडेक्स ऑप्शन्समध्ये खूप मोठ्या पोझिशन्स (लाँग पुट्स आणि शॉर्ट कॉल्स) मधून नफा झाला, ज्यामध्ये पॅच I दरम्यान तयार केलेल्या पोझिशन्सचा समावेश होता. जेनने काही पोझिशन्स बंद केल्या आणि उर्वरित नफ्यात एक्सपायर होऊ दिल्या. इंट्रा-डे कॅश/फ्युचर्स ट्रेडिंगमध्ये जेन स्ट्रीटच्या तोट्यापेक्षा इंडेक्स ऑप्शन्समधील नफा जास्त होता.

जेन स्ट्रीटने ऑप्शन्समध्ये ७३५ कोटींचा नफा कमावला, परंतु रोख आणि फ्युचर्समध्ये ६१.६ कोटींचा तोटा झाला. एकूणच, कंपनीने त्या दिवशी ६७३.४ कोटी रुपयांचा निव्वळ नफा कमावला. या फेरफारमुळे बँक निफ्टीची बंद होण्याची शक्यताही कमकुवत झाली.

एकूण किती नफा कमावला?

सेबीच्या तपासानुसार, जानेवारी २०२३ ते मार्च २०२५ पर्यंत, जेन स्ट्रीटने ऑप्शन्स ट्रेडिंगमधून एकूण ४४,३५८ कोटी रुपयांचा नफा कमावला.

तथापि, या कालावधीत कंपनीला स्टॉक फ्युचर्समध्ये ७,२०८ कोटी रुपये, इंडेक्स फ्युचर्समध्ये १९१ कोटी रुपये आणि कॅश मार्केटमध्ये २८८ कोटी रुपयांचे नुकसान झाले.

एकूण, कंपनीने ३६,६७१ कोटी रुपयांचा निव्वळ नफा कमावला, ज्यापैकी सेबीने ४,८४३.५७ कोटी रुपये “बेकायदेशीर कमाई” म्हणून मानले आणि ते जप्त करण्याचे आदेश दिले.