Dnyanesh Kumar : ज्ञानेश कुमार यांनी मुख्य निवडणूक आयुक्तपदाचा कार्यभार स्वीकारला; कार्यकाळ जानेवारी 2029 पर्यंत असेल

By, Pravin Wankhade - February 19, 2025 04:30:16

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : Dnyanesh Kumar 1988च्या बॅचचे आयएएस अधिकारी ज्ञानेश कुमार यांनी बुधवारी देशाचे २६ वे मुख्य निवडणूक आयुक्त (सीईसी) म्हणून पदभार स्वीकारला. नवीन कायद्यांतर्गत नियुक्त झालेले ते पहिले सीईसी आहेत. त्यांचा कार्यकाळ २६ जानेवारी २०२९ पर्यंत राहील. यापूर्वी, मुख्य निवडणूक आयुक्तपद भूषवणारे राजीव कुमार १८ फेब्रुवारी रोजी निवृत्त झाले.Dnyanesh Kumar

ज्ञानेश कुमार यांच्या ४ वर्षांच्या कार्यकाळात २० राज्ये आणि १ केंद्रशासित प्रदेश (पुदुच्चेरी) मध्ये निवडणुका होतील. त्याची सुरुवात बिहारपासून होईल आणि अंतिम निवडणूक मिझोरममध्ये होईल.

Love Jihad : ‘लव्ह जिहाद’ कायद्याबाबत महाराष्ट्र सरकारच्या पावलाविरोधात आठवलेंची भूमिका

ज्ञानेश कुमार यांच्याव्यतिरिक्त विवेक जोशी यांची निवडणूक आयुक्त म्हणून नियुक्ती करण्यात आली आहे. ते हरियाणाचे मुख्य सचिव आणि १९८९ च्या बॅचचे आयएएस अधिकारी आहेत. त्याच वेळी, निवडणूक आयुक्त सुखबीर सिंग संधू हे त्यांच्या पदावर राहतील.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली १७ फेब्रुवारी रोजी झालेल्या बैठकीत या नियुक्त्यांना मान्यता देण्यात आली. गृहमंत्री अमित शहा आणि लोकसभेतील विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी हे देखील बैठकीला उपस्थित होते.

पदभार स्वीकारल्यानंतर, मुख्य निवडणूक आयुक्त ज्ञानेश कुमार म्हणाले की, मतदान हे देशसेवेच्या दिशेने पहिले पाऊल आहे. १८ वर्षे पूर्ण केलेल्या भारतातील प्रत्येक नागरिकाने मतदान करणे आवश्यक आहे. भारतीय संविधान, लोकप्रतिनिधी कायदा आणि त्यांच्या नियमांनुसार निवडणूक आयोग नेहमीच मतदारांसोबत होता, आहे आणि राहील.

राहुल यांनी नावे विचारात घेण्यास नकार दिला होता

मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, नवीन सीईसीसाठी ५ नावांची यादी देण्यात आली होती, परंतु राहुल यांनी त्या नावांचा विचार करण्यास नकार दिला. या घटनेनंतर राहुल गांधी यांनी एक असहमती पत्र जारी केले होते. यामध्ये त्यांनी म्हटले होते की, हे प्रकरण सर्वोच्च न्यायालयात प्रलंबित आहे, त्यामुळे ही बैठक होऊ नये.

त्याच वेळी, काँग्रेसने म्हटले होते – आम्ही अहंकाराने काम करू शकत नाही. सर्वोच्च न्यायालयाला लवकर निर्णय घेता यावा म्हणून बैठक पुढे ढकलावी लागली.

निवडणूक आयोगात किती आयुक्त असू शकतात?

निवडणूक आयुक्तांची संख्या किती असू शकते याबद्दल संविधानात निश्चित संख्या नाही. संविधानाच्या कलम ३२४(२) मध्ये असे म्हटले आहे की निवडणूक आयोगात मुख्य निवडणूक आयुक्त आणि इतर निवडणूक आयुक्त असू शकतात. त्यांची संख्या किती असेल हे राष्ट्रपतींवर अवलंबून आहे. स्वातंत्र्यानंतर, देशातील निवडणूक आयोगाकडे फक्त मुख्य निवडणूक आयुक्त होते.

१६ ऑक्टोबर १९८९ रोजी पंतप्रधान राजीव गांधी यांच्या सरकारने आणखी दोन निवडणूक आयुक्तांची नियुक्ती केली. यामुळे निवडणूक आयोग बहुसदस्यीय संस्था बनला. या नियुक्त्या ९ व्या सार्वत्रिक निवडणुकीपूर्वी करण्यात आल्या होत्या. त्यावेळी असे म्हटले गेले होते की मुख्य निवडणूक आयुक्त आरव्हीएस पेरी शास्त्री यांचे पंख छाटण्यासाठी हे केले गेले.

२ जानेवारी १९९० रोजी, व्हीपी सिंग सरकारने नियमांमध्ये सुधारणा केली आणि निवडणूक आयोगाला पुन्हा एक सदस्यीय संस्था बनवले. १ ऑक्टोबर १९९३ रोजी पी.व्ही. नरसिंह राव सरकारने अध्यादेशाद्वारे आणखी दोन निवडणूक आयुक्तांच्या नियुक्तीला पुन्हा मान्यता दिली. तेव्हापासून निवडणूक आयोगात मुख्य निवडणूक आयुक्तांसह दोन निवडणूक आयुक्त असतात.