आदित्य L-1 चे 2 सप्टेंबरला सकाळी 11.50 ला उड्डाण; 4 महिन्यांत पृथ्वीपासून 15 लाख किलोमीटरवर पोहोचेल

By, Pravin Pawar - August 28, 2023 08:36:06

0

वृत्तसंस्था

बंगलोर : चांद्रयान तीन मिशन यशस्वी झाल्या बरोबर इस्रोने आधी जाहीर केल्याप्रमाणे आदित्य एल वन प्रयोगशाळेचे प्रक्षेपण 2 सप्टेंबर रोजी होणार आहे.Aditya L-1 takes off at 11.50 am on September 2; It will reach 15 lakh kilometers from Earth in 4 months

सूर्याचा अभ्यास करण्यासाठी इस्रो 2 सप्टेंबर रोजी सकाळी 11:50 वाजता आपली सौर मोहीम सुरू करणार आहे. त्याला आदित्य L1 असे नाव देण्यात आले आहे. इस्रोने सोमवारी ही माहिती दिली.

इस्रोची सौरमोहीम 2 सप्टेंबरला सुरू होण्याची शक्यता, आदित्य-एल1 लॅग्रेंजियन पॉइंटवर 109 दिवसांत पोहोचणार

त्यांनी सांगितले की आदित्य L1 ही सूर्याचा अभ्यास करणारी पहिली अंतराळ आधारित भारतीय प्रयोगशाळा असेल. सूर्याभोवती निर्माण होणाऱ्या कोरोनाच्या दूरस्थ निरीक्षणासाठी तिची रचना करण्यात आली आहे. श्रीहरिकोटा येथून पीएसएलव्ही-एक्सएल रॉकेटद्वारे हे वाहन अंतराळात पाठवले जाईल.

आदित्य यान सूर्य-पृथ्वीच्या L1 म्हणजेच लॅगरेंजियन बिंदूवर राहून सूर्यावर उद्भवणारी वादळे समजून घेईल. हा बिंदू पृथ्वीपासून सुमारे 15 लाख किलोमीटर दूर आहे. येथे पोहोचण्यासाठी सुमारे 120 दिवस म्हणजे 4 महिने लागतील.

ते वेगवेगळ्या वेब बँड्सच्या सात पेलोड्सद्वारे लॅगरेंजियन बिंदूभोवती परिभ्रमण करेल, फोटोस्फियर, क्रोमोस्फियर आणि सर्वात बाहेरील थर, कोरोनाची चाचणी करेल.

प्रो. यू. आर. राव उपग्रह केंद्रात तयार केलेला हा उपग्रह दोन आठवड्यांपूर्वी इस्रोच्या आंध्र प्रदेशातील श्रीहरिकोटा अंतराळ बंदरावर पोहोचला आहे.

आदित्य L1 पूर्णपणे स्वदेशी आहे

इस्रोने तयार केलेले आदित्य एल 1 हा देशाच्या संस्थांच्या सहभागाने पूर्णतः स्वदेशी प्रयत्न आहे. बंगलोरमधील इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ अॅस्ट्रोफिजिक्स (IIA) दृश्यमान उत्सर्जन लाइन कोरोनाग्राफने त्याचे पेलोड तयार केले. तर इंटर-युनिव्हर्सिटी सेंटर फॉर अॅस्ट्रॉनॉमी अँड अॅस्ट्रोफिजिक्स पुणेने या मोहिमेसाठी सोलर अल्ट्राव्हायोलेट इमेजर पेलोड विकसित केले आहे.

यूव्ही पेलोडचा वापर कोरोना आणि सौर क्रोमोस्फियर पाहण्यासाठी केला जाईल, तर एक्स-रे पेलोडचा वापर सूर्याच्या फ्लेअर्स पाहण्यासाठी केला जाईल. पार्टिकल डिटेक्टर आणि मॅग्नेटोमीटर पेलोड चार्ज केलेल्या कणाच्या प्रभामंडल कक्षेत पोहोचणाऱ्या चुंबकीय क्षेत्राविषयी माहिती देईल.

आदित्यचे वाहन फक्त L1 पॉइंटवर का पाठवले जाईल??

आदित्य यानला सूर्य आणि पृथ्वीच्या मध्ये असलेल्या हॅलो ऑर्बिटमध्ये ठेवण्यात येणार आहे. इस्रोचे म्हणणे आहे की L1 बिंदूभोवती प्रभामंडल कक्षेत ठेवलेला उपग्रह कोणत्याही ग्रहणाशिवाय सूर्याला सतत पाहू शकतो. याच्या मदतीने रिअल टाईम सोलर अ‍ॅक्टिव्हिटी आणि अवकाशातील हवामानाचेही निरीक्षण करता येईल.

आदित्य L1 चे पेलोड्स कोरोनल हीटिंग, कॉरोनल मास इजेक्शन, प्री-फ्लेअर आणि फ्लेअर क्रियाकलापांची वैशिष्ट्ये, कणांची हालचाल आणि अवकाशातील हवामान समजून घेण्यासाठी माहिती प्रदान करणे अपेक्षित आहे.

L1 म्हणजे काय?

लॅगरेंज पॉइंट 1 ला सामान्यतः L-1 म्हणून ओळखले जाते. पृथ्वी आणि सूर्य यांच्यामध्ये असे पाच बिंदू आहेत, जेथे सूर्य आणि पृथ्वीचे गुरुत्वाकर्षण बल संतुलित आहे आणि केंद्रापसारक शक्ती तयार होते. अशा स्थितीत एखादी वस्तू या ठिकाणी ठेवल्यास ती दोन्हीमध्ये सहज स्थिर राहते आणि ऊर्जाही कमी असते.

पहिला लॅग्रेंज पॉइंट पृथ्वी आणि सूर्य यांच्यामध्ये 15 लाख किलोमीटर अंतरावर आहे. सोप्या शब्दात, L-1 हा एक असा बिंदू आहे जिथे कोणतीही वस्तू सूर्य आणि पृथ्वीपासून समान अंतरावर स्थिर राहू शकते. तेथून आदित्य ही प्रयोगशाळा सूर्याचे निरीक्षण करून तिथली माहिती इस्रोला पाठवेल.