द फोकस एक्सप्लेनर : शिंदेंना मुख्यमंत्री करून भाजपला काय फायदा? एका दगडात मारले पाच पक्षी… वाचा सविस्तर

By, Pravin Pawar - July 1, 2022 10:30:21

0

बुधवारी रात्री उद्धव ठाकरे यांनी मुख्यमंत्रिपदाचा राजीनामा देताच भाजपमध्ये जल्लोष सुरू झाला. देवेंद्र फडणवीस यांच्यावर अभिनंदनाचा वर्षाव सुरू झाला, लोक मिठाई वाटू लागले की पुन्हा मुख्यमंत्र्यांचा मुकुट फडणवीसांना मिळेल. गुरुवारी दुपारपर्यंत देवेंद्र फडणवीस महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री होणार, अशी सर्वत्र चर्चा होती, मात्र दुपारी 4.35 वाजता एकनाथ शिंदेच महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री होणार असल्याचे सांगून फडणवीस यांनीच आश्चर्य व्यक्त केले. आणि सायंकाळी 7.35 वाजता एकनाथांच्या गळ्यात मुख्यमंत्रिपदाची माळही पडली.The Focus Explainer What is the benefit to BJP by making Shinde Chief Minister? Five birds killed in one stone Read more

यामुळे आता प्रत्येकाच्या मनात एकच प्रश्न आहे. भाजपने केवळ 49 आमदारांच्या पाठिंब्यावर एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री का केले?

जणू काही भाजपने “मनीचे गुपित” प्रकाश आंबेडकरांना सांगितले; म्हणे भाजपमध्ये विलिनीकरणाची शिंदेंना अट!!

एकनाथ शिंदे यांच्या माध्यमातून उद्धव ठाकरेंची शिवसेना संपवणे

महाराष्ट्रात भाजप आणि शिवसेना हे दोन्ही पक्ष हिंदुत्वाच्या राजकारणाचे स्पर्धक आहेत. 30 वर्षे एकत्र असूनही दोघांनाही माहिती आहे की एकाची वाढ म्हणजे दुसऱ्याची घट. वर्षानुवर्षे शिवसेना संकुचित होत गेली आणि भाजपची तितक्याच वेगाने प्रगती झाली. आकडेवारीही याची साक्ष देते. गत विधानसभा निवडणुकीत शिवसेना आणि भाजप हे दोन्ही पक्ष एकत्र लढले.

भाजप हा मोठा पक्ष बनला आणि मुख्यमंत्रिपदावर दावा ठोकला, पण मुख्यमंत्रिपदाची खुर्ची पुन्हा फडणवीस यांच्याकडे गेली तर भाजपला वेगाने पसरण्यापासून कोणीही रोखू शकणार नाही हे शिवसेनेला समजले. 2019 मध्ये भाजप आणि उद्धव यांच्यातील वादाचे मुख्य कारण म्हणजे मुख्यमंत्रिपदाची खुर्ची होती.

शिवसेनेला संपवल्याशिवाय भाजप पुढे जाऊ शकत नाही, पण शिवसेना संपली पाहिजे आणि त्याचा दोष भाजपच्या डोक्यावर जाऊ नये, म्हणून शिंदे यांना मुख्यमंत्री करण्यात आले. याशिवाय शिंदे यांना मुख्यमंत्री करून त्यांचा गट हीच खरी शिवसेना असल्याचा संदेश भाजपला द्यायचा आहे.

मोठा राजकीय प्रयोग, परिणाम झालेच तर ते शिंदे गटच भोगणार

शिवसेनेचा ठाकरे ब्रँड यामुळे प्रभावित झाला आहे. महाराष्ट्रातील जनतेपुढे जे आतापर्यंत सत्तानाट्य घडले, त्यात या बंडाळीत भाजप उघडपणे कुठेही पुढे आलेली नाही. ही शिवसेनेतील अंतर्गत फूट आहे, हे सिद्ध करण्यात ते यशस्वी ठरले. दुसरीकडे शिंदे स्वतःला खरी शिवसेना म्हणवून घेत होते. आणि अखेर शिवसैनिक शिंदे यांना मुख्यमंत्री करून भाजपने सर्वात मोठा डाव खेळला.

यासोबतच शिंदे यांना मुख्यमंत्री बनवण्यामागचे एक मोठे कारण म्हणजे भाजपला सध्या चाचपणी करायची आहे. बाळासाहेब ठाकरे यांचे पुत्र उद्धव ठाकरे यांची खुर्ची आणि पक्ष हिसकावून घेतल्यावर महाराष्ट्रातील लोकांची प्रतिक्रिया काय असेल, हे त्यांना जाणून घ्यायचे आहे. त्याचा विपरीत परिणाम निवडणुकीत झाला तर त्याचे परिणाम शिंदे व त्यांच्या गटालाच भोगावे लागतील. सरकारचा चेहरा नसल्यामुळे भाजपला फरक पडणार नाही.

शिवसेना राहील, पण ठाकरे ब्रँड…

महाराष्ट्रात बाळासाहेब ठाकरे यांचा वारसा भाजपसाठी मोठा अडसर होता. ज्याचा झेंडा सध्या उद्धव ठाकरे यांच्याकडे आहे. शिंदे यांना सर्वोच्च सत्ता दिल्याने शिवसेनेची संघटना तुटण्याची शक्यता आहे. संघटनेच्या लोकांना मुख्यमंत्र्यांच्या शिंदे यांच्या गटात जायला नक्कीच आवडेल. त्यामुळे उद्धव ठाकरेंची ताकद आणखी कमी होईल.

हिंदुत्व विसरून उद्धव ठाकरे राष्ट्रवादी आणि काँग्रेसशी जवळीक साधल्याचे शिंदेंच्या बंडखोर छावणीतून वारंवार बोलले जात आहे. उद्धव यांनाही शिंदेंचा डाव माहीत होता, त्यामुळेच पक्षाचे दोन तृतीयांश मताधिक्य आणि सर्वोच्च न्यायालयात खात्रीशीर पराभव होऊनही त्यांनी औरंगाबादचे नाव बदलून संभाजी नगर आणि उस्मानाबादचे नाव बदलून धाराशिव केले. खरे तर हिंदुत्वाच्या राजकारणावरील आपली पकड कमकुवत व्हावी, असे उद्धव यांना वाटत नव्हते.

पुढचे लक्ष्य, बीएमसी हिसकावणे…

भाजपने एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री बनवण्याचे आणखी एक कारण म्हणजे आशियातील सर्वात श्रीमंत महानगरपालिका, बृहन्मुंबई महानगरपालिका (BMC) काबीज करण्याची लढाई. शिवसेनेकडून बीएमसी हिसकावण्याचा भाजपचा मुख्य अजेंडा आहे. या वर्षी सप्टेंबरमध्ये बीएमसीच्या निवडणुका होणार असून त्यामध्ये शिवसेनेची व्होट बँक कमकुवत करण्याचा भाजपचा खरा हेतू आहे.

एकनाथ शिंदे यांच्यासह शिवसेनेच्या दोनतृतीयांश आमदारांना पाठिंबा देत भाजपने सरकार स्थापन करून शिवसेनेच्या व्होटबँकेला तडा देण्याचा प्रयत्न केला आहे. यामुळे शिवसेना कमकुवत होईल, त्याचा फायदा बीएमसी निवडणुकीत भाजपला होऊ शकतो.

वास्तविक, मुंबईत शिवसेनेची ताकद ही बीएमसीवरील मजबूत पकडीतून निर्माण झाली आहे. 1985 मध्ये शिवसेनेची बीएमसीवर सत्ता आली आणि तेव्हापासून बीएमसीवर शिवसेनेचे नियंत्रण आहे. 2017च्या निवडणुकीत बीएमसी ताब्यात घेण्यासाठी शिवसेना आणि भाजपमध्ये निकराची लढत झाली आणि 227 जागांपैकी शिवसेनेला 84 आणि भाजपला 82 जागा मिळाल्या होत्या.

शिंदे मराठा, मुख्यमंत्री झाल्याने भाजपला फायदाच…

मराठा अस्मिता महाराष्ट्राच्या राजकारणाचा गाभा राहिला आहे. नव्वदच्या दशकात हिंदुत्वाच्या राजकारणाला गती मिळाल्यानंतर ठाकरे यांनीही हिंदुत्वाचे राजकारण सुरू केले. इथे भाजप हा राष्ट्रीय पक्ष असल्याने मराठी अस्मितेचे राजकारण करू शकत नाही. बाकी हिंदी भाषक पट्ट्यात त्याचा वाईट परिणाम होईल. अशा स्थितीत भाजपला हिंदुत्वाशिवाय आणखी एका घटकाची गरज होती. त्याची भरपाई करण्यासाठी भाजपने शिंदे यांचा चेहरा पुढे केला आहे. शिंदे हे मराठा असून याचा फायदा भाजपला नक्कीच मिळेल.