द फोकस एक्सप्लेनर : शिवसेनेसाठी लकी राहिले धनुष्यबाण; ढाल तलवार, रेल्वे इंजिन आणि खजुराच्या झाडावर झाला पराभव

By, Pravin Pawar - October 9, 2022 08:45:40

0

महाराष्ट्रातील शिवसेनेवर उद्धव ठाकरे आणि एकनाथ शिंदे यांच्या दाव्याच्या पार्श्वभूमीवर निवडणूक आयोगाने शनिवारी मोठा निर्णय दिला. ECIने पुढील आदेशापर्यंत शिवसेनेचे नाव आणि चिन्हावर बंदी घातली आहे. अशा स्थितीत अंधेरी पूर्व पोटनिवडणुकीत दोन्ही पक्षांना प्राधान्याच्या आधारे मुक्त चिन्हांवरून आपली निवड सांगता येणार आहे. दोन्ही बाजू त्यांच्या नावांसोबत सेना हा शब्द वापरू शकतात. शिवसेनेसाठी धनुष्यबाण कायम लकी ठरला आहे.The Focus Explainer Dhanushyaban remains lucky for Shiv Sena; Defeated on shield sword, railway engine and palm tree

यापूर्वी ज्या निवडणूक चिन्हांवर पक्षाने निवडणूक लढवली, त्यावर पक्षाला अनेकदा पराभवाला सामोरे जावे लागले. शिवसेनेने 1971 मध्ये पहिली निवडणूक लढवली होती. मात्र, 1985 मध्ये धनुष्यबाण चिन्ह मिळाल्यानंतरच पक्षाच्या पदरी विजय आला.

Uddhav Thackeray : मुख्यमंत्र्यांचे राजकीय कार्ड शिवसेनेसाठी ऍक्टिव्हेट; राष्ट्रवादी – काँग्रेस मंत्र्यांचा मनमानीला चाप!!

खरे तर बाळासाहेब ठाकरे यांनी 19 जून 1966 रोजी शिवसेनेची पायाभरणी केली होती. ठाकरे हे मूळचे व्यंगचित्रकार होते आणि राजकीय विषयांवर ते धारदार टोमणे मारायचे. शिवसेना अनेक राज्यांत सक्रिय असली तरी तिचा राजकीय प्रभाव महाराष्ट्रापुरता मर्यादित आहे. राजकीय दिग्गज आणि व्यंगचित्रकार बाळासाहेब ठाकरे यांनी 1966 मध्ये शिवसेना स्थापन केली, तेव्हा ही संघटना 80 टक्के समाजकारण, 20 टक्के राजकारण करेल, असे सांगण्यात आले. दोन वर्षांनंतर 1968 मध्ये शिवसेनेने राजकीय पक्ष म्हणून नोंदणी केली होती.

1985 मध्ये मिळाले धनुष्यबाण हे चिन्ह

शिवसेनेने 1971 मध्ये पहिली निवडणूक लढली, पण तेव्हा यश मिळाले नाही. 1989च्या लोकसभा निवडणुकीत पहिल्यांदाच शिवसेनेचा खासदार निवडून आला. शिवसेनेने 1971 ते 1984 या काळात खजुराचे झाड, ढाल, तलवार आणि रेल्वे इंजिन या निवडणूक चिन्हांवर निवडणूक लढवली. पण यश आले नाही. 1984 साली शिवसेनेनेही भाजपच्या कमळावर लोकसभा निवडणूक लढवली होती. 1985 मध्ये मुंबई महापालिका निवडणुकीत शिवसेनेला पहिल्यांदा धनुष्यबाण हे चिन्ह मिळाले. त्यानंतर काँग्रेसच्या मदतीने शिवसेना सत्तेत आली.

शिवसेना 1989 ते 2019 पर्यंत NDA आघाडीचा भाग

1989 मध्ये पहिल्यांदाच शिवसेनेचे चार खासदार या धनुष्यबाण चिन्हावर विजयी होऊन संसदेत पोहोचले. शिवसेनेच्या गर्जना करणाऱ्या वाघाने देशाचा नकाशा व्यापला. शिवसेनेला धनुष्यबाण लकी ठरला होता. हे चिन्ह आता पक्षाचे स्थायी निवडणूक चिन्ह बनले. तेव्हापासून 2019 पर्यंत केंद्रातील एनडीए सरकार आणि महाराष्ट्रातील शिवसेना-भाजप युती सरकारमध्ये शिवसेनेची धमक कायम होती. ऑक्टोबर 2019 मध्ये काँग्रेस-राष्ट्रवादीसोबत आघाडी करून महाविकास आघाडीचे सरकार स्थापन झाले आणि यावर्षी पक्षात फूट पडली. त्यानंतर उतरती कळाही सुरू झाली. निवडणूक आयोगाच्या निर्णयामुळे आज धनुष्यबाण गोठले आहे.

बिहारमध्ये 2020च्या निवडणुकीत पक्षाला मोठा धक्का

इतिहास सांगतो की, 1990 मध्ये शिवसेनेने पहिल्यांदा महाराष्ट्र विधानसभेची निवडणूक लढवली, ज्यामध्ये त्यांचे 52 आमदार निवडून आले. पक्षाच्या चिन्हावर गर्जना करणारा वाघ राज्यभरातील लोकांच्या हृदयात विराजमान झाला. पक्षाची भूमिका आणि बाळासाहेबांच्या भाषणांनी लोकांच्या हृदयाचा ठाव घेतला. त्यावेळी शिवसेनेच्या प्रत्येक कार्यालयात हे चिन्ह वापरले जात होते. पण 2020च्या बिहार विधानसभा निवडणुकीत शिवसेनेला मोठा धक्का बसला.

झामुमोमुळे उमेदवारांना दुसऱ्या चिन्हावर निवडणूक लढवावी लागली

पक्षाने या ठिकाणी आपले उमेदवार उभे केले होते, मात्र निवडणूक चिन्हात अडचण झाली. तिथे झारखंड मुक्ती मोर्चाही धनुष्यबाण चिन्ह घेऊन निवडणुकीच्या रणांगणात उतरले होते. आयोगाने झारखंड मुक्ती मोर्चाचे चिन्ह स्थानिक आणि जुने असल्याने त्यांना तेच वापरण्याची परवानगी दिली, परंतु शिवसेनेला तुतारी वाजवणाऱ्या व्यक्तीच्या चिन्हावर उमेदवार उभे करावे लागले. या निवडणुकीत शिवसेनेचा एकही उमेदवार विजयी होऊ शकला नाही.

1989 मध्ये शिवसेनेने आपले मुखपत्र सामना सुरू केले आणि त्याच वर्षी शिवसेनेला धनुष्यबाण हे चिन्ह कायमचे मिळाले, तेव्हापासून शिवसेना या चिन्हावर निवडणूक लढवत आहे. आता अंधेरी पोटनिवडणुकीत उद्धव ठाकरे असोत किंवा एकनाथ शिंदे असोत दोन्ही गटांना धनुष्यबाण वापरता येणार नाही. याशिवाय फक्त शिवसेना हे नावही वापरता येणार नाही. हे दोन्ही शिवसेना नावासोबत स्वत:च्या गटाचे नाव मात्र वापरू शकतील. परंतु धनुष्यबाण नसल्यामुळे दोन्ही गटांपुढे मोठे उमेदवार निवडून आणण्याचे आव्हान मात्र कायम असेल.