द फोकस एक्सप्लेनर : काय आहेत स्वदेशी ड्रोन तापसची वैशिष्ट्ये, हे शस्त्र किती घातक? भारतीय नौदलासाठी ते का आवश्यक? वाचा सविस्तर

By, Pravin Wankhade - June 20, 2023 03:30:30

0

16 जून 2023 रोजी भारतीय नौदल आणि DRDO च्या टीमने TAPAS UAV या भारतात बनवलेले पहिले स्वदेशी मानवरहित ड्रोनच्या कमांड आणि कंट्रोल क्षमतांचे यशस्वीपणे प्रात्यक्षिक केले. What are the features of indigenous drone Tapas

हे प्रात्यक्षिक कारवार नौदल तळापासून 148 किमी अंतरावर असलेल्या ग्राउंड स्टेशनवर करण्यात आले, जेथे ड्रोन 20,000 फूट उंचीपर्यंत उड्डाण करण्यात यशस्वी झाले. आता या स्वदेशी ड्रोनचा वापर सीमांवर लक्ष ठेवण्यासाठी तसेच शत्रूंवर हल्ला करण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

2016 पासूनच या ड्रोनच्या निर्मितीला सुरुवात करण्यात आली होती. मात्र, त्याचा अद्याप भारतीय लष्करात समावेश करण्यात आलेला नाही. या उड्डाणानंतर ते लवकरच भारतीय लष्करात सामील होतील, असे मानले जात आहे.

Tapas BH 201 ड्रोन हा हल्ला करणारा ड्रोन आहे, जो सुमारे 350 किलो वजनाने टेक ऑफ करू शकतो. या ड्रोनची लांबी 9.5 मीटर आणि पंखांची रुंदी 20.6 मीटर आहे.

तापस ड्रोनचे वजन 1800 किलोग्रॅम असून त्याच्या पंखांवर दोन एनपीओ सॅटर्न 36 टी टर्बोप्रॉप इंजिन बसवण्यात आले आहेत. हे दोन्ही इंजिन 200 हॉर्स पॉवर देऊ शकतात.

भारतातील पहिल्या स्वदेशी ड्रोनबद्दल जाणून घ्या…

तापस ड्रोनचे पूर्ण नाव आहे Tactical Airborne Platform for Aerial Surveillance Beyond Horizon.
हे ड्रोन डिफेन्स रिसर्च अँड डेव्हलपमेंट ऑर्गनायझेशन (DRDO) ने बनवले आहे.
16 जून 2023 रोजी भारतीय नौदलाच्या टीमने स्वदेशी ड्रोन तापसचे यशस्वीपणे प्रात्यक्षिक केले.

तापस सकाळी 07.35 वाजता कारवार लष्करी तळापासून 285 किमी अंतरावर असलेल्या एरोनॉटिकल चाचणी श्रेणी चित्रदुर्गाकडे उड्डाण करण्यात आले.
तापस यूएव्हीची कमांड आणि कंट्रोल क्षमता पाहणे हा या प्रात्यक्षिकाचा उद्देश होता.

भारतीय नौदलासाठी हे महत्त्वाचे का आहे?

पहिल्या स्वदेशी ड्रोन तापसच्या गुणवत्तेबद्दल सांगायचे तर, ड्रोन 28 हजार फूट उंचीवर 18 तासांपेक्षा जास्त काळ उडू शकतो. हे मध्यम उंचीचे लाँग-एंड्युरन्स (MALE) ड्रोन आहे, जे US MQ-1 प्रीडेटर ड्रोनसारखे आहे.

हे ड्रोन भारतीय सशस्त्र दलांसाठी गुप्तचर, पाळत ठेवणे, टोही मोहिमेसाठी तयार करण्यात आले आहे. आपल्या मोहिमेदरम्यान, हे ड्रोन त्याचे लहान लक्ष्य ओळखून त्यांना मारण्यास सक्षम आहे.

तापस हे असे ड्रोन आहे ज्यात स्वतःहून टेक ऑफ आणि लँडिंग करण्याची क्षमता आहे. या ड्रोनला पूर्वी रुस्तम-2 असे संबोधले जात होते. ज्याचा कमाल वेग ताशी 224 किलोमीटर होता. 20.6 मीटर पंख असलेला तापस ड्रोन 1000 किलोमीटरपर्यंत सतत उड्डाण करू शकतो. तापस ड्रोनचा वापर रात्रंदिवस पाळत ठेवण्यासाठी केला जाऊ शकतो.

या ड्रोनमध्ये कोणते इंजिन?

व्हेईकल रिसर्च अँड डेव्हलपमेंट एस्टॅब्लिशमेंट (VRDE) ने बनवलेले स्वदेशी इंजिन भारतातील पहिल्या स्वदेशी ड्रोन म्हणजेच तापसमध्ये वापरले गेले आहे. हे इंजिन ड्रोनला 130 किलोवॅट किंवा 180 अश्वशक्तीची शक्ती देते.

भारताने व्हिएतनामला भेट देणार स्वदेशी निर्मित INS कृपाण, संरक्षण सहकार्य वाढविण्यावर चर्चा

अमेरिकेच्या MQ-1 प्रीडेटर ड्रोनची वैशिष्ट्ये काय आहेत?

अमेरिकेचे MQ-1 प्रीडेटर ड्रोन समुद्रावर दीर्घकाळ नजर ठेवू शकते.
गरज भासल्यास या ड्रोनमध्ये बसवण्यात आलेली क्षेपणास्त्रे शत्रूच्या तळांवर आणि जहाजांवरही हल्ला करू शकतात.

MQ-1 प्रीडेटर ड्रोनमध्ये टर्बोफॅन इंजिन आणि स्टेल्थ विमानाची सर्व वैशिष्ट्ये आहेत.
हे ड्रोन तळावरून उड्डाण केल्यानंतर 1800 मैल (2,900 किलोमीटर) उड्डाण करू शकते.

हे ड्रोन 50 हजार फूट उंचीवर 35 तास उड्डाण करण्यास सक्षम आहे.
याशिवाय हा ड्रोन 6500 पौंड वजनासह उड्डाण करू शकतो.

भारताला प्रिडेटर ड्रोनची गरज का?

सध्या भारताला सर्वात मोठा धोका चीनकडूनच आहे. भारताचा शेजारी देश चीनकडे विंग लाँग-2 ड्रोन आहे, जे केवळ रेकीच नाही तर हल्लाही करू शकते. त्यामुळेच भारतीय नौदलाला अमेरिकन ड्रोन प्रिडेटरची नितांत गरज आहे. वृत्तांवर विश्वास ठेवला तर पंतप्रधान मोदींच्या अमेरिका दौऱ्यात MQ-1 प्रीडेटर ड्रोन खरेदी करण्याचा करार होऊ शकतो.

विंग लाँग-2 ड्रोन किती शक्तिशाली?

विंग लाँग-2 ड्रोन ही विंग लाँग 1 मानवरहित ड्रोनची अपडेटेड आवृत्ती आहे.
हे ड्रोन चेंगडू एअरक्राफ्ट इंडस्ट्री (ग्रुप) कंपनीने बनवले आहे.
विंग लूंग 2 ड्रोन दीर्घकाळ आकाशात राहू शकतो.
हे ड्रोन 1100 किलोपर्यंतचे वजन घेऊन उड्डाण करू शकते.
विंग लाँग ड्रोन 200 किलो अतिरिक्त वजन म्हणजेच स्फोटके वाहून नेऊ शकते.

आता जाणून घ्या जगातील सर्वात लांब पल्ल्याच्या ड्रोनबद्दल

शाहिद-136 ड्रोन : हे ड्रोन रशिया आणि युक्रेनमधील युद्धादरम्यान चर्चेत आले होते. युक्रेनच्या हद्दीतील लक्ष्यांवर हल्ला करण्यासाठी रशिया इराणी बनावटीच्या शाहिद-136 मानवरहित हवाई वाहनांचा (यूएव्ही) वापर करत असल्याचा आरोप युक्रेनने केला होता.

शाहिद-136 यूएव्हीला ‘कामिकाझे’ ड्रोन म्हणूनही ओळखले जाते. या एका ड्रोनची किंमत 20 हजार डॉलर आहे. हा ड्रोन 11 फूट लांब असून त्याचे वजन 200 किलो असून ते सुमारे 40 किलो वजनाने उड्डाण करू शकते.

हे ड्रोन किती धोकादायक आहे याचा अंदाज यावरूनही लावता येतो की, टार्गेट सापडताच ड्रोन आपल्या टार्गेटच्या अगदी जवळ पोहोचतो आणि पूर्ण क्षमतेने आपल्या टार्गेटला लक्ष्य करतो. याशिवाय, इराणी ड्रोन शाहिद-136 चे लक्ष्य अचूक आहे, म्हणजेच हे ड्रोन आपल्या लक्ष्यापासून कधीही विचलित होत नाही.