द फोकस एक्सप्लेनर : तलाक-ए-हसन म्हणजे काय? काय रद्द करण्यासाठी मुस्लिम महिला सर्वोच्च न्यायालयात का पोहोचल्या? वाचा सविस्तर…

By, Pravin Pawar - August 4, 2022 12:00:12

0

दिल्लीच्या हायकोर्टाने ‘तलाक-ए-हसन’ अंतर्गत आपल्या पत्नीला घटस्फोटाची नोटीस पाठवल्याबद्दल एका मुस्लिम पुरुषाला आणि दिल्ली पोलिसांना उत्तर मागितले आहे. तलाक-ए-हसन या तलाकच्या प्रथेला घटनाबाह्य आणि भेदभावपूर्ण घोषित करण्याची मागणी त्यांच्या पत्नीने न्यायालयाकडे केली होती.The Focus Explainer What is Talaq-e-Hasan? Why did Muslim women reach the Supreme Court to cancel what? Read more…

याठिकाणी याचिकाकर्तीने तिच्या पतीने पाठवलेली पहिली घटस्फोटाची नोटीस अवैध आणि घटनाबाह्य ठरवण्यासाठी न्यायालयात धाव घेतली आहे, कारण ते तिच्या हक्कांचे उल्लंघन आहे. महिलेने याचिकेत पती आणि सासरच्या मंडळींवर हुंड्यासाठी छळ केल्याचा आरोपही केला आहे. 2020 मध्ये महिलेचे लग्न झाल्याचे सांगण्यात येत आहे.

तत्पूर्वी, न्यायमूर्ती एएस बोपण्णा आणि विक्रम नाथ यांच्या सुप्रीम कोर्टाच्या सुटीतील खंडपीठाने याचिकाकर्त्या बेनझीर हीना यांनी तलाक-ए-हसन प्रकरणावर प्रस्तावित केलेल्या ठरावांची दखल घेतली, ज्यात हे असंवैधानिक आणि महिलांच्या मूलभूत आणि घटनात्मक अधिकारांच्या विरोधात प्रतिगामी म्हणून पाहिले. ही प्रथा रद्द करण्याची मागणी करण्यात आली.

तीन तलाकनंतर आता तलाक- ए- हसनही रद्द करा, मुस्लिम तरुणीचे साकडे

तलाक-ए-हसन म्हणजे काय?

तलाक-ए-हसन हा तिहेरी तलाकचा एक प्रकार आहे, ज्यामध्ये मुस्लीम विवाहांमध्ये पुरुषांद्वारे प्रचलित घटस्फोटाची अतिरिक्त न्यायिक पद्धत स्वीकारली गेली आहे. ज्यामध्ये पती तीन महिन्यांत तीनदा ‘तलाक’ बोलून पत्नीला तलाक देऊ शकतो. अशा प्रकारे, कोणत्याही मुस्लिम पुरुषाने सलग तीन महिने दर महिन्याला एकदा ‘तलाक’ हा शब्द उच्चारल्यास याद्वारे त्यांचा निकाह संपुष्टात येऊ शकतो.

महिनाभरानंतर, तीन महिन्यांत, जेव्हा तिसर्‍यांदा तलाक बोलला जातो. या तीन महिन्यांत विवाह कायम राहतो, परंतु या तीन महिन्यांत पती-पत्नीमध्ये समेट झाला नाही आणि पतीने तीन महिन्यांत तीनदा तलाक दिला, तर तो घटस्फोट समजला जातो.

यामुळे प्रचलित होते तलाक-ए-हसन

या प्रकारचा घटस्फोट जेव्हा पत्नीला मासिक पाळी येत नसेल आणि तीन घोषणांमध्ये एक महिन्याचे अंतर असेल तेव्हा घोषित केले पाहिजे. या तीन सलग घटस्फोटांमधला कालावधी म्हणजे संयम कालावधी. म्हणजे, परहेज किंवा ‘इद्दत’ जी 90 दिवसांसाठी असते, म्हणजे पत्नीचे तीन मासिक चक्र किंवा तीन चंद्र महिने. संयमाच्या या कालावधीत, जर पती-पत्नी एकत्र किंवा जिव्हाळ्याच्या नात्यात एकत्र राहू लागले तर घटस्फोट रद्द केला जातो. घटस्फोटाचा हा प्रकार स्थापन करण्यामागचा उद्देश झटपट घटस्फोटाची वाईट गोष्ट रोखणे हा होता.

तलाक-ए-हसनला विरोध का?

अनेक मुस्लिम महिलांनी तिहेरी तलाक पद्धतीद्वारे घटस्फोटाच्या बहाण्याने त्यांच्या सासरच्या लोकांकडून शारीरिक शोषण आणि हिंसक धमक्या दिल्याचे गुन्हे दाखल केले आहेत.

तलाक-ए-हसनच्या याचिकाकर्ता, बेनझीर हीना यांनी अॅडव्होकेट-ऑन-रेकॉर्ड अश्विनी कुमार दुबे यांच्यामार्फत तलाक-ए-हसन, तलाकचे इस्लामिक रूप, असंवैधानिक घोषित करण्यासाठी याचिका दाखल केली होती, कारण ते कलम 14, 15 चे उल्लंघन करते. संविधान , 21 आणि 25 चे उल्लंघन करते. मुस्लीम पर्सनल लॉ (शरियत) अॅप्लिकेशन अॅक्ट, 1937 चे कलम 2, जे मुस्लिमांना एकतर्फी तलाकची सराव करण्यास परवानगी देते, ते आता रद्दबातल मानले जावे, अशी प्रार्थना हिनाने न्यायालयाला केली आहे.

न्यायालयही गंभीर

बेनझीर हिना यांनी दावा केला आहे की, त्यांचा पती युसूफ याने तलाक-ए-हसन प्रक्रियेद्वारे या वर्षी मे महिन्यात त्यांना एकतर्फी तलाक दिला होता. या मुद्द्यावर लवकर सुनावणी घेण्याची विनंती सर्वोच्च न्यायालयाने फेटाळून लावली होती.

तथापि, 17 जून रोजी सुटीतील खंडपीठाने या प्रकरणाची तातडीने सुनावणी घेण्याची विनंती मान्य केली होती आणि कोणतीही कारवाई न झाल्यास महिला आणि त्यांच्या मुलाला सुरक्षा प्रदान केली जाईल, असे सुचवले होते. घटस्फोटाची पहिली आणि दुसरी दोन्ही नोटीस महिलेला तिच्या पतीने अनुक्रमे 19 एप्रिल आणि 19 मे रोजी दिली होती.