द फोकस एक्सप्लेनर : हिजाबविरोधी आंदोलनाच्या आगीत होरपळतोय इराण, 14 दिवसांत 80 हून अधिक ठार, वाचा सविस्तर…


महसा अमिनी ही हिजाबविरोधातील क्रांतीचे इराणमध्ये कारण ठरली आहे. पोलिस कोठडीत अमिनीचा मृत्यू झाल्यापासून इराणमध्ये हिंसक आंदोलने होत आहेत. या देशात आंदोलने सातत्याने सुरू आहे. एका मानवाधिकार गटाच्या अहवालानुसार पश्चिम आशियातील या इस्लामिक देशात अवघ्या दोन आठवड्यांत 83 लोक मारले गेले आहेत.The Focus Explainer Iran engulfed in flames of anti-hijab movement, more than 80 killed in 14 days, read more

अशा परिस्थितीत देशात कोणालाही कायदा हातात घेऊन अराजकता पसरवण्याची परवानगी नाही, असा इशारा राष्ट्राध्यक्ष इब्राहिम रईसी यांनी जनतेला दिला आहे. आलम म्हणजे या आंदोलनांना लगाम घालण्यासाठी इराण सरकारने देशातील प्रसिद्ध व्यक्ती आणि पत्रकारांवर दबाव आणण्यास सुरुवात केली आहे. महसा अमिनी यांच्या मृत्यूनंतरच्या घडामोडींवर एक नजर.



आंदोलनात अनेकांचे प्राण गेले

इराणी कुर्दीश शहर साकेझ येथील महसा अमिनी (२२) हिला इस्लामिक पोलिसांनी 13 सप्टेंबर रोजी तेहरानमध्ये प्रवास करताना अटक केली होती. हिजाब नीट घातला नसल्याचा तिच्यावर आरोप होता. पोलिस स्टेशनमध्ये तिची प्रकृती खालावल्याने तिला रुग्णालयात नेण्यात आले आणि तीन दिवसांनंतर शुक्रवारी, 16 सप्टेंबर रोजी तिचा मृत्यू झाला. तिच्या कुटुंबीयांनी पोलिसांवर मेहसाचा छळ केल्याचा आरोप केला आहे. तेव्हापासून देशातील अनेक शहरांमध्ये निदर्शने सुरू आहेत.

महिलांनी तीव्र आंदोलन केले. लोक रस्त्यावर आले आहेत. निषेधार्थ महिला केस कापत आहेत. हिजाब जाळत आहेत. गुरुवारीही अनेक शहरांमध्ये निदर्शने सुरूच होती. इराणी मीडिया आणि सोशल मीडिया, एका मानवाधिकार गटानुसार, फक्त दोन आठवड्यांच्या निदर्शनांमध्ये किमान 83 लोक मारले गेले आहेत. इराणवरील नॉर्वेच्या मानवाधिकार गटाने ट्विट केले की, “इराणमधील निदर्शनांमध्ये मुलांसह किमान 83 लोकांचा मृत्यू झाल्याची पुष्टी झाली आहे.”

सातत्याने आंदोलने सुरू

मृतांचा आकडा वाढून आणि अधिकाऱ्यांची धडक कारवाई होऊनही आंदोलक इथेच थांबत नाहीत. ट्विटरवर पोस्ट केलेल्या व्हिडिओंनी आंदोलकांना तेहरान, कोम, रश्त, सनंदाझ, मस्जिद-ए-सुलेमान आणि इतर शहरांमधील सरकारी कार्यालये ध्वस्त करण्यासाठी पुढे येण्याचे आवाहन केले.

विशेष म्हणजे इराणच्या इस्लामिक क्रांतीनंतर 1979 मध्ये महिलांनी इस्लामिक पद्धतीने कपडे घालण्याचा कायदा आणला होता. तेव्हापासून महिलांना चादर, डोके स्कार्फ किंवा हिजाबने शरीर झाकणे आवश्यक झाले आहे. इराणच्या सरकारी टीव्हीने सांगितले की, पोलिसांनी कोणतीही आकडेवारी न देता मोठ्या संख्येने “दंगलखोरांना” अटक केली आहे.

सेलिब्रिटींवर निशाणा

अमिनी यांच्या मृत्यूनंतर इस्लामिक प्रजासत्ताकात निर्माण झालेल्या संतापावर इराणने गुरुवारी (29 सप्टेंबर) सेलिब्रिटी आणि पत्रकारांवर दबाव आणला. येथे चित्रपट निर्माते, खेळाडू, संगीतकार आणि अभिनेत्यांनी या प्रात्यक्षिकांना पाठिंबा दिला आहे. ISNA नुसार, तेहरानचे प्रांतीय गव्हर्नर मोहसेन मन्सौरी म्हणाले की, “जे सेलिब्रिटी दंगली भडकवण्यासाठी हवा देत आहेत त्यांच्यावर आम्ही कारवाई करू.”

दुसरीकडे, देशाच्या न्यायपालिकेचे प्रमुख घोलामहोसेन मोहसेनी इजेई यांनीही असाच आरोप केला आणि “जे व्यवस्थेचे समर्थन करून प्रसिद्ध झाले, त्यांनी कठीण काळात शत्रूंशी हातमिळवणी केली.” इराणमध्ये जवळपास दोन आठवड्यांच्या निदर्शने आणि प्राणघातक कारवाईनंतर हा इशारा देण्यात आला आहे.

पत्रकारांना अटक

इराणने काल (२९ सप्टेंबर) अमिनी यांच्या अंत्यसंस्काराचे कव्हरेज करणाऱ्या पत्रकार इलाहे मोहम्मदीला अटक केली. सुधारवादी शारघ दैनिकाच्या पत्रकार निलोफर हमीदी यांनाही पोलिसांनी अटक केली आहे. या त्याच पत्रकार आहेत ज्यांनी अमिनी कोमात असताना रुग्णालयात पोहोचून ही बाब जगासमोर आणली होती. पर्शियन न्यूज एजन्सीनुसार, गार्ड्सने सांगितले की इस्लामिक रिव्होल्युशनरी गार्ड कॉर्प्सच्या गुप्तचर अधिकाऱ्यांनी पाकिस्तानी शिया शहर कोममध्ये दंगलीमागील संघटित नेटवर्कच्या 50 सदस्यांना अटक केली.

हुकूमशाही चालणार नाही

संपूर्ण जग इराणी महिलांना आपला भक्कम पाठिंबा देत आहे. एकजुटीच्या महिलांनी शनिवार, 1 ऑक्टोबर रोजी 70 शहरांमध्ये रॅलीचे नियोजन केले आहे. असाच एक निषेध अफगाणिस्तानची राजधानी काबूलमध्ये झाला. इराणच्या दूतावासाबाहेर महिलांनी बॅनर घेऊन रॅली काढली. “इराणमध्ये नवा सूर्य मावळला आहे, आता आमची पाळी! काबूलपासून इराणपर्यंत, हुकूमशाहीला नाही म्हणा!” असे बॅनरवर लिहिले होते.

एएफपीच्या म्हणण्यानुसार, सत्ताधारी कट्टर इस्लामी तालिबानच्या सैन्याने जमावाला पांगवण्यासाठी हवेत गोळीबार केला आणि नंतर झटपट बॅनर हिसकावून घेतले आणि फाडले. नॉर्वेमधील अनेक लोकांनी संतप्त निदर्शनादरम्यान ओस्लो येथील इराणी दूतावासात घुसण्याचा प्रयत्न केला. नॉर्वेजियन पोलिसांनी दिलेल्या माहितीनुसार, या वेळी दोन जण किरकोळ जखमी झाले. येथील सार्वजनिक प्रसारक एनआरकेने सांगितले की, पोलिसांनी 95 जणांना ताब्यात घेतले आहे.

मानवाधिकार गट संतापले

लंडनस्थित मानवाधिकार गट अॅम्नेस्टी इंटरनॅशनलने इराणच्या सुरक्षा दलांकडून आंदोलकांवरील बेकायदेशीर आणि क्रूरपणे क्रूर हिंसाचारावर जोरदार टीका केली आहे. त्यात म्हटले आहे की, सुरक्षा दलांनी आंदोलकांवर जिवंत दारुगोळा आणि धातूच्या गोळ्यांचाच वापर केला नाही तर महिलांवर प्रचंड मारहाण आणि लैंगिक अत्याचारही केले. हे सर्व इंटरनेट आणि मोबाईलच्या नावाखाली जाणीवपूर्वक तेथे अडथळा आणला जात होता.

गटाचे सरचिटणीस ऍग्नेस कॅलामार्ड म्हणाले, “आतापर्यंत लहान मुलांसह डझनभर लोक मारले गेले आहेत आणि शेकडो जखमी झाले आहेत. फार्स न्यूज एजन्सीनुसार, नॉर्वेने इराणवर हल्ला केला होता तेव्हा सुमारे 60” लोक मारले गेले होते. नॉर्वे) नॉर्वे), ओस्लोच्या मानवाधिकार गटाने 80 हून अधिक लोकांच्या मृत्यूची नोंद केली आहे.

इराणवर निर्बंध घालण्याची मागणी

दरम्यान, जर्मनीच्या परराष्ट्र मंत्री अॅनालेना बेरबॉक यांनी गुरुवारी (29 सप्टेंबर) सांगितले की, अमिनी यांच्या मृत्यूनंतर युरोपियन युनियनने इराणवर निर्बंध लादावेत, अशी त्यांची इच्छा आहे. “धर्माच्या नावाखाली इराणमध्ये महिलांना मारहाण करणे आणि आंदोलकांना गोळ्या घालणे याविरुद्ध EU निर्बंधांना पुढे जाण्यासाठी ती सर्व काही करत आहे,” बर्बॉक म्हणाले.

बाह्य शक्ती जबाबदार

इराणने गुरुवारी, 29 सप्टेंबर रोजी झालेल्या निषेधाच्या समर्थनार्थ फ्रान्सच्या वक्तव्यावर नाराजी व्यक्त केली आहे. कोणत्याही बाहेरच्या देशाला आमच्या अंतर्गत बाबींमध्ये ढवळाढवळ करण्याचा अधिकार नाही, असे येथील सरकारने म्हटले आहे. यापूर्वी त्यांनी ब्रिटन आणि नॉर्वेबाबतही नाराजी व्यक्त केली होती. देशातील निदर्शनांसाठी त्यांनी बाहेरील शक्तींना जबाबदार धरले आहे. इराणने बुधवारी २८ सप्टेंबर रोजी इराकच्या कुर्दिस्तान भागात सीमा ओलांडून क्षेपणास्त्र आणि ड्रोन हल्ले केले. यामध्ये 13 जणांचा मृत्यू झाला. इराकच्या सशस्त्र गटांवर अशांतता पसरवण्याचा आणि निदर्शने भडकावल्याचा आरोप झाल्यामुळे इराणने हा हल्ला केला.

समस्या सोडवण्याचा प्रयत्न

इराणची अर्थव्यवस्था आधीच त्याच्या वादग्रस्त आण्विक कार्यक्रमावरील निर्बंधांचे परिणाम भोगत आहे. इराण सरकारने संकट कमी करण्याचा प्रयत्न केला आहे. परराष्ट्र मंत्री होसेन अमीर-अब्दोल्लाहियान म्हणाले की, त्यांनी नुकत्याच झालेल्या संयुक्त राष्ट्रांच्या बैठकीत पाश्चात्य मुत्सद्दींना सांगितले की इस्लामिक देशाच्या स्थैर्यासाठी आंदोलने ही मोठी गोष्ट नाही. “इराणमध्ये सत्ता परिवर्तन होणार नाही, इराणी लोकांच्या भावनांशी खेळू नका,” असे त्यांनी बुधवारी, 28 सप्टेंबर रोजी न्यूयॉर्कमधील नॅशनल पब्लिक रेडिओला सांगितले.

The Focus Explainer Iran engulfed in flames of anti-hijab movement, more than 80 killed in 14 days, read more

महत्वाच्या बातम्या

LEAVE A COMMENT

To be published, comments must be reviewed by the administrator.*



    दगडी चाल फेम अभिनेत्री पूजा सावंत ने गुपचूप उरकला साखरपुडा. श्रीमंत दगडूशेठ गणपती 2023 ब्रिटनचे पंतप्रधान ऋषी सुनक पत्नी अक्षता मूर्तीसह अक्षरधाम मंदिरात