द फोकस एक्सप्लेनर : G20 मध्ये चीनने केली घोडचूक! आता 55 देशांत कमी होणार आर्थिक घुसखोरी, अब्जावधी डॉलर्स पणाला

By, Pravin Wankhade - September 10, 2023 08:40:41

0

दिल्लीत सुरू झालेल्या G20 बैठकीत चीनने आपल्या मुत्सद्देगिरीच्या बाबतीत आतापर्यंतची सर्वात मोठी चूक केली आहे. या चुकीमुळे चीनला आफ्रिकन युनियनमधील 55 देशांच्या विश्‍वासाचे संकट तर आहेच, पण त्याच्या अब्जावधी डॉलर्सच्या गुंतवणुकीवरही मोठे संकट येऊ शकते. आफ्रिकेतील 55 देशांचा जी-20 गटात समावेश होत असताना चीनच्या राष्ट्राध्यक्षांची अनुपस्थिती ही जगातील त्या 55 देशांमधील चीनचे महत्त्वच दर्शवत नाही, तर ती एक मोठी नकारात्मकताही होती, असे परराष्ट्र व्यवहार तज्ज्ञांचे मत आहे. ’ असा संदेशही पाठवला जात होता. सध्या, भारताच्या पुढाकाराने G20 मध्ये समाविष्ट झालेल्या आफ्रिकन युनियनसह, देशाने आफ्रिकेतील देशांमध्ये एक मोठा राजनैतिक मार्ग मजबूत केला आहे.The Focus Explainer China made a mistake in the G20! Financial infiltration will be reduced in 55 countries now, billions of dollars are at stake

चीनने म्हटले- अरुणाचल, अक्साई चीन कायदेशीरीत्या आमचा भाग; भारताने शांत राहावे, यावर बोलणे टाळावे

मोठ्या प्रसंगी चीनने गमावला विश्वास

G20 साठी तयार करण्यात आलेल्या भारत मंडपमने शेवटी एक मोठा ऐतिहासिक क्षण पाहिला, कारण जगातील 20 सर्वात शक्तिशाली देश आणि त्यांचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या देशांच्या गटाने मोदींच्या समर्थनार्थ होकार दिला. या प्रकरणातील एक्स्पर्ट म्हणतात की, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखालील G20 मध्ये आफ्रिकन युनियनचा समावेश हा भारताचा मोठा राजनैतिक विजय म्हणून पाहिला पाहिजे.

ते म्हणतात की हेदेखील चीनचा मोठा राजनैतिक पराभव दर्शविते. प्रत्यक्षात चीनला मोठ्या गुंतवणुकीमुळे G20 मध्ये आफ्रिकन युनियनचा समावेश करायचा होता, परंतु जेव्हा त्याच्या समावेशास सहमती देण्याची पाळी आली तेव्हा त्या क्षणाचे साक्षीदार चीनचे राष्ट्राध्यक्षच हजर नव्हते. आणि हीच संधी होती ज्यामध्ये भारताने आफ्रिकन युनियन देशांचा विश्वास तर मिळवलाच; पण एक मोठा राजनैतिक विजयही मिळवला.

मात्र, चीनसह सर्व देशांच्या संमतीने त्यात आफ्रिकन युनियनचा समावेश करण्यात आल्याचे परराष्ट्र व्यवहार तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे. पण जी-20 बैठकीला चीनचे राष्ट्राध्यक्ष उपस्थित न राहिल्याने आफ्रिकन युनियन देशांबाबतचे त्यांचे गांभीर्य दिसून येते.

आफ्रिकन युनियनमध्ये असे सेट होणार नॅरेटिव्ह

तज्ज्ञांच्या मते, हा एक असा मुद्दा होता, ज्याला नवी दिल्लीत होणाऱ्या बैठकीत संमती देण्यात आली होती, ज्यामुळे भारताला जागतिक स्तरावर केवळ एक मोठी ओळखच नाही, तर एक शक्ती म्हणून प्रस्थापित होणार होता. हे जागतिक नेतृत्व एक नवीन ओळख देखील देणार होते. आता जेव्हा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी अध्यक्षपदी असताना G20 मध्ये आफ्रिकन युनियनचा समावेश करण्याची अधिकृत घोषणा केली, तेव्हा भारताच्या मुत्सद्देगिरीला आफ्रिकेतील 55 देशांमध्ये मोठी मान्यता म्हणून पाहिले जात आहे.

जगातील अंदाजे 66 टक्के लोकसंख्या आफ्रिकन युनियनमध्ये राहते. कारण भारत आफ्रिकन देशांना त्यांच्या नागरिकांच्या कल्याणासाठी आणि विकासासाठी सतत मदत करत आहे. अशा स्थितीत भारताने केलेला हा यशस्वी प्रयत्न जगातील 66 टक्के लोकसंख्या असलेल्या या देशांमध्ये मोठ्या राजनैतिक व्यासपीठाच्या पार्श्वभूमीवर पाहायला हवा.

पंतप्रधान मोदींनी जोहान्सबर्गमधूनच दिले होते संकेत

गेल्या ऑगस्ट महिन्यात जोहान्सबर्ग येथे सुरू झालेल्या ब्रिक्स देशांच्या बैठकीत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी ज्या प्रकारे आफ्रिकन देशांसाठी आपली रणनीती जाहीर केली त्यावरून हे स्पष्ट झाले आहे की, भारतासाठी आफ्रिकन युनियन देश महत्त्वाचे आहेत.

या काळात आफ्रिकन देशांमधील चीनची “आर्थिक घुसखोरी” करण्याच्या रणनीतीचा जोरदार प्रतिकार करणे सर्वात महत्त्वाचे होते. आता जी-20 देशांनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचा प्रस्ताव- आफ्रिकन युनियनला स्थायी सदस्य होण्यासाठी सहमती दर्शवली, तेव्हा या देशांमधील चीनच्या आर्थिक घुसखोरीला मोठा आळा बसणार असल्याचे मानले जात आहे.

चिनी राष्ट्राध्यक्षांच्या गैरहजेरीमुळे आत्मविश्वासाचे संकट निर्माण झाले

तज्ज्ञांच्या मते, जगातील विविध देशांच्या गटांमध्ये घेतलेले असे निर्णय सहसा तयार केले जातात आणि बैठकीनंतर जाहीर झालेल्या जाहीरनाम्याद्वारे पुढे आणले जातात. पण प्रसारमाध्यमांच्या उपस्थितीत पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी जी-20 गटात आफ्रिकन युनियनचा कायमस्वरूपी सदस्य म्हणून समावेश करण्याची घोषणा सर्वसहमतीने केली आणि लगेचच परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांच्या नेतृत्वाखाली प्रयत्न सुरू केले.

आफ्रिकन युनियनच्या 55 देशांमध्ये जाणाऱ्या या संदेशाचे अनेक अर्थ आहेत. सर्वप्रथम, यामुळे जगातील 66 टक्क्यांहून अधिक लोकसंख्या असलेल्या या देशांमध्ये भारताविषयी विश्वास तर निर्माण होईलच, शिवाय भारत मोठ्या आत्मविश्वासाने या देशांमध्ये महत्त्वाचे योगदान देऊ शकेल. चीन आफ्रिकन देशांमध्ये सतत गुंतवणूक करत आहे. परंतु जेव्हा त्या देशांच्या विकासासाठी जगातील बड्या देशांच्या संघटनेच्या एका गटात G20 मध्ये त्यांना समाविष्ट करण्याचा विचार पुढे आला तेव्हा चिनी राष्ट्राध्यक्षांच्या अनुपस्थितीमुळे विश्वासाचे मोठे संकट निर्माण झाले आणि भारताच्या नेतृत्वावर शिक्कामोर्तबही झाले.