द फोकस एक्सप्लेनर : ऑपरेशन सिंदूरमधून भारताने काय साध्य केलं? पाकिस्तानची कोंडी आणि चीनसाठी इशारा

By, Pravin Wankhade - May 17, 2025 07:33:53

0

गेल्या काही वर्षांत भारताने दहशतवादाविरोधात आपली भूमिका पूर्णपणे बदललेली दिसते. यापूर्वी भारत अनेकदा संयम दाखवत होता. पण आता भारत संयम सोडून थेट कारवाई करत आहे. याचे ताजे उदाहरण म्हणजे ऑपरेशन सिंदूर. ही कारवाई म्हणजे भारताच्या नव्या धोरणाची नांदी आहे. पाकिस्तानला याचा जबरदस्त धक्का बसला आहे, आणि चीनलाही यामधून स्पष्ट संदेश मिळाला आहे.

या पार्श्वभूमीवर आजच्या द फोकस एक्सप्लेनरद्वारे जाणून घेऊयात जगभरात चर्चा होत असलेले ऑपरेशन ऑपरेशन सिंदूर म्हणजे नेमकं काय, भारताने काय साध्य केलं, पाकिस्तान आता काय करू शकतो, चीनला इशारा काय आहे आणि भारताच्या बदललेल्या भूमिकेचा अर्थ काय….

ऑपरेशन सिंदूर म्हणजे काय?

ऑपरेशन सिंदूर ही एक विशेष लष्करी कारवाई होती, जी भारताने आपल्या सुरक्षेसाठी केली. यामध्ये भारताच्या लष्कराने आणि वायूदलाने पाकिस्तानच्या नियंत्रणाखालील भागात जाऊन दहशतवाद्यांचे तळ उद्ध्वस्त केले. हे तळ अशा भागात होते जिथून भारतात हल्ले घडवले जात होते.

या कारवाईत भारताने अतिशय अचूकपणे आणि जलदगतीने काम केलं. काही मिनिटांतच हल्ला करून परत भारतात आले. कोणताही आपला जवान शहीद झाला नाही. ही कारवाई “सर्जिकल स्ट्राईक” किंवा “एअर स्ट्राईक”सारखी होती, पण त्याहून अधिक प्रगत तंत्रज्ञान वापरलं गेलं.

यापूर्वी काय घडायचं?

पूर्वी भारतावर जेव्हा दहशतवादी हल्ले व्हायचे, तेव्हा भारत सरकार फक्त निषेध करत असे. पाकिस्तानला दोष देत, पण कोणतीही ठोस कारवाई केली जात नसे. त्यामुळे पाकिस्तानच्या पुरस्कृत दहशतवाद्यांना हिम्मत मिळत असे.

उदाहरणार्थ:

2001 मध्ये संसदेवर हल्ला
2008 मध्ये मुंबईवर 26/11 हल्ला
2016 मध्ये उरीवरील हल्ला

या सर्व हल्ल्यांमागे पाकिस्तानमधून कार्यरत असलेले दहशतवादी गट होते. पण भारताने फक्त जागतिक समुदायाकडे तक्रार केली. आता मात्र भारताची भूमिका बदलली आहे.

भारताची नवी भूमिका

ऑपरेशन सिंदूरसारख्या कारवायांमुळे हे स्पष्ट झालं आहे की भारत आता संयम न ठेवता थेट कृती करत आहे. ही नवी भूमिका खालील गोष्टी दाखवते:

1. दहशतवाद्यांना संरक्षण देणाऱ्यांनाही शिक्षा- भारत केवळ दहशतवाद्यांवर नाही, तर त्यांना मदत करणाऱ्यांवरही लक्ष केंद्रित करत आहे.

2. सीमापार कारवाईची तयारी- आता भारत “सीमा फक्त संरक्षणासाठी नाही, तर गरज पडल्यास सीमापारही जाऊ” अशा धोरणावर आहे.

3. राजकीय आणि लष्करी एकजूट- सरकारने लष्कराला पूर्ण स्वातंत्र्य दिले आहे की योग्य वेळी आणि योग्य ठिकाणी कारवाई करावी.

4. तंत्रज्ञानाचा वापर- भारत स्वदेशी बनावटीच्या ड्रोन, रडार, मिसाइल प्रणाली वापरत आहे, जे पाकिस्तानच्या आणि चीनच्या तंत्रज्ञानापेक्षा अधिक सक्षम ठरत आहे.

पाकिस्तानची अडचण

ऑपरेशन सिंदूरनंतर पाकिस्तान एका मोठ्या अडचणीत सापडला आहे. कारण त्याच्याकडे आता फारसे पर्याय उरलेले नाहीत:

1. प्रतिहल्ला करणे अशक्य
भारत आता पूर्ण सज्ज आहे. पाकिस्तानने जर प्रतिहल्ला केला, तर त्याला जास्त मोठ्या नुकसानाला सामोरे जावे लागेल.

2. जगाला भारताविरोधात वळवणं कठीण
जागतिक पातळीवर भारताची प्रतिमा मजबूत आहे. भारत दहशतवाद्यांविरोधात लढतोय, हे जग मान्य करतं. त्यामुळे पाकिस्तान भारताला दोष देत असला, तरी फारसा कोणी त्याचं ऐकत नाही.

3. चीनकडून अपेक्षा ठेवणं धोकादायक
पाकिस्तान चीनचा जवळचा मित्र आहे, पण चीन थेट हस्तक्षेप करत नाही. कारण त्यालाही आर्थिक, व्यापारी आणि सामरिक धोके टाळायचे आहेत.

4. आर्थिक संकट*
पाकिस्तानची अर्थव्यवस्था ढासळलेली आहे. अशा परिस्थितीत युद्ध लढणे किंवा लष्करी कारवाया करणे त्याच्यासाठी कठीण आहे.

फडणवीस केंद्राची 50 टक्के भागीदारी मिळाल्यास मोठ्या प्रमाणावर मेट्रो विस्तार शक्य

चीनचं शस्त्रसामर्थ्य निष्प्रभ

पाकिस्तानला चीनने अनेक आधुनिक शस्त्रं दिली आहेत – जसे की ड्रोन, क्षेपणास्त्रे, आणि वायूसेनेची विमाने. पण ऑपरेशन सिंदूरमध्ये ही शस्त्रं काही उपयोगी आली नाहीत. याची काही मुख्य कारणं:

1. भारतीय रडार प्रणाली अधिक प्रगत– भारताच्या रडारने चिनी बनावटीचे ड्रोन आणि विमानं सहज ओळखले.

2. इलेक्ट्रॉनिक वॉरफेअरमध्ये भारत पुढे– भारताच्या वायूदलाने पाकिस्तानच्या संपूर्ण कम्युनिकेशन प्रणाली निष्क्रिय केली.

3. स्वदेशी तंत्रज्ञानाचा विजय– भारताने बनवलेली ब्रह्मोस मिसाईल, तेजस विमानं आणि आकाश क्षेपणास्त्र यांचा प्रभाव दिसून आला.

चीनसाठी काय संदेश?

भारताच्या या आक्रमक कारवाईतून चीनलाही एक स्पष्ट संदेश जातो:
* भारत शांत आहे, पण दुर्बल नाही.
* भारत सीमेवर जर थोडासा धोका निर्माण झाला, तर वेळ न घालवता प्रत्युत्तर देऊ शकतो.
* गलवान आणि डोकलाम नंतर चीनला वाटत होतं की भारत दबावात येईल, पण आता तो भ्रम दूर झाला आहे.
* भारत स्वतःची लष्करी ताकद आणि तंत्रज्ञान विकसित करत आहे. त्यामुळे चीनला भविष्यात भारतासोबत सावधपणे वागावं लागेल.

दहशतवादाविरोधात भारताचं बदललेलं धोरण

ऑपरेशन सिंदूर हे फक्त एक उदाहरण आहे. यासारख्या अनेक कारवाया भारताने मागील काही वर्षांत केल्या आहेत, जसे की:
2016 उरी हल्ल्यानंतर सर्जिकल स्ट्राईक
2019 पुलवामा हल्ल्यानंतर बालाकोट एअर स्ट्राईक

भारताचं धोरण आता कसं आहे?
1. दहशतवादी तळं उद्ध्वस्त करणं
2. सीमापार कारवाईचं स्वातंत्र्य
3. राजकीय, लष्करी आणि तांत्रिक एकजूट
4. जागतिक पातळीवर समर्थन मिळवणं

ऑपरेशन सिंदूर हे भारताच्या नव्या सामरिक धोरणाचं प्रतिक आहे. या कारवाईमुळे भारताने स्पष्ट दाखवून दिलं आहे की, आता तो केवळ शब्दांनी नव्हे तर कृतीने उत्तर देतो.

पाकिस्तानसारख्या देशांना आता भारताच्या कारवायांची भीती वाटते, कारण भारत कोणतीही वेळ न दवडता कारवाई करतो. आणि चीनलाही समजलं आहे की भारत हा युद्धाच्या तयारीत मागे नाही.

ही कारवाई म्हणजे नव्या भारताची ओळख – जो संयम राखतो, पण गरज पडल्यास सामर्थ्य दाखवतो. नव्या भारताला थांबवणं शक्य नाही. जो देश स्वतःचा बचाव करू शकतो, तोच इतरांना इशारा देऊ शकतो.