Union Carbide : युनियन कार्बाइडचा विषारी कचरा तब्बल 40 वर्षांनंतर उचलला; कडेकोट बंदोबस्तात निघाले 12 कंटेनर

By, Pravin Wankhade - January 2, 2025 04:00:09

0

वृत्तसंस्था

भोपाळ : Union Carbide भोपाळच्या युनियन कार्बाइड कारखान्यातील विषारी कचरा 40 वर्षांनंतर हलवण्यास सुरुवात झाली आहे. बुधवारी रात्री 9 वाजता 337 मेट्रिक टन कचरा घेऊन 12 कंटेनर पिथमपूरकडे रवाना झाले. कडेकोट सुरक्षा आणि 250 किलोमीटर लांबीच्या ग्रीन कॉरिडॉरमधून कचरा पिथमपूरला पाठवला जात आहे. रस्त्याच्या दोन्ही बाजूंनी 2 किमीपर्यंत वाहतूक ठप्प झाली. कंटेनरसमोर पोलिसांची पाच वाहने धावत आहेत.Union Carbide

रविवारी दुपारी कचरा हलविण्याची प्रक्रिया सुरू झाली. 4 दिवसांत 337 मेट्रिक टन कचरा पोत्यात भरण्यात आला. मंगळवारी रात्रीपासून कंटेनरमध्ये भरण्यास सुरुवात केली. बुधवारी दुपारपर्यंत ही प्रक्रिया पूर्ण करून ती रात्री पिथमपूरच्या दिशेने रवाना करण्यात आली. युनियन कार्बाइडचा हा रासायनिक कचरा पीथमपूरच्या रामकी एन्व्हायरो कंपनीत जाळण्यात येणार आहे. कचरा उचलताना 100 पोलीस तैनात आहेत.

Supriya sule : पवारांचा पक्ष अजितदादांच्या राष्ट्रवादीत विलीनीकरणाची चर्चा, याचा अर्थ सुप्रिया सुळेंचे स्वतंत्र नेतृत्व उभंच राहीना!

हा विषारी कचरा 6 जानेवारीपर्यंत हटवण्याच्या सूचना उच्च न्यायालयाने दिल्या होत्या. सरकारला ३ जानेवारीला उच्च न्यायालयात अहवाल सादर करायचा आहे.

या मार्गाने कचरा पिथमपूरपर्यंत नेणार

प्रत्येक कंटेनरचा एक अद्वितीय क्रमांक असतो. हे ट्रक कंटेनर कोणत्या मार्गाने जातील याची माहिती जिल्हा प्रशासन आणि पोलिसांना देण्यात येणार आहे. हे कंटेनर करोंद मंडी, पीपल्स मॉल, करोंद चौक, गांधी नगर, मुबारकपूर, सिहोर नाकामार्गे पिथमपूरला जात आहेत. रात्रीच्या वेळी या मार्गावर वाहतुकीचा ताण कमी असल्याने हा मार्ग निवडण्यात आला आहे.

40-50 किमी/तास वेगाने चालणार कंटेनर

कचरा वाहून नेणारे विशेष कंटेनर ताशी 40 ते 50 किमी वेगाने धावत आहेत. वाटेत काही वेळ थांबवले जाईल. पोलीस सुरक्षा दल, रुग्णवाहिका, अग्निशमन दल आणि क्विक रिस्पॉन्स टीम कंटेनरसह उपस्थित आहेत. प्रत्येक कंटेनरवर दोन चालक.

एकमेव प्लांट मध्यप्रदेशातील औद्योगिक युनिट्समधून निर्माण होणाऱ्या रासायनिक आणि इतर कचऱ्याची विल्हेवाट लावण्यासाठी एकमेव प्लांट धार जिल्ह्यातील पिथमपूर येथे आहे. येथे कचरा जाळण्यात येतो. हे संयंत्र केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या (CPCB) मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार चालवले जाते.

9 वर्षांपूर्वी ट्रायल रन करण्यात आली होती, दर तासाला 90 किलो कचरा जाळला जात होता

13 ऑगस्ट 2015 रोजी युनियन कार्बाइडमधून 10 मेट्रिक टन विषारी कचरा पिथमपूर येथील इन्सिनरेटरमध्ये विल्हेवाटीसाठी पाठवण्यात आला होता. त्यानंतर ट्रायल रन म्हणून ३ दिवस जाळण्यात आले. केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या अहवालानुसार ट्रायल रनमध्ये दर तासाला ९० किलो कचरा जाळण्यात आला.

या चाचणी अहवालाच्या आधारे आता उच्च न्यायालयाने राज्य सरकारला पिथमपूर येथील युनियन कार्बाइड कारखान्यात ठेवलेल्या ३३७ मेट्रिक टन विषारी कचऱ्याची विल्हेवाट लावण्याचे निर्देश दिले आहेत.

विषारी कचरा असा पॅक केला

विषारी कचरा भरताना विशेष खबरदारी घेण्यात आली. कारखान्यात तीन ठिकाणी हवेच्या गुणवत्तेचे परीक्षण करणारी उपकरणे बसविण्यात आली. त्यातून नायट्रोजन ऑक्साईड, सल्फर डायऑक्साइडसह पीएम १० आणि पीएम २.५ तपासण्यात आले. कचरा ठेवलेल्या भागातील धूळही कचऱ्यासोबत कंटेनरमधून पाठवण्यात आली आहे.

कारखान्यात 337 टन विषारी कचरा पोत्यात ठेवण्यात आला होता. ते एका खास जंबो बॅगेत पॅक केले होते. हे एचडीपीई नॉन रिॲक्टिव्ह लाइनरचे बनलेले आहेत. त्याच्या सामग्रीमध्ये कोणतीही प्रतिक्रिया असू शकत नाही. कचरा पिशव्यांमध्ये भरण्यासाठी 50 हून अधिक मजूर कामावर होते. या सर्वांनी पीपीई किट घातल्या होत्या.

कामगारांची टीम दर 30 मिनिटांनी बदलली जात होती. त्यांनी पीपीई किट काढताच त्यांची मदत तपासणी करण्यात आली. तात्पुरत्या रूग्णालयात डॉक्टरांचे पथक कायम होते. येथे त्यांच्या जेवणाची आणि आंघोळीचीही व्यवस्था करण्यात आली होती. कामगार आणि अधिकाऱ्यांनी ज्या बाटल्यांमध्ये पाणी प्यायले त्याही काढून घेतल्या.

कचऱ्याची विल्हेवाट कशी लावणार?

शिपिंगपूर्वी कंटेनरचे वजन केले गेले. पिथमपूरला पोहोचल्यावर वजनही केले जाणार आहे. पिथमपूरमध्ये कचरा ठेवण्यासाठी लाकडी प्लॅटफॉर्म तयार करण्यात आला आहे. हा प्लॅटफॉर्म जमिनीपासून २५ फूट उंच आहे. हा कचरा कधी जाळायचा हे सीपीसीबीच्या शास्त्रज्ञांची टीम ठरवणार आहे. कोणत्या हंगामात, कोणत्या तापमानात आणि किती प्रमाणात ते जाळावे हे ठरवण्यापूर्वी नमुना चाचणी देखील केली जाईल. प्रथम ३७ टन कचरा जाळण्यात येणार आहे.