डॉलरची सद्दी संपणार! अमेरिका-सौदीतील 50 वर्षे जुना करार रद्द झाल्याची चर्चा

By, Pravin Wankhade - June 16, 2024 10:30:50

0

विशेष प्रतिनिधी

नवी दिल्ली : योम किप्पूर हा ज्यू धर्मात पवित्र दिवस मानला जातो. या दिवशी 6 ऑक्टोबर 1973 रोजी इजिप्त आणि सीरियाच्या नेतृत्वाखाली अरब देशांनी इस्रायलवर हल्ला केला होता. इजिप्तचे राष्ट्राध्यक्ष मोहम्मद अन्वर सदात आणि सीरियाचे अध्यक्ष हाफेझ अल-असद यांना 1967 मध्ये सहा दिवसांच्या युद्धात इस्रायलने ताब्यात घेतलेली जमीन परत मिळवायची होती. या युद्धात रशिया सीरिया आणि इजिप्तला मदत करत होता. अशा परिस्थितीत अमेरिकेने इस्रायलला साथ दिली आणि शस्त्रास्त्रांचीही मदत केली. अमेरिकेच्या मदतीने या युद्धात इस्रायलला आघाडी मिळवण्यात यश आले.The term of the dollar will end! Talk of canceling 50-year-old US-Saudi treaty

इस्रायल, सौदी अरेबिया आणि इतर ओपेक देशांनी अमेरिकेच्या पाठिंब्यामुळे संतप्त होऊन तेलाचे उत्पादन कमी केले. त्यामुळे अमेरिकेत तेलाच्या किमती वाढल्या. तेलाच्या किमती वाढल्याने अमेरिकेसह संपूर्ण जगात महागाईने उच्चांक गाठला होता.

”भारताला 35 ट्रिलियन डॉलरची अर्थव्यवस्था होण्यापासून पृथ्वीवरील कोणतीही शक्ती रोखू शकत नाही”

अमेरिका आणि सौदी यांच्यात पेट्रोडॉलर प्रणाली सुरू झाली

या संकटातून बाहेर पडण्यासाठी 8 जून 1974 रोजी अमेरिका आणि सौदी अरेबिया यांच्यात एक करार झाला. ब्लूमबर्गच्या मते, या डीलअंतर्गत सौदी अरेबिया आपले तेल फक्त डॉलरमध्ये विकू शकतो. त्या बदल्यात सौदी अरेबियाला अमेरिकेकडून लष्करी संरक्षण मिळाले. दोन्ही देशांमधील या कराराला पेट्रोडॉलर सिस्टीम असे नाव देण्यात आले.

आता सौदी अरेबियाने अमेरिकेसोबतचा 50 वर्षांपासून सुरू असलेला पेट्रोडॉलर प्रणालीचा करार रद्द करण्याचा निर्णय घेतला आहे. हा करार गेल्या शनिवारी म्हणजेच 8 जून 1974 रोजी संपल्याचा दावा काही मीडिया रिपोर्ट्समध्ये करण्यात आला आहे. 9 जून रोजी सौदी अरेबिया आणि अमेरिकेने कराराचे नूतनीकरण केले नाही.

अहवालानुसार, पुढील 180 दिवसांमध्ये कोणत्याही दिवशी त्याचे नूतनीकरण केले जाऊ शकते. दरम्यान, सौदी अरेबिया हा करार वाढवण्यास तयार नसल्याचा दावाही अनेक वृत्तांत केला जात आहे. हा करार संपल्यानंतर आता सौदी अरेबिया आपले तेल कोणत्याही चलनात विकू शकतो.

सौदी अरेबियाच्या या निर्णयामुळे भू-राजकारणात मोठा बदल पाहायला मिळू शकतो, असे मानले जात आहे. त्यामुळे जागतिक बाजारपेठेतील डॉलरच्या वर्चस्वाला मोठा फटका बसू शकतो, असे मानले जात आहे.

एमएसएनच्या म्हणण्यानुसार, सौदीचे तेल केवळ डॉलरमध्ये विकले जात असल्याने, जगभरात त्याची मागणी कायम आहे. अधिक तेल विकले तरी डॉलरचा पुरवठा वाढेल आणि तेल उत्पादनात घट झाल्यामुळे त्याची किंमत वाढली तर डॉलरचे मूल्यही वाढते. मात्र, अमेरिका किंवा सौदी अरेबियाने अद्याप हा करार रद्द केल्याची पुष्टी केलेली नाही.

द न्यू अरबच्या वृत्तानुसार, अनेक दशकांपासून असे मानले जात आहे की अमेरिका आणि सौदीमध्ये पेट्रोडॉलर प्रणाली लागू आहे, ज्यामुळे तेल आणि डॉलर एकमेकांशी जोडलेले आहेत. मात्र, हा करार 50 वर्षांचा असल्याचा कोणताही पुरावा आजपर्यंत मिळालेला नाही.