NCERT : NCERTच्या पुस्तकात मुघल काळाचा नवीन आढावा- अकबर ‘क्रूर पण सहिष्णू, औरंगजेब ‘कट्टर धार्मिक’; 8वीच्या अभ्यासक्रमात समावेश

By, Pravin Wankhade - July 17, 2025 02:00:50

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : NCERT अकबराचे राज्य ‘क्रूरता आणि सहिष्णुतेचे मिश्रण होते, तर औरंगजेब हा एक लष्करी शासक होता ज्याने गैर-इस्लामी प्रथांवर बंदी घातली होती आणि गैर-मुस्लिमांवर कर लादले होते.’ मुघल काळातील हा नवीन आढावा एनसीईआरटीच्या इयत्ता आठवीच्या पुस्तकात समाविष्ट करण्यात आला आहे.NCERT

एनसीईआरटीच्या इयत्ता ८वीच्या सामाजिक शास्त्राच्या पुस्तकात, मुघल शासकांच्या धार्मिक निर्णयांचे, सांस्कृतिक योगदानाचे आणि क्रूरतेचे एक नवीन अर्थ लावण्यात आले आहे. हे पुस्तक २०२५-२६ शैक्षणिक सत्रापासून शाळांमध्ये लागू केले जाईल.

विधान भवनात फोटोसेशनच्या वेळी ठाकरे-शिंदे आमनेसामने; एकमेकांना पाहणेही टाळले

बाबरचे वर्णन लष्करी रणनीतीकार म्हणून केले जात असे

पुस्तकात मुघल सल्तनतचा पहिला शासक बाबर याचे वर्णन ‘तुर्क-मंगोल शासक आणि लष्करी रणनीतीकार’ असे करण्यात आले आहे. असेही सांगण्यात आले आहे की १५२६ मध्ये पानिपतच्या लढाईत बाबरने गनपावडर आणि तोफखान्यांच्या मदतीने इब्राहिम लोदीचा पराभव केला आणि दिल्ली सल्तनत संपवली.

बाबरचा मुलगा हुमायून याने साम्राज्य टिकवून ठेवण्यासाठी संघर्ष केला आणि काही काळासाठी तो शेरशाह सुरीकडून गमावला. पानिपतच्या दुसऱ्या युद्धानंतर शेरशाह सुरीचा हिंदू सेनापती हेमू याला अकबराच्या सैन्याने कसे पकडले आणि त्याचा शिरच्छेद कसा केला याचे वर्णन या पुस्तकात केले आहे.

अकबराचे राज्य क्रूरता आणि सहिष्णुतेचे मिश्रण होते

पुस्तकात अकबराच्या राजवटीचे वर्णन क्रूरता आणि सहिष्णुतेचे मिश्रण असे केले आहे. असे लिहिले आहे की १५६८ मध्ये चित्तोड किल्ल्याच्या वेढा दरम्यान, अकबराने सुमारे ३०,००० नागरिकांना मारण्याचा आणि वाचलेल्या महिला आणि मुलांना गुलाम बनवण्याचा आदेश दिला.

याबद्दलची माहिती अकबराच्या या विजय पत्रातून मिळाली –

याशिवाय, अकबराने जझिया कर रद्द केला, राजपूतांचे आपल्या दरबारात स्वागत केले आणि ‘सुल्ह-ए-कुल’ म्हणजेच सर्वांशी शांती या धोरणाला चालना दिली. त्याने फतेहपूर सिक्रीमध्ये अनुवाद विभाग स्थापन केला आणि महाभारत (ज्याला रज्मनामा म्हणतात), रामायण, भगवद्गीता आणि पंचतंत्र यासारख्या हिंदू अभिजात ग्रंथांचे फारसीमध्ये भाषांतर केले.

जहांगीर आणि शाहजहान यांना वास्तुकलेचे संरक्षक म्हणून वर्णन केले गेले

अकबराचे उत्तराधिकारी जहांगीर आणि शाहजहां यांना या पुस्तकात कला आणि स्थापत्यकलेचे संरक्षक म्हणून वर्णन केले आहे. शाहजहांला विशेषतः ताजमहालच्या बांधकामासाठी आठवले जाते. परंतु असेही सांगितले जाते की शाहजहांच्या आजारानंतर झालेल्या उत्तराधिकाराच्या लढाईत औरंगजेबाने त्याचा भाऊ दारा शिकोहला ठार मारले आणि त्याच्या वडिलांना कैद केले.

एनसीईआरटीने म्हटले- इतिहासाची मुळे जाणून घेणे महत्त्वाचे

या पुस्तकात बनारस, मथुरा आणि सोमनाथमधील मंदिरे पाडण्याच्या घटना आणि जैन, शीख, सूफी आणि पारशी समुदायांवरील अत्याचारांचाही उल्लेख आहे. याबद्दल एनसीईआरटीच्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, ‘इतिहासातील घटना पुसता येत नाहीत किंवा नाकारता येत नाहीत, परंतु आज त्यांच्यासाठी कोणालाही दोष देणे चुकीचे ठरेल. सत्तेची लालसा, अत्याचार किंवा चुकीच्या महत्त्वाकांक्षेची सुरुवात समजून घेणे हा भविष्य घडवण्याचा योग्य मार्ग आहे जिथे या घटना पुन्हा घडणार नाहीत.’