Mohan Bhagwat : मोहन भागवत यांचा स्पष्ट संदेश : ‘कट्टर हिंदू’ म्हणजे द्वेष नव्हे, तर सर्वांना सामावून घेणं— हिंदू धर्म हा समावेशकतेचा मार्ग

By, Pravin Wankhade - July 29, 2025 06:00:12

0

विशेष प्रतिनिधी

कोची : Mohan Bhagwat राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे सरसंघचालक मोहन भागवत यांनी कोचीमध्ये दिलेल्या भाषणात “कट्टर हिंदू” या संकल्पनेबाबत महत्त्वाचे स्पष्टीकरण दिले. त्यांनी सांगितले की, कट्टर हिंदू असण्याचा अर्थ इतरांचा विरोध करणे असा अजिबात नाही. उलट, खरे हिंदू असणे म्हणजे सर्वांना स्वीकारणे आणि सर्वांबरोबर चालणे हा हिंदू धर्माचा मूळ संदेश आहे.Mohan Bhagwat

भागवत कोचीतील ‘ज्ञान सभा’ या राष्ट्रीय शिक्षण परिषदेत बोलत होते. ही परिषद आरएसएसशी संबंधित संस्था ‘शिक्षा संस्कृति उत्थान न्यास’ द्वारे आयोजित करण्यात आली होती. देशभरातून अनेक शिक्षणतज्ज्ञ आणि विचारवंत यामध्ये सहभागी झाले होते.Mohan Bhagwat

उन्हाळ्यातल्या व्हॅलेंटाईनच्या गुलाबाचे काटे श्रावणामध्ये झडले; मातोश्रीवर लाल गुलाबांचे बंधू प्रेम फुलले!!

आपल्या भाषणात भागवत यांनी विविध मुद्द्यांवर महत्त्वपूर्ण विचार मांडले. त्यांनी स्पष्टपणे सांगितले की, अनेकदा लोकांना वाटते की, आपल्या धर्मावर निष्ठा ठेवणे म्हणजे दुसऱ्या धर्माचा विरोध करणे. मात्र, ही चुकीची समजूत आहे. आपण हिंदू आहोत हे लपवण्याची गरज नाही, पण हिंदू असण्याचा खरा अर्थ म्हणजे सर्व जीवमात्रांबद्दल आपुलकी आणि स्वीकार.

ते म्हणाले की, हिंदू धर्म हा असा एकमेव मार्ग आहे जो सत्य, करुणा आणि सहिष्णुतेवर आधारलेला असून, तो सर्वांना सोबत घेऊन समाजाचे आणि जगाचे कल्याण करण्यासाठी प्रयत्नशील असतो.

भाषणातील काही महत्त्वाचे मुद्दे….

शिक्षण पद्धतीत बदलांची गरज:

भागवत यांनी ब्रिटिश काळातील लॉर्ड मॅकॉलेच्या शिक्षणपद्धतीला कालबाह्य ठरवले. त्यांनी सांगितले की, भारताला सत्य आणि करुणेवर आधारलेली, मूळ भारतीय मूल्यांवर आधारित शिक्षणपद्धती हवी, जी विद्यार्थ्यांच्या आत्मिक आणि बौद्धिक विकासाला चालना देईल.

ज्ञानाचे दोन प्रकार:

त्यांनी विद्या (सत्य ज्ञान) आणि अविद्या (अज्ञान) या दोन्ही प्रकारच्या ज्ञानाचे महत्त्व सांगितले. भारतात या दोहोंचा समतोल राखण्यावर भर दिला जातो आणि तेच जीवनसत्त्व समजले जाते.

भारतीय राष्ट्रवाद आणि अध्यात्म:

भागवत यांनी भारताला एक आध्यात्मिक भूमी म्हणून वर्णन केले. त्यांनी म्हटले की, भारतातील राष्ट्रवाद हा केवळ राजकीय भावना नसून, तो शुद्ध आणि पवित्र अध्यात्मिक भावनेशी निगडित आहे.

विद्वान कोण? त्यांनी स्पष्ट केले की, केवळ विचार करणारा नव्हे तर ते विचार कृतीत आणणारा व्यक्ती खरा विद्वान असतो. ज्ञान केवळ बोलण्यात नसून, आचरणात उतरवले गेले पाहिजे.

समाजबदलासाठी वैयक्तिक जबाबदारी:

भागवत म्हणाले की, समाज बदलायचा असेल तर प्रत्येक व्यक्तीने वैयक्तिक पातळीवर जबाबदारी घ्यायला हवी. आपण बदललो तरच समाज बदलतो, ही भावना अंगीकारली पाहिजे.

याच कार्यक्रमात एक दिवस आधी (२७ जुलैला) भागवत यांनी सांगितले होते की, भारताने पुन्हा “सोने की चिडीया” म्हणजेच संपन्न पण असहाय राष्ट्र न बनता, ‘सिंह’ म्हणजे शक्तिशाली आणि आत्मनिर्भर भारत होणे गरजेचे आहे. कारण जगात शक्तीचीच भाषा समजली जाते.

त्यांनी हेही सांगितले की, शिक्षण अशा प्रकारचे असावे जे व्यक्तीला आत्मनिर्भर बनवेल आणि तो कुठेही स्वतःच्या बळावर उभा राहू शकेल. अशा शिक्षणव्यवस्थेमुळे भारत विकसित राष्ट्र, शांततेचा मार्गदर्शक आणि ‘विश्वगुरू’ म्हणून ओळखला जाईल.

थोडक्यात, मोहन भागवत यांनी दिलेला संदेश हा स्पष्ट आहे – हिंदू धर्म हे नाव केवळ श्रद्धेचं नव्हे, तर सर्वसमावेशकतेचं, सहिष्णुतेचं आणि मूल्याधारित आचरणाचं प्रतीक आहे. कट्टरतेचा अर्थ द्वेष नव्हे, तर अधिक सखोल आत्मसात करणं आणि सकारात्मकतेने जगाशी वागणं हेच खरे हिंदुत्व आहे.