पहिल्यांदाच भारतीय एक्वानॉट्स समुद्रात 5,000 मीटर खाली; भारताच्या सागरी यानाच्या तयारीचा एक भाग

By, Pravin Wankhade - August 16, 2025 08:30:35

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : शुभांशू शुक्ला आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकात पोहोचल्यानंतर जवळजवळ एक महिना झाल्यानंतर, दोन भारतीय अंतराळवीरांनी महासागरातील सर्वात खोल खोली गाठण्याचा विक्रम केला.

फ्रान्ससोबतच्या संयुक्त मोहिमेत, भारतीय एक्वानॉट्सनी ५ आणि ६ ऑगस्ट रोजी फ्रेंच पाणबुडी ‘नॉटाइल’ वरून उत्तर अटलांटिक महासागरात खोलवर डुबकी मारली.

५ ऑगस्ट रोजी पोर्तुगीज किनाऱ्यावरील होर्टा येथे राष्ट्रीय महासागर तंत्रज्ञान संस्थेचे शास्त्रज्ञ राजू रमेश ४,०२५ मीटर खोलीवर उतरले. ६ ऑगस्ट रोजी भारतीय नौदलाचे कमांडर जतिंदर पाल सिंग (निवृत्त) यांनी ५,००२ मीटर खोलीवर डुबकी मारली.

हे अभियान भारताच्या सागरी जहाज ‘मत्स्य ६०००’ च्या तयारीचा एक भाग आहे. भारताची स्वदेशी बनावटीची मत्स्य ६००० पाणबुडी २०२७ मध्ये लाँच केली जाईल. ती समुद्रात ६००० मीटर खोलीपर्यंत जाईल.

मानवयुक्त पाणबुडी बांधणारा भारत हा सहावा देश आहे. याआधी अमेरिका, रशिया, जपान, फ्रान्स आणि चीनने मानवयुक्त पाणबुडी बांधली आहेत.

दोन लोक भेटल्याचा मुद्दा पवारांच्या अंगलट; दोन वाक्यांत उत्तर देऊन सुप्रिया सुळेंचे हात वर!!

‘मत्स्य ६०००’ टायटॅनियम मिश्रधातूपासून बनलेले

‘मत्स्य ६०००’ ही सबमर्सिबल १२-१६ तास न थांबता चालू शकते. त्याला ९६ तास ऑक्सिजनचा पुरवठा असेल. त्याचा व्यास २.१ मीटर आहे. त्यात तीन लोक बसू शकतात. हे ८० मिमी टायटॅनियम मिश्रधातूपासून बनलेले आहे. ते ६००० मीटर खोलीवर समुद्रसपाटीच्या दाबापेक्षा ६०० पट जास्त म्हणजेच ६०० बार (दाब मोजण्याचे एकक) दाब सहन करू शकते.

सबमर्सिबल म्हणजे काय, ते पाणबुडीपेक्षा कसे वेगळे आहे?

पाणबुड्या दोन्ही पाण्याखाली फिरतात, परंतु त्यांची रचना, कार्य आणि उद्देश वेगवेगळा असतो. पाणबुडी ही एक प्रकारची जलयान आहे जी पृष्ठभागावर आणि पाण्याखाली दोन्ही ठिकाणी काम करू शकते. ती इलेक्ट्रिक किंवा डिझेल इंजिनवर चालते. पाणबुड्या सहसा आकाराने मोठ्या असतात आणि त्या अनेक लोकांना वाहून नेऊ शकतात. त्यांचा वापर प्रामुख्याने गुप्तचर, देखरेख आणि लष्करी उद्देशांसाठी केला जातो.

त्याच वेळी, सबमर्सिबल हा एक प्रकारचा वॉटरक्राफ्ट आहे जो फक्त पाण्याखाली चालवण्यासाठी डिझाइन केलेला आहे. तो सहसा आकाराने लहान असतो आणि मर्यादित संख्येने लोक वाहून नेऊ शकतो. सबमर्सिबलचा वापर सहसा संशोधनासाठी केला जातो. ते लष्करी कारवायांसाठी बनवले जात नाहीत. सबमर्सिबलला पाण्याखाली जाण्यासाठी जहाज किंवा प्लॅटफॉर्मची आवश्यकता असते. हे सबमर्सिबलला पाणबुड्यांपासून वेगळे करते, कारण पाणबुड्या स्वतंत्रपणे काम करू शकतात.