चीनचा विस्तारवाद आणि आक्रमकता याविषयी भारत – अमेरिकेला समान चिंता; ध्रुव जयशंकर यांचे प्रतिपादन

By, Pravin Wankhade - June 21, 2023 09:45:33

0

वृत्तसंस्था

वॉशिंग्टन डीसी [यूएस] (एएनआय) : आंतरराष्ट्रीय जगतात चीनचा वाढता प्रभाव, चिनी विस्तारवाद आणि आक्रमकता यांची भारत आणि अमेरिका यांना समान चिंता आहे असे परखड मत ऑब्झर्व्हर रिसर्च फाउंडेशन (ओआरएफ) चे कार्यकारी संचालक ध्रुव जयशंकर यांनी व्यक्त केले. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अमेरिका दौऱ्याच्या पार्श्वभूमीवर ध्रुव जयशंकर यांनी व्यक्त केलेले हे मत विशेष महत्त्वाचे आहे. कारण चिनी विस्तारवादाचा प्रत्यक्ष मुकाबला भारताला करावा लागतो आहे, तर आंतरराष्ट्रीय पातळीवर विशेषतः आशिया हिंदी – पॅसिफिक महासागरात अमेरिकेसाठी ते फार मोठे आव्हान आहे. यासंदर्भात ध्रुव जयशंकर यांनी नेमकेपणाने दोन्ही देशांची चिंता बोलून दाखवली आहे. ध्रुव जयशंकर हे भारताचे परराष्ट्र मंत्री एस. जयशंकर यांचे चिरंजीव आहेत.India – US share common concerns about China’s expansionism and aggression; Commentary by Dhruv Jaishankar

पंतप्रधान नरेंद्र मोदींच्या अमेरिका दौऱ्याच्या पार्श्वभूमीवर त्यांनी एएनआय या वृत्तसंस्थेला दिलेल्या मुलाखतीत सविस्तर भूमिका मांडली.

पंतप्रधान मोदींच्या अमेरिका दौऱ्याचे काय परिणाम होतील? परराष्ट्र मंत्री जयशंकर म्हणाले…

ध्रुव जयशंकर म्हणाले :

आंतरराष्ट्रीय जगतात चीनचा उदय त्या देशाचा विस्तारवाद आणि आक्रमकता याविषयी भारत आणि अमेरिका यांना समान चिंता वाटते. त्यामुळे साहजिकच भारत आणि अमेरिका एकमेकांशी अधिक नजीकतेने सहकार्य करण्यास प्रवृत्त होत आहेत.

चीनची पर्वा न करता भारत – अमेरिकेदरम्यान बरेच सहकार्य होत आहे. उल्लेखनीय म्हणजे, पंतप्रधान मोदींचा हा असा पहिलाच अमेरिकेचा दौरा आहे, ज्यात भारत आणि अमेरिका प्रत्येक मोठ्या मुद्द्यावर कशी चर्चा करत आहेत, हे दाखवण्यासाठी या भेटीचे महत्त्व असेल. आशा आहे की, आम्ही संरक्षण सह-उत्पादन आणि संरक्षण व्यापारात काही महत्त्वाच्या क्षेत्रांमध्ये काही प्रगती पाहणार आहोत जे भारतीय राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी अत्यंत आवश्यक आहे.

तांत्रिक सुरक्षा आणि आर्थिक सुरक्षेच्या अनेक क्षेत्रांमध्ये संरक्षण हा मोठ्या मुद्द्याचा भाग आहे आणि अमेरिका – भारत खूप जवळून संरेखित करत आहेत आणि खूप जवळून सहकार्य करत आहेत.

भारताला संरक्षण आणि राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी, त्याच्या अन्नसुरक्षेसाठी, त्याच्या ऊर्जा सुरक्षेसाठी, परंतु मोठ्या भू-राजकीय बदलांचे परिणाम जाणवत आहेत. याविषयी अमेरिकन प्रशासनाला याची निश्चित जाणीव आहे.

भारत आणि अमेरिका यांच्यात ज्या मुद्द्यांवर मतभेद आहेत, त्या मुद्द्यांना देखील पंतप्रधान मोदी स्पर्श करण्याची शक्यता आहे. आपली भूमिका ते प्रांजळ आणि परखडपणे बायडेन यांच्या पुढे ठेवण्याची शक्यता आहे.

विशेष म्हणजे भारत-अमेरिका द्विपक्षीय व्यापार आता USD 191 बिलियनच्या जवळ आहे. शिवाय, भारत ही पाचवी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था आहे आणि लवकरच तिसरी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था होणार आहे.

India, US have similar concerns about China's rise: Dhruva Jaishankar

Read @ANI Story | https://t.co/N0d5lcuqFw #DhruvaJaishankar #PMModi #PMModiUSVisit #China #DefenceCooperation pic.twitter.com/3VyEjRtg0e

— ANI Digital (@ani_digital) June 20, 2023

अमेरिकेशी मुक्त व्यापार करार (FTA) बद्दल बरेच काही बोलले जाते पण मला वाटत नाही की अनेक कारणांमुळे लवकरच FTA होईल. अमेरिका कोणत्याही देशाशी, केवळ भारतच नव्हे, तर विशेषत: मोठ्या अर्थव्यवस्थांसोबत एफटीएसाठी फारशी उत्सुक नाही. माझ्या मते, भारताकडे वाटाघाटी करत असलेल्या इतर एफटीएचा क्रम आहे, परंतु मला वाटत नाही की ते इतके महत्त्वाचे आहे. अमेरिका युरोप अमेरिका जपान यांच्यातही FTA नाही. पण त्यामुळे त्यांचे काही अडले नाही अर्थातच भारताचे अडणार नाही शिवाय भारत अमेरिका संबंध आर्थिक दृष्ट्या दृढमूळ करण्यात बाकीचे अनेक मार्ग उपलब्ध आहेत.

पंतप्रधान मोदी काँग्रेसच्या संयुक्त बैठकीला देखील संबोधित करणार आहेत, काँग्रेसला दोनदा संबोधित करणारे पहिले भारतीय पंतप्रधान आहेत.

काँग्रेसला खूप महत्त्व आहे कारण भारतातील संसदीय प्रणालींच्या विपरीत, कॉंग्रेस अध्यक्षपदापासून खूप स्वतंत्र आहे आणि काहीवेळा राष्ट्रपतीपदाच्या विरोधात वागते. पार्ट्यांमध्येही फेरफार होतात. अमेरिकेत दर दोन वर्षांनी, काँग्रेसमध्ये दोन वर्षांनी आणि अध्यक्षपदासाठी दर चार वर्षांनी निवडणुका होतात. त्यामुळे काँग्रेसला संबोधित करण्याचा एक भाग म्हणजे संबंधांची ती द्विपक्षीय सद्भावना राखणे, डेमोक्रॅट आणि रिपब्लिकन दोघांनाही आवाहन करणे, जे दोघेही कधीकधी वेगवेगळ्या कारणांमुळे भारतासोबतच्या संबंधांना महत्त्व देतात. म्हणूनच अशा प्रकारे काँग्रेसपर्यंत पोहोचणे महत्त्वाचे आहे.

अमेरिकेला तांत्रिकदृष्ट्या स्पर्धा करायची असेल, तर त्याला तांत्रिक कौशल्याची पातळी आणि मानवी भांडवल आवश्यक असेल जे ते देशांतर्गत उत्पादन करू शकत नाही. एका ठिकाणापैकी एक, सर्वात महत्त्वाच्या ठिकाणी त्या भांडवलापैकी काही भाग घ्यावा लागेल. आणि यात संशोधक आणि शास्त्रज्ञांचा समावेश आहे, यात नवोदित आणि व्यावसायिक उद्योजकांचा समावेश आहे, त्यात भारतातील तंत्रज्ञांचा समावेश आहे. त्यामुळे भारताची तांत्रिक श्रेष्ठता कायम राखण्यासाठी अमेरिकेच्या भविष्यात उदयास येण्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे. ते तंत्रज्ञानाची गरज आहे, अत्याधुनिक तंत्रज्ञानासाठी, गुंतवणूकीची गरज आहे. भारताला अमेरिकेच्या नेतृत्वाखालील प्रगत अर्थव्यवस्थांसारख्या देशांकडे पाहावे लागेल.

भारत आणि अमेरिकेला नजीकच्या भविष्यात तांत्रिक शक्ती म्हणून स्पर्धा करायची असेल, तर त्यांना एकमेकांशी भागीदारी आवश्यक आहे.

भारतीयांसाठी अमेरिकन व्हिसाचा विलंब हा पंतप्रधान मोदी आणि अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बायडेन यांच्यातील चर्चेचा भाग असेल. व्हिसाचा मुद्दा सर्वोच्च स्तरावर घेतला गेला आहे आणि गेल्या दोन वर्षांमध्ये, विशेषतः कोरोना नंतर यावर नक्कीच चर्चा झाली आहे. ही एक पूर्णपणे उच्च-स्तरीय समस्या आहे. आणि त्यामुळे मला वाटते की, आम्ही त्या आघाडीवर काही घडामोडी पाहणार आहोत आणि अमेरिकेत शिकू इच्छिणाऱ्या अनेक भारतीयांसाठी व्हिसाची प्रक्रिया जलद होण्यास मदत करण्यासाठी अमेरिका आणि भारत सकारात्मक पावले उचलतील