ज्ञानवापी खटल्यात हिंदू पक्षाची सुप्रीम कोर्टात महत्त्वाची याचिका; सील केलेल्या जागेचे सर्वेक्षण करण्याची मागणी

By, Pravin Pawar - January 30, 2024 12:00:56

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : उत्तर प्रदेशातील वाराणसी येथील ज्ञानवापी मशिदीचा सर्व्हे करण्यासाठी हिंदू पक्षाने भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षण (ASI) साठी सर्वोच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली आहे. या याचिकेत एएसआयच्या महासंचालकांना आवारात सापडलेल्या शिवलिंगाचे सर्वेक्षण करण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे, जेणेकरून त्याची सत्यता तपासता येईल.Important plea of Hindu party in Supreme Court in Gnana vapi case; Demand for survey of sealed premises

सर्वेक्षण करण्यासाठी शिवलिंगाभोवती असलेल्या कृत्रिम किंवा आधुनिक भिंती आणि मजले हटवावेत, असे याचिकेत म्हटले आहे. शिवलिंगाला कोणतीही हानी न होता संपूर्ण सीलबंद क्षेत्राचे शास्त्रोक्त सर्वेक्षण करण्यात यावे. यापूर्वी 19 मे 2023 रोजी सर्वोच्च न्यायालयाने ज्ञानवापीच्या सर्वेक्षणावर बंदी घातली होती.

भाडेकरूंनी भंगलेल्या मूर्ती मशिदीत फेकल्या, ज्ञानवापी वादात मुस्लिम पक्षकारांचा नवा युक्तिवाद

याचिकेत हिंदू पक्षाचे वकील विष्णू शंकर जैन यांनी ज्ञानवापी संकुलातील सील केलेल्या वुजुखाना (स्नान जल टँक) सर्वेक्षण करण्याची मागणी केली होती. त्यांनी दावा केला की 10 सील केलेल्या तळघरांमध्ये हिंदू मंदिराचे पुरावे आणि कलाकृती आहेत.

ज्ञानवापीचा ASI सर्वेक्षण अहवाल 25 जानेवारी रोजी रात्री उशिरा सार्वजनिक करण्यात आला. या अहवालानुसार आवारात भगवान विष्णू, गणेश आणि शिवलिंगाच्या मूर्ती सापडल्या आहेत. संपूर्ण संकुल मंदिराच्या रचनेवर उभे असल्याचे 34 पुरावे उद्धृत केले आहेत. मशीद संकुलाच्या आत ‘महामुक्ती मंडप’ नावाचा दगडी स्लॅबही सापडला आहे.

एएसआयने रिपोर्टमध्ये लिहिले की, ज्ञानवापीमध्ये एक मोठे हिंदू मंदिर होते. 17व्या शतकात जेव्हा औरंगजेब राज्य करत होता. त्यावेळी ज्ञानवापी रचना पाडण्यात आली. काही भाग बदलले केले. मूळ आकृतिबंध प्लास्टर आणि चुन्यासह लपविला होता. 839 पानांच्या अहवालात ASI ने कॉम्प्लेक्सच्या प्रमुख ठिकाणांचा उल्लेख केला आहे.

ज्ञानवापीच्या भिंतींवर आणि दगडी पाट्यांवर चार भाषांचा उल्लेख आढळून आला. त्यात देवनागरी, कन्नड, तेलगू आणि ग्रंथ भाषांचा समावेश आहे. याशिवाय भगवान महादेवाची 3 नावेही सापडली आहेत. हे जनार्दन, रुद्र आणि ओमेश्वर आहेत. सर्व खांब पहिल्या मंदिराचे होते, जे बदल करून पुन्हा वापरले गेले.

संकुलाच्या विद्यमान संरचनेत सजवलेल्या कमानींच्या खालच्या टोकाला कोरलेल्या प्राण्यांच्या आकृत्या विद्रूप झाल्या आहेत. घुमटाचा आतील भाग भौमितिक रचनांनी सजलेला आहे. मंदिराच्या मध्यवर्ती गाभाऱ्याचे मुख्य प्रवेशद्वार पश्चिमेकडून होते. हा दरवाजा प्राणी आणि पक्ष्यांच्या कोरीव कामांनी आणि सजावटीच्या कमानीने सजवलेला होता.

अहवालात म्हटले आहे की, कन्नरथ, प्रतिरथ आणि नागरा शैलीत बांधलेल्या पश्चिमेकडील भिंतीचा अभ्यास केल्यास हे हिंदू मंदिराचा भाग असल्याचे दिसून येते. ही भिंत 5 हजार वर्षांपूर्वी नागर शैलीत बांधण्यात आली होती. भिंतीखाली 1 हजार वर्षे जुने अवशेष सापडले आहेत. एवढेच नाही तर आवारात एका शिलालेखाचा तुटलेला भाग सापडला आहे. ज्याचा मूळ दगड ASI संग्रहालयात आहे. हा शिलालेख 1966 चा आहे. त्यावर महामुक्ती मंडप असे लिहिले आहे. औरंगजेब राजवटीत (1792-93) या जागेच्या मूळ घटकाचे नुकसान झाले होते.