डोनाल्ड ट्रम्प यांचा बनत चाललाय “रिचर्ड निक्सन”; जागतिक सत्ता संतुलनात अमेरिकेचा घसरतोय पाय!!

By, Pravin Wankhade - June 11, 2025 06:32:50

0

अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांचा बनत चाललात “रिचर्ड निक्सन” आणि जागतिक सत्ता संतुलनात अमेरिकेचा घसरत चाललाय पाय असेच ट्रम्प यांच्या सध्याच्या राजकीय हालचालींमधून समोर आले. अमेरिकेच्या अंतर्गत प्रशासनात क्रांतिकारक बदल करण्याच्या नावाखाली डोनाल्ड ट्रम्प यांनी खूप घाई केली त्याचे परिणाम अमेरिकेत खोलवर पसरले ट्रम्प यांच्या विरोधात मोठा असंतोष निर्माण झाला आणि त्याचे पडसाद दंगलींमध्ये उमटले. त्यातला इस्लामी जिहादींचा अँगल ठळकपणे समोर आला. पण ट्रम्प यांची घाईगर्दी आणि संपूर्ण तयारी शिवाय आपल्याला हव्या त्या सुधारणा लादणे हा प्रकार मात्र लपून राहिला नाही.Donald Trump

त्या पलीकडे जाऊन डोनाल्ड ट्रम्प यांनी जागतिक राजकारणामध्ये अमेरिकेचे वर्चस्व टिकवण्याच्या दृष्टीने गंभीर पावले उचलण्याच्या ऐवजी जी “लुडबुडी धोरणनीती” अवलंबली, तिचे पडसादही जागतिक पातळीवर उमटल्याशिवाय राहिले नाहीत. ट्रम्प चीनबरोबरचे त्यांचे tariff war बरोबरीने सोडवू शकले नाहीत. दोन्ही देशांमध्ये फक्त तणाव कमी करण्याचा “तात्विक” निर्णय झाला. पण जागतिक मत असेच बनले की दुर्मिळ खनिज संपत्तीचे काही अधिकार अमेरिकेला देऊ चीनने आपला लाभ साधून घेतला. चिनी मालावरच्या tariff वाढीला पायबंध घालण्यात चीन यशस्वी ठरला. अमेरिका चीन यांच्यात या व्यापार कराराला दोन्ही देशांच्या राष्ट्राध्यक्षांची अंतिम मंजुरी अजून बाकी आहे.

पण या सगळ्यात डोनाल्ड ट्रम्प सुरुवातीपासून ज्या पद्धतीने आक्रमक राहिले होते, तेवढा आक्रमकपणा अमेरिकेचे शिष्टमंडळ प्रत्यक्ष वाटाघाटीच्या टेबलवर दाखवू शकले नाही ही बाब अधोरेखित करण्यासारखी ठरली.

CM Fadnavis : कोणताही निधी बेकायदेशीर वळवलेला नाही, लाडकी बहीणवरून मुख्यमंत्री फडणवीसांचे स्पष्टीकरण

भारताने कोलले

याच कालावधीत भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातल्या संघर्षात आपण शस्त्रसंधी घडवून आणली, अशी टिमकी डोनाल्ड ट्रम्प यांनी किमान तेरा वेळा वाजवली. भारताने या टिमकीला मान्यता दिली नाही. Operation sindoor दरम्यान भारताने नूर हवाई तळावर केलेला हल्ला पाकिस्तानला “पचला” नाही, पण त्या पलीकडे जाऊन त्या हल्ल्याचे खऱ्या अर्थाने अमेरिकेला “अपचन” झाले. कारण भारताने पाकिस्तानातल्या अण्वस्त्रांना धक्का लावला. यातून अमेरिकेचे बिंग फुटल्याची धास्ती ट्रम्प यांना वाटली. त्यामुळे ट्रम्प प्रशासनाचा पाकिस्तानकडे झुकाव वाढला. ट्रम्प प्रशासनाने आपला प्रभाव वापरून पाकिस्तानला आंतरराष्ट्रीय पातळीवरून आर्थिक मदत मिळवून दिली. ट्रम्प प्रशासन उघडपणे पाकिस्तानच्या बाजूने बोलू लागले.

आतातर त्यापलीकडे जाऊन ट्रम्प प्रशासनाने भारताकडून मार खाणाऱ्या पाकिस्तानी जनरल असीम मुनीर याला अमेरिकेच्या army day चा प्रमुख पाहुणा म्हणून निमंत्रण दिले. यातून चीनला डिवचायचा अमेरिकेचा डाव असल्याचे सांगण्यात आले. पण या सगळ्या घडामोडीतून डोनाल्ड ट्रम्प यांचा “रिचर्ड निक्सन” झाल्याचेच राजकीय वास्तव समोर आले.

आक्रस्ताळा निक्सन

1970 च्या दशकात अमेरिका आणि सोवियत युनियन यांच्यातले शीतयुद्ध टोकाला पोहोचले असताना रिचर्ड निक्सन अमेरिकेच्या अध्यक्षपदावर होते. त्यांनी जागतिक राजकारणाची उभी फाळणी करून अमेरिकेच्या परराष्ट्र धोरणातले सत्ता संतुलन पुरते बिघडवून ठेवले होते. निक्सनचा परराष्ट्रमंत्री हेन्री किसिंजर याचा भारत द्वेष टोकाला पोहोचला होता. तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांना वैयक्तिक शिवीगाळ करण्यापर्यंत हेन्री किसिंजरची मजल पोहोचली होती. अमेरिकेने स्वतःहून पाकिस्तान कडे आपला झुकाव असल्याचे बोलण्यातून आणि कृतीतून दाखवून दिले होते. त्यामुळे अर्थातच भारताला सोवियत युनियन बरोबर मैत्री करार करण्यावाचून अमेरिकेनेच पर्याय ठेवला नव्हता. इंदिरा गांधींनी सोवियत युनियन बरोबर मैत्री करार केला. त्यानंतर अमेरिकेचा भारत द्वेष शिगेला पोहोचला होता.

निक्सन यांच्याच असंतुलित धोरणाचा कित्ता

डोनाल्ड ट्रम्प यांची वाटचाल वैयक्तिक पातळीवर डोनाल्ड ट्रम्प यांची वाटचाल देखील रिचर्ड निक्सनच्याच पावलावर पाऊल टाकून सुरू झाली आहे. वास्तविक याच डोनाल्ड ट्रम्प यांना त्यांच्या पहिल्या अध्यक्षपदाच्या कार्यकर्ते भारत प्रेमाचे उधाण आले होते. पंतप्रधान मोदींबरोबरची वैयक्तिक मैत्री आणि political chemistry यांची जागतिक पातळीवर चर्चा होती. पण operation sindoor नंतर बरेच महिने बदलले. भारताची संरक्षण क्षमता आणि सिद्धता जगासमोर सिद्ध झाली. भारत खऱ्या अर्थाने आत्मनिर्भर झाला याचा अर्थ तो अमेरिकेपासून दूर झाला, असा डोनाल्ड ट्रम्प यांनी स्वतःचा समज करून घेतला. भारतीय सैन्य दलांनी पाकिस्तानातल्या नूर खान हवाई तळावर हल्ला केल्याचा “खरा धक्का” अमेरिकेला बसला. अमेरिकेने आपला कल पाकिस्तान कडे वाढविला आणि त्याचवेळी डोनाल्ड ट्रम्प यांनी उथळपणे भारत आणि पाकिस्तान यांच्यातल्या शस्त्रसंधीचे श्रेय घेतले. त्या पाठोपाठ पाकिस्तानचा लष्करप्रमुख स्वयंघोषित फिल्ड मार्शल असीम मुनीर याला army day चा प्रमुख पाहुणा म्हणून बोलावले. यातून डोनाल्ड ट्रम्प यांनी रिचर्ड निक्सन यांच्याच असंतुलित परराष्ट्र धोरणाचा कित्ता गिरवला.