आरोग्य मंत्रालयाची अधिसूचना, डॉक्टरांना अँटीबायोटिक्स लिहून देण्याचे कारण सांगावे लागेल

By, Pravin Wankhade - January 19, 2024 11:00:52

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : आरोग्य सेवा महासंचालनालयाने (DGHS) भारतातील सर्व फार्मासिस्ट असोसिएशनला (अँटीबायोटिक) प्रतिजैविकबाबत पत्र लिहिले आहे. यामध्ये फार्मासिस्टना डॉक्टरांच्या प्रिस्क्रिप्शनशिवाय प्रतिजैविक औषधे देऊ नयेत, असे आवाहन करण्यात आले आहे.According to the Health Ministry notification, doctors will have to state the reason for prescribing antibiotics

देशात अँटीबायोटिक्सचा वापर दिवसेंदिवस मोठ्या प्रमाणात वाढला असून ते मानवी आरोग्यासाठी अत्यंत हानिकारक आहे. हे लक्षात घेऊन हा निर्णय घेण्यात आला आहे. पत्रात, आरोग्य मंत्रालयाच्या अंतर्गत येणाऱ्या DGHS ने डॉक्टरांना अँटीबायोटिक्स औषधांना जास्त प्रोत्साहन देऊ नये आणि आदेशांची प्रभावी अंमलबजावणी करण्याचे आवाहन देखील केले आहे. जर रुग्णाला (अँटीबायोटिक्स) प्रतिजैविक घेण्याचा सल्ला दिला असेल तर त्याचे कारण देखील डॉक्टरांनी स्पष्ट करावे, असे पत्रात म्हटले आहे.

भारताचा दरडोई आरोग्य खर्च १५ वर्षांमधील सर्वाधिक – आरोग्य मंत्रालयाची आकडेवारी

2019 मध्ये सुमारे 13 लाख लोकांचा मृत्यू

केंद्रीय आरोग्य मंत्रालयाच्या पत्रात असे म्हटले आहे की, प्रतिजैविक प्रतिकार (AMR) हा जागतिक स्तरावर सार्वजनिक आरोग्य धोक्यांपैकी एक आहे. एका अंदाजानुसार, 2019 मध्ये सुमारे 13 लाख मृत्यूसाठी जिवाणू AMR थेट जबाबदार होते. याशिवाय ड्रग रेझिस्टन्स इन्फेक्शनमुळे 50 लाख मृत्यू झाले आहेत.

खरं तर, 20 व्या शतकाच्या सुरूवातीपूर्वी, अगदी सामान्य आणि लहान रोगांपासून मुक्त होण्यासाठी काही महिने लागायचे, परंतु प्रतिजैविक औषधे (अँटीबायोटिक, अँटीफंगल आणि अँटीव्हायरल औषधे) वापरल्याने रोगांवर त्वरित उपचार होऊ लागले.

प्रतिजैविकांचा वापर जीवाणू मारण्यासाठी केला जातो. परंतु एखादी व्यक्ती वारंवार प्रतिजैविकांचा वापर करत असेल तर त्या औषधाविरुद्ध बॅक्टेरियाची प्रतिकारशक्ती निर्माण होते. यानंतर ते दुरुस्त करणे खूप कठीण होते. याला अँटी-मायक्रोबियल रेझिस्टन्स (AMR) म्हणतात.

प्रिस्क्रिप्शनविना अँटीबायोटिक्सची खरेदी

भारतातील औषधांशी संबंधित कायद्यांतर्गत, सर्व प्रकारच्या प्रतिजैविकांना H आणि H1 सारख्या श्रेणींमध्ये ठेवण्यात आले आहे, जे डॉक्टरांच्या प्रिस्क्रिप्शनशिवाय विकले जाऊ शकत नाहीत. परंतु, लोक कोणत्याही निर्बंधाशिवाय मेडिकल स्टोअरमधून ही औषधे खरेदी करत आहेत. आरोग्य कर्मचार्‍यांपासून ते फार्मासिस्ट ते क्वॅकपर्यंत, ते प्रतिजैविकांच्या निर्भय वापराला प्रोत्साहन देत आहेत.

अँटीबायोटिक्सच्या अतिवापरामुळे सामान्य जीवाणूंचे सुपरबगमध्ये रूपांतर होत आहे, ज्यामुळे किरकोळ संसर्गावरही उपचार करणे कठीण होते. WHOच्या म्हणण्यानुसार, यामुळे न्यूमोनिया, टीबी, रक्तातील विषबाधा आणि गोनोरियासारख्या आजारांवर उपचार करणे कठीण होत आहे. ICMR च्या म्हणण्यानुसार, यामुळेच न्यूमोनिया आणि सेप्टिसिमियाच्या उपचारात वापरल्या जाणार्‍या कार्बापेनेम या औषधावर बंदी घालण्यात आली आहे, कारण आता हे औषध बॅक्टेरियावर कुचकामी ठरले आहे.