BRICS : ब्रिक्स शिखर परिषदेत चीनची हाक : “टॅरिफ युद्धाला तोंड देण्यासाठी एकजूट आवश्यक”

By, Pravin Wankhade - September 9, 2025 09:00:09

0

वृत्तसंस्था

चीन : BRICS चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग यांनी नुकत्याच झालेल्या ब्रिक्स (BRICS – ब्राझील, रशिया, भारत, चीन आणि दक्षिण आफ्रिका) देशांच्या बैठकीत जागतिक अर्थव्यवस्थेबाबत गंभीर चिंता व्यक्त केली. त्यांनी म्हटलं की, काही देशांनी उभारलेल्या टॅरिफ युद्धामुळे आंतरराष्ट्रीय व्यापार व्यवस्थेला मोठा फटका बसतोय आणि जागतिक अर्थव्यवस्थेत अस्थिरता निर्माण होतेय.BRICS

टॅरिफ युद्ध म्हणजे काय?

टॅरिफ म्हणजे आयात होणाऱ्या वस्तूंवर लावला जाणारा कर. अमेरिकेने गेल्या काही वर्षांत चीनसह इतर देशांवर आयातीवरील शुल्क मोठ्या प्रमाणावर वाढवले. यामुळे दोन देशांमध्ये थेट व्यापार तणाव वाढला. यालाच “टॅरिफ वॉर” (Tariff War) म्हटलं जातं.BRICS

Devendra Fadnavis : देवेंद्र फडणवीसांचे आश्वासन- मराठा आरक्षण देताना ओबीसींना कोणताही धक्का नाही, तुम्ही मागत रहा, शक्य तेवढे देत राहू

या युद्धाचा परिणाम फक्त दोन देशांपुरता मर्यादित राहत नाही, तर संपूर्ण जगाच्या व्यापारावर त्याचा नकारात्मक परिणाम होतो. वस्तू महाग होतात, निर्यात कमी होते आणि उद्योग-व्यवसायांवर ताण वाढतो.

शी जिनपिंग यांचा संदेश

शी जिनपिंग यांनी ब्रिक्स देशांच्या नेत्यांना दिलेल्या संदेशात काही मुद्दे अधोरेखित केले –

1. एकजूट महत्त्वाची आहे – “आपण जितके एकत्र राहू, तितके मजबूत राहू,” असे ते म्हणाले.
2. आंतरराष्ट्रीय व्यापार नियमांची रक्षा – काही देश व्यापार नियम मोडत आहेत, त्यांना आळा घालण्यासाठी BRICS देशांनी एकत्र यावं.
3. ग्लोबल साऊथचा आवाज बुलंद करावा – म्हणजेच आशिया, आफ्रिका आणि लॅटिन अमेरिकेतील विकसनशील देशांना आंतरराष्ट्रीय निर्णय प्रक्रियेत अधिक स्थान मिळावे.
4. संसाधनांचा योग्य वापर – ऊर्जा, बाजारपेठा, तंत्रज्ञान अशा क्षेत्रांत BRICS देशांची ताकद जगाला दिशादर्शक ठरू शकते.

ब्रिक्स देशांची ताकद

* लोकसंख्या : जगाच्या जवळपास निम्मी लोकसंख्या या पाच देशांमध्ये राहते.
* अर्थव्यवस्था : जागतिक आर्थिक उत्पादनातील 30% हिस्सा BRICS देशांकडे आहे.
* व्यापार : जागतिक व्यापारात 20% योगदान.
* संसाधने : नैसर्गिक साधनसंपत्ती, मोठी बाजारपेठ आणि प्रगत उद्योग.

ही ताकद वापरून हे देश जगाच्या अर्थव्यवस्थेला स्थिरता देऊ शकतात.

पार्श्वभूमी : अमेरिका-चीन संघर्ष

जगातील दोन मोठ्या अर्थव्यवस्था म्हणजे अमेरिका आणि चीन. गेल्या दशकभरात त्यांच्यात तणाव वाढतच चाललाय.

* अमेरिकेने चीनच्या निर्यातीवर जास्त कर लावले.
* चीननेही प्रतिकार म्हणून अमेरिकन उत्पादनांवर टॅरिफ लावले.
* परिणामी, इतर अनेक देशांच्या व्यापारावर परिणाम झाला.

शी जिनपिंग यांनी थेट अमेरिकेचे किंवा ट्रम्प प्रशासनाचे नाव घेतले नाही, पण त्यांचा इशारा स्पष्ट होता.

भारताचा दृष्टिकोन

भारत BRICS मधील महत्त्वाचा देश आहे. भारतालाही अमेरिकेबरोबर व्यापार तणावाचा अनुभव आहे. परंतु, भारताचा उद्देश नेहमी संतुलित धोरण ठेवण्याचा राहिलेला आहे –

* एका बाजूला पश्चिमी देशांसोबत सहकार्य,
* तर दुसऱ्या बाजूला BRICS आणि SCO (शांघाय सहकार संघटना) सारख्या गटांमध्ये सक्रिय सहभाग.

म्हणून, भारतासाठी ही एक संधी आहे की जागतिक व्यापार चर्चेत तो आपला प्रभाव वाढवू शकतो.

## विश्लेषण : पुढचा मार्ग कोणता?

शी जिनपिंग यांच्या भाषणात दोन महत्त्वाचे संदेश दडलेले आहेत –

1. अमेरिकेच्या एकाधिकाराला आव्हान – चीन जागतिक पातळीवर अमेरिकेच्या दबदब्याला तोड देण्याचा प्रयत्न करत आहे.
2. बहुपक्षीय जगाची गरज – एकाच देशाच्या हुकूमशाहीपेक्षा बहु-देशीय सहकारावर आधारलेली नवी व्यवस्था तयार करणे हा उद्देश आहे.

पण आव्हानेही तितकीच मोठी आहेत –

* BRICS देशांमध्ये अंतर्गत मतभेद आहेत.
* चीन-भारत सीमेवरील तणावामुळे विश्वासाचा अभाव.
* रशिया-युक्रेन युद्धामुळे रशियाची भूमिका कठीण झाली आहे.

शी जिनपिंग यांचे वक्तव्य हे केवळ अमेरिकेविरुद्धची टीका नाही, तर विकसनशील देशांसाठी एकजुटीचे आवाहन आहे. BRICS देशांकडे ताकद, साधने आणि बाजारपेठ आहे; मात्र त्यांच्यातील मतभेद दूर झाले, तरच ते अमेरिकेसारख्या शक्तींना संतुलन देऊ शकतील.

सध्याच्या अस्थिर जागतिक अर्थव्यवस्थेत BRICS हा एक पर्याय ठरू शकतो, पण त्यासाठी सहकार्य, विश्वास आणि सामाईक धोरणे आवश्यक आहेत.