India Record : देशात जन्मदर घटला, 2023 मध्ये 2.5 कोटी बाळांचा जन्म, 2022च्या तुलनेत 2.32 कोटी कमी; मृत्यूदरात वाढ

By, Pravin Wankhade - October 15, 2025 07:00:30

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : India Record नागरी नोंदणी प्रणाली (CRS) वर आधारित ‘व्हायटल स्टॅटिस्टिक्स ऑफ इंडिया’ ने १३ ऑक्टोबर रोजी प्रसिद्ध केलेल्या अहवालानुसार, ‘भारतात २०२२ च्या तुलनेत २०२३ मध्ये जन्मदर कमी झाला, परंतु मृत्यूदर वाढला.’India Record

अहवालात असे म्हटले आहे की २०२३ मध्ये २.५२ कोटी मुले जन्माला आली, जी २०२२ च्या तुलनेत २,३२,००० कमी होती. त्या वर्षी हा आकडा २५.४३ कोटी होता.India Record

दरम्यान, २०२३ मध्ये ८.६६ दशलक्ष मृत्यूची नोंद झाली. २०२२ मध्ये हा आकडा ८.६५ दशलक्ष होता. आरोग्य मंत्रालयाच्या कोविड-१९ डॅशबोर्डनुसार, ५ मे २०२५ पर्यंत, देशात कोविडमुळे ५,३३,६६५ मृत्यू झाले आहेत.India Record

महाराष्ट्राचे बांबू उद्योग धोरण जाहीर; 50000 कोटींची गुंतवणूक; 5 लाख रोजगार निर्मिती

२०२१ मध्ये कोविडच्या दुसऱ्या लाटेत सर्वाधिक मृत्यू झाले. त्यावेळी २०२० च्या तुलनेत २.१ दशलक्ष जास्त मृत्यू झाले होते. २०२० मध्ये एकूण मृत्यूंची संख्या ८.१२ दशलक्ष होती, तर २०२१ मध्ये ही संख्या १.२ कोटींपेक्षा जास्त होती.

झारखंडमध्ये सर्वात कमी लिंग गुणोत्तर

अहवालानुसार, २०२३ मध्ये झारखंडमध्ये सर्वात कमी लिंग गुणोत्तर होते. येथे, १,००० मुलांमागे ८९९ मुली जन्माला आल्या. बिहार ९०० सह दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. तेलंगणा ९०६ सह तिसऱ्या क्रमांकावर, महाराष्ट्र ९०९ सह चौथ्या क्रमांकावर, गुजरात ९१० सह पाचव्या क्रमांकावर, हरियाणा ९११ सह सहाव्या क्रमांकावर आणि मिझोरम ९११ सह सातव्या क्रमांकावर आहे. २०२० पासून, बिहारने सातत्याने सर्वात कमी लिंग गुणोत्तर नोंदवले आहे.

सर्वाधिक लिंग गुणोत्तर (जन्मा) च्या बाबतीत अरुणाचल प्रदेश पहिल्या क्रमांकावर आहे, जिथे दर १००० मुलांमागे १,०८५ मुली जन्माला येतात. नागालँड १,००७ सह दुसऱ्या क्रमांकावर, गोवा ९७३ सह तिसऱ्या क्रमांकावर, लडाख-त्रिपुरा ९७२ सह चौथ्या क्रमांकावर आणि केरळ ९६७ सह पाचव्या क्रमांकावर आहे.

सर्वाधिक जन्म नोंदणी असलेल्या पाच राज्यांमध्ये छत्तीसगडचा समावेश

ओडिशा, मिझोराम, महाराष्ट्र, छत्तीसगड आणि आंध्र प्रदेशमध्ये जन्म नोंदणी दर ८०-९०% आहेत, तर १४ राज्यांमध्ये जन्म नोंदणी दर ५०-८०% दरम्यान आहेत: आसाम, दिल्ली, मध्य प्रदेश, त्रिपुरा, तेलंगणा, केरळ, कर्नाटक, बिहार, राजस्थान, जम्मू आणि काश्मीर, झारखंड, पश्चिम बंगाल, मेघालय आणि उत्तर प्रदेश.

अकरा राज्ये/केंद्रशासित प्रदेशांनी निर्धारित २१ दिवसांत ९०% पेक्षा जास्त जन्म नोंदणी साध्य केली. या राज्यांमध्ये गुजरात, पुद्दुचेरी, चंदीगड, दादरा आणि नगर हवेली आणि दमण आणि दीव, तामिळनाडू, लक्षद्वीप, अंदमान आणि निकोबार बेटे, हरियाणा, हिमाचल प्रदेश, गोवा आणि पंजाब यांचा समावेश आहे.

२०२३ मध्ये नोंदणीकृत जन्मांपैकी ७४.७% जन्म संस्थात्मक जन्म (रुग्णालयांमध्ये जन्म) होते. तथापि, अहवालात सिक्कीममधील डेटा समाविष्ट नाही. एकूणच, देशभरात जन्म नोंदणी ९८.४% होती.