India-China : लिपुलेख खिंडीतून भारत-चीन व्यापार रुपया-युआनमध्ये होईल; पूर्वी वस्तूंच्या बदल्यात वस्तूंची देवाणघेवाण

By, Pravin Wankhade - August 23, 2025 02:00:52

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : India-China भारत आणि चीनने उत्तराखंडमधील लिपुलेख खिंडीतून व्यापार पुन्हा सुरू करण्यावर सहमती दर्शवली होती. १८-१९ ऑगस्ट रोजी चीनचे परराष्ट्र मंत्री वांग यी यांच्या भारत भेटीदरम्यान हा निर्णय घेण्यात आला. लिपुलेखसोबतच, शिपकी ला आणि नाथू ला खिंडीतूनही व्यापार पुन्हा सुरू करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.India-China

तीन हिमालयीन खिंडीतून सुरू होणारा भारत-चीन व्यापार पहिल्यांदाच पूर्णपणे रस्त्यांद्वारे होईल. सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे आता हा व्यापार भारतीय रुपये आणि चिनी युआनमध्ये होईल. आतापर्यंत तो ‘विनिमय’ वर आधारित होता.India-China

तिबेटमधील व्यापारी मीठ, बोरेक्स, प्राण्यांचे पदार्थ, औषधी वनस्पती आणि स्थानिक वस्तू विकण्यासाठी येतात, तर भारतीय व्यापारी शेळ्या, मेंढ्या, धान्य, मसाले, गूळ, साखरेची कँडी, गहू इत्यादी आणतात.India-China

शक्ती संवाद : महिला सक्षमीकरणाच्या बरोबरच भारतीय संघराज्य व्यवस्थेतला सुसंवाद वाढविण्याचाही सक्षम प्रयोग!!

तथापि, नेपाळने या करारावर आक्षेप घेतला. त्यात म्हटले आहे की लिंपियाधुरा, लिपुलेख आणि कालापाणी हे त्यांच्या भूभागाचा भाग आहेत. त्यांनी भारत आणि चीनला या क्षेत्रात कोणतीही हालचाल करू नये असे आवाहन केले आहे.

लिपुलेख पास औपचारिक व्यापार मार्ग

ब्रिटिश काळातही, लिपुलेख खिंड व्यापार आणि तीर्थक्षेत्राचे एक प्रमुख केंद्र होते. १९९१ मध्ये, भारत आणि चीनने तो एक औपचारिक व्यापार मार्ग बनवला.

२००५ मध्ये भारत-चीन आयात १२ कोटी रुपयांची आणि निर्यात ३९ लाख रुपयांची होती. २०१८ मध्ये आयात ५.५९ कोटी रुपयांची आणि निर्यात ९६.५ लाख रुपयांची होती.

भारत-तिबेट व्यापार समितीचे सरचिटणीस दौलत रायपा म्हणाले, शतकानुशतके, तिबेटशी आमचा व्यापार वस्तुविनिमयावर आधारित आहे. आम्ही बऱ्याच काळापासून स्थानिक चलनात व्यापार करण्याची मागणी करत आहोत. यासाठी, गुंजी येथील एसबीआय शाखेत चिनी चलन विनिमय सुविधा प्रदान करावी लागेल.

५,३३४ मीटर उंचीवर शतकानुशतके व्यापार धारचुला हे भारत-नेपाळ सीमेवर वसलेले आहे आणि आदि कैलास आणि मानसरोवरला जाण्याचा हा पारंपारिक मार्ग देखील आहे. हा मार्ग तिबेटला लिपुलेख खिंडीशी जोडतो. बियान्स, दर्मा आणि चौंडास खोऱ्यांमधील व्यापारी १० व्या शतकापासून या खिंडीतून व्यवसाय करत आहेत.

५,३३४ मीटर उंचीवर असलेला लिपुलेख खिंड केवळ व्यापाराचेच नाही तर शतकानुशतके जुन्या सांस्कृतिक आणि आर्थिक भागीदारीचे प्रतीक आहे.

पहिल्यांदाच, सर्व हवामानात रस्त्यावरून वाहनांमध्ये माल वाहतूक करता येईल भारत-तिबेट सीमेवरील व्यापार पुन्हा सुरू होणार आहे. कोविड-१९ आणि गलवान संघर्षानंतर थांबलेला व्यापार आता ऑल वेदर रोडने वाहनांद्वारे केला जाईल. पूर्वी ११०० वर्षे व्यापारी पायी आणि खेचरांवरून माल वाहून नेत होते. धारचुला-लिपुलेख रस्ता आणि गुंजी गावातील मंडीमुळे व्यापाराला नवीन चालना मिळेल. केंद्र सरकार नियमांना अंतिम रूप देत आहे.