Trump-Zelensky : द फोकस एक्सप्लेनर : ट्रंप आणि झेलेन्स्की वादामुळे रशिया खुश, NATO चिंतेत… युक्रेनसमोर आता कोणते पर्याय?

By, Pravin Wankhade - March 2, 2025 05:00:46

0

Trump-Zelensky अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रंप आणि युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वलोडिमिर झेलेन्स्की यांच्यात व्हाइट हाऊसमध्ये मोठा वाद झाला. अमेरिकन मीडियानुसार, आतापर्यंतच्या इतिहासात कोणत्याही पाहुण्यावर इतक्या आक्रमक पद्धतीने कोणतेही अमेरिकन राष्ट्राध्यक्षांनी वागले नव्हते, जितके ट्रम्प झेलेन्स्की यांच्यावर भडकले. त्यांनी युक्रेनला मदत थांबवण्याची धमकीही दिली. त्यामुळे आता प्रश्न निर्माण होतो की, झेलेन्स्की आता काय करतील?Trump-Zelensky

ट्रम्प यांचे अमेरिकेचे धोरण बदलले

पूर्वीचे राष्ट्राध्यक्ष जो बायडेन यांनी युक्रेनला मदत करून रशियाला कमजोर करण्याचा प्रयत्न केला, पण ट्रम्प सत्तेत आल्यानंतर परिस्थिती बदलली. ट्रम्प यांना वाटते की झेलेन्स्कीने पुतिनसोबत समझोता करावा, नाहीतर अमेरिका मदत देणार नाही. त्यामुळे आता युक्रेनसाठी मोठे संकट उभे राहिले आहे.

व्हाइट हाऊसमध्ये तणाव

व्हाइट हाऊसमध्ये दोघांमध्ये वाद सुरू असताना, युक्रेनच्या राजदूत ऑक्साना मार्कारोव्हा खूपच तणावात दिसल्या. झेलेन्स्की महत्त्वाच्या खनिज करारासाठी अमेरिकेत गेले होते, पण वादामुळे तो करारही अडचणीत आला.

Fadnavis महाराष्ट्राचे पोलीस दल हे देशातील सर्वोत्तम पोलीस दल – मुख्यमंत्री फडणवीस

वादानंतर ट्रम्प आणि झेलेन्स्की वेगवेगळ्या खोल्यांमध्ये गेले. ट्रम्प यांनी युक्रेनच्या प्रतिनिधींना बाहेर जाण्यास सांगितले, पण त्यांनी विरोध केला. तरीही त्यांना थांबू दिले नाही. ठरलेली पत्रकार परिषदही रद्द करण्यात आली. अखेर झेलेन्स्की कोणताही करार न करता अमेरिकेतून निघून गेले.

रशियाचा फायदा

या सगळ्या प्रकारामुळे रशिया आनंदी आहे, कारण त्याला याचा सर्वात जास्त फायदा होणार आहे. रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमिर पुतिन म्हणाले की, ते फक्त त्याच वेळी चर्चेस तयार असतील, जेव्हा युक्रेन त्यांच्या सर्व अटी मान्य करेल. यात रशियाने युक्रेनच्या चार भागांवर कब्जा करणेही समाविष्ट आहे.

NATOचा झेलेन्स्की यांना सल्ला

NATO चे महासचिव मार्क रुटे यांनी झेलेन्स्की यांना ट्रंप यांच्याशी संबंध सुधारण्याचा सल्ला दिला आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की, अमेरिका युक्रेनमध्ये शांतता ठेवू इच्छिते, पण त्यासाठी दोन्ही देशांनी एकत्र काम करणे आवश्यक आहे.

झेलेन्स्कीच्या एका वक्तव्यावर ट्रम्प का भडकले?

झेलेन्स्की यांनी ट्रंप यांना सांगितले की, रशियाचा धोका ते हलक्यात घेत आहेत, पण भविष्यात त्यांना याचा फटका बसेल. हे ऐकताच ट्रम्प संतापले आणि झेलेन्स्की यांच्यावर आरोप केले. त्यांनी सांगितले की, झेलेन्स्की यांनी अमेरिकेचा अपमान केला आहे आणि आता त्यांनी फक्त शांततेबाबत बोलण्यासाठीच परत यावे. अमेरिकेच्या परराष्ट्र मंत्र्यांनीही सांगितले की, झेलेन्स्की यांनी माफी मागावी, पण झेलेन्स्की यांनी नकार दिला.

झेलेन्स्की आता काय करणार?

तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की, झेलेन्स्की यांना हा वाद सोडवण्यासाठी काहीतरी तोडगा काढावा लागेल किंवा अमेरिकेशिवाय तग धरावा लागेल. नाहीतर शेवटचा पर्याय म्हणजे त्यांनी राजीनामा द्यावा. पण जर त्यांनी पद सोडले, तर याचा फायदा रशियाला होईल.

झेलेन्स्की अमेरिकेशिवाय रशियाशी सामना करू शकतील का?

झेलेन्स्की 41व्या वर्षी राष्ट्राध्यक्ष झाले, पण पुतिन यांच्या अनुभवासमोर ते फारच कमी अनुभवी आहेत. NATOच्या सदस्यत्वाची खात्री नसतानाही त्यांनी रशियाशी दुश्मनी घेतली. अमेरिकेच्या मदतीवर अवलंबून राहून त्यांनी युद्ध सुरू केले, पण आता अमेरिकेनेही त्यांना साथ देण्यास नकार दिला आहे.

झेलेन्स्की ब्रिटनला रवाना

वादानंतर झेलेन्स्की ब्रिटनला रवाना झाले आहेत. रॉयटर्सच्या माहितीनुसार, त्यांनी फ्रान्सचे राष्ट्राध्यक्ष इमॅन्युएल मॅक्रॉन, NATO महासचिव मार्क रुटे आणि युरोपियन युनियन परिषदेचे अध्यक्ष अँटोनियो कोस्टा यांच्याशी फोनवर चर्चा केली आहे.

अमेरिकेची खरी खेळी, रशिया कमजोर झाला तर युरोपचे अवलंबित्व कमी होईल

अमेरिकेला हे समजले आहे की युक्रेन युद्ध जिंकू शकत नाही. ट्रम्प हे एक बिझनेसमन आहेत, म्हणून त्यांना वाटते की अनावश्यकपणे पैसे का खर्च करावेत? तीन ते चार आठवड्यात रशिया पूर्णपणे कमकुवत होईल किंवा पुतिनविरुद्ध बंड होईल, असा विचार करून अमेरिकेने युक्रेनला पाठिंबा दिला होता. रशिया कमकुवत होताच, अमेरिकन कंपन्या तिथे गुंतवणूक करून फायदा घेऊ शकतात असे अमेरिकेचे मत होते. आता पुतिन स्वतः अमेरिकेला रशियामध्ये गुंतवणूक करण्याचे आमंत्रण देत आहेत.

ट्रम्प यांच्या रिपब्लिकन पक्षाला रशिया खूप कमकुवत होऊ द्यायचा नाही, कारण यामुळे युरोपचे अमेरिकेवरील अवलंबित्व कमी होईल. याशिवाय, चीन आणि रशियामधील युती कमकुवत करण्याची अमेरिकेची रणनीतीही राहिली आहे. जर इराणवर हल्ला झाला तर रशियाने त्याला लष्करी किंवा लॉजिस्टिकल मदत देऊ नये, अशीही अमेरिकेची इच्छा आहे.

राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी अलीकडेच अमेरिकन कंपन्यांना रशियासोबत व्यवसाय करार करण्याची ऑफर दिली. पुतिन म्हणतात की जर अमेरिकन कंपन्यांना हवे असेल तर ते रशियाच्या ताब्यातील युक्रेनियन प्रदेशातील खनिज संसाधनांच्या उत्खननात मदत करू शकतात. यासोबतच त्यांनी रशियाच्या सायबेरिया प्रदेशात खाणकामाची ऑफरही दिली.

पुतिन म्हणाले की, रशियाकडे युक्रेनपेक्षा कितीतरी पटीने जास्त दुर्मिळ खनिजे आहेत. येथे असलेल्या खाणी विकसित करण्यासाठी रशिया अमेरिकेसोबत काम करण्यास तयार आहे.

ट्रम्प युक्रेनकडून पैसे उकळत आहेत, हा भारतासाठीही एक संदेश

तज्ज्ञांच्या मते, ट्रम्प युक्रेनवर दबाव वाढवण्यासाठी एलन मस्क यांच्या कंपनी स्टारलिंकची इंटरनेट सेवा युक्रेनमध्ये बंद करू शकतात. शस्त्रास्त्रांना मिळणारा पाठिंबा पूर्णपणे बंद केला जाईल.

यामुळे, अमेरिका आता झेलेन्स्की यांना सरकारमधून बाहेर काढण्याचा सर्वतोपरी प्रयत्न करेल. यासाठी झेलेन्स्की यांच्यावरील भ्रष्टाचाराच्या प्रकरणांवर प्रकाश टाकला जाईल. याशिवाय, अमेरिका युक्रेनमध्ये होणाऱ्या मृत्यूंचे प्रमाणही वाढवून दाखवेल.

अमेरिका युक्रेनमधील लोकांना झेलेन्स्कीविरुद्ध निषेध करण्यासाठी चिथावणी देईल आणि रशियाला पूर्ण मोकळीक दिली जाईल. जेव्हा रशियाला कळेल की युक्रेनला आता अमेरिकेचा पाठिंबा नाही, तेव्हा तो आपले हल्ले तीव्र करेल.

अलिकडच्या परिस्थितीत अमेरिका आणि युरोपमधील संबंधांमध्ये एक प्रकारची दरी निर्माण झाली आहे. रविवारच्या बैठकीत युरोपियन युनियनने कोणताही निर्णय घेतला तरी ब्रिटन कधीही अमेरिकेच्या विरोधात जाणार नाही. जर अमेरिकेने ते सोडले तर त्यांचे स्थानही धोक्यात येईल, अशी भीती ब्रिटनला आहे.

ट्रम्प युक्रेनसोबत जे करत आहेत ती एक प्रकारची खंडणीच आहे. यामुळे भारतासारख्या देशांना असा संदेश मिळतो की त्यांनी कधीही अमेरिकेवर अवलंबून राहून युद्धात सहभागी होऊ नये. ट्रम्प यांचे मुख्य उद्दिष्ट अमेरिकेला आर्थिकदृष्ट्या बळकट करणे आहे.

राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांचे सहयोगी एलन मस्क यांची कंपनी स्टारलिंक युक्रेनमध्ये इंटरनेट सेवा पुरवते. व्हाईट हाऊसमध्ये झालेल्या जोरदार चर्चेनंतर मस्क यांनी झेलेन्स्की यांच्यावरही निशाणा साधला आहे. त्यांनी सोशल मीडियावर लिहिले की, युक्रेनला पाठवलेल्या शेकडो अब्ज डॉलर्सचे प्रत्यक्षात काय झाले हे शोधण्याची वेळ आली आहे.

दुसरीकडे, अमेरिकेने अलीकडेच युक्रेनने संयुक्त राष्ट्रांमध्ये (UN) आणलेल्या ठरावाला विरोध करून रशियाला पाठिंबा दिला. गेल्या तीन वर्षांत पहिल्यांदाच अमेरिकेने युक्रेन आणि युरोपीय देशांविरुद्ध रशियाला पाठिंबा दिला.

सध्या ट्रम्प यांचे लक्ष अमेरिकेला आर्थिकदृष्ट्या मजबूत करण्यावर आहे. यासाठी त्यांनी चीनसह त्यांचे शेजारी कॅनडा आणि मेक्सिकोवर आधीच मोठे कर जाहीर केले आहेत. अशा परिस्थितीत, ते रशियासोबत व्यावसायिक करार करण्यास सहमत होण्याची शक्यता आहे.