द फोकस एक्सप्लेनर : धडाकेबाज मुख्यमंत्री ते आक्रमक विरोधी पक्षनेता; ठाकरे-पवारांवर कसे वरचढ ठरले देवेंद्र फडणवीस? वाचा सविस्तर…

By, Pravin Pawar - June 30, 2022 11:00:11

0

मेरा पानी उतरता देख, मेरे किनारे पर घर मत बसा लेना, मैं समंदर हूं, लौटकर वापस आऊंगा’, हा संवाद हिंदी चित्रपटांसारखा असला तरी सध्याच्या राजकारणात हा संवाद लोकप्रिय करण्याचे श्रेय महाराष्ट्राचे 51 वर्षीय भाजप नेते देवेंद्र फडणवीस यांना जाते. बुधवारी रात्री शिवसेना अध्यक्ष उद्धव ठाकरे यांनी मुख्यमंत्रिपदाचा राजीनामा दिला तेव्हा फडणवीस यांचा हा जुना व्हिडिओ पुन्हा व्हायरल झाला.The Focus Explainer From aggressive CM to aggressive opposition leader; How did Devendra Fadnavis get ahead of Thackeray-Pawar? Read more

अशा परिस्थितीत जाणून घेऊया की, महाराष्ट्राच्या राजकारणात देवेंद्र फडणवीस यांनी ठाकरे-पवारांना कसा शह दिला? मुख्यमंत्रिपदी असतानाही कशी छाप सोडली? विरोधी पक्षात असतानाही सत्ताधाऱ्यांना कसा घाम फोडला? आणि भाजपला कसे मजबूत बनवले? फडणवीस हे महाराष्ट्राचे पुढील मुख्यमंत्री होणार असल्याची चर्चा आहे. 1 जुलैलाच ते पुन्हा शपथही घेऊ शकतात.

यंदा आषाढीची महापूजा देवेंद्र फडणवीसच करणार; भाजप खासदार प्रताप पाटील चिखलीकरांचा दावा

‘…मैं समंदर हूं, लौटकर वापस आऊंगा

‘…मैं समंदर हूं, लौटकर वापस आऊंगा.’ 1 डिसेंबर 2019 रोजी जेव्हा देवेंद्र फडणवीस यांनी महाराष्ट्र विधानसभेत हे विधान केले तेव्हा त्यांनी संकेत दिले होते की खेळ संपलेला नाही आणि ते परत येतील. खरे तर नोव्हेंबर 2019 मध्ये फडणवीस यांनी भल्या पहाटे मुख्यमंत्रिपदाची शपथ घेतली तेव्हा राष्ट्रवादीशी हातमिळवणी करून सरकार स्थापन केल्याने भाजपच्या या तरुण नेत्यावर प्रश्न उपस्थित होऊ लागले होते. ज्युनियर पवार म्हणजेच अजित पवार यांनी सिनियर पवार म्हणजेच काका शरद पवार यांच्या दबावानंतर घाईगडबडीत स्थापन केलेल्या फडणवीस सरकारचा पाठिंबा काढून घेतला. फडणवीसांना अवघ्या 80 तासांनंतर राजीनामा द्यावा लागला. त्यानंतरच ते विधानसभेत म्हणाले होते,- मैं समंदर हूं, लौटकर वापस आऊंगा!

राजकारणातला अभूतपूर्व प्रयोग

यानंतर महाराष्ट्राच्या राजकारणात एक अभूतपूर्व प्रयोग झाला. उद्धव ठाकरे मुख्यमंत्री आणि देवेंद्र फडणवीस विरोधी पक्षनेते बनले. विरोधी पक्षनेते म्हणून फडणवीस हे उद्धव सरकारवर सतत हल्लाबोल करत होते. राज्य सरकारवर कोरोनाच्या काळात गैरकारभाराचा आरोप करत त्यांनी उद्धव ठाकरे यांना आरोपीच्या पिंजऱ्यातच उभे केले. उद्धव ठाकरे यांचे जनतेपासूनचे अंतरही त्यांनी वारंवार जाहीर केले.

भ्रष्टाचार-कोरोनावर फडणवीस आक्रमक

देवेंद्र फडणवीस यांनीही राज्य सरकारमधील भ्रष्टाचाराचा मुद्दा उपस्थित केला. या मुद्द्यावर त्यांनी एमव्हीए सरकारला वारंवार घेरले. सध्या MVA सरकारमध्ये मंत्री असलेले नवाब मलिक आणि अनिल देशमुख हे दोन नेते भ्रष्टाचाराच्या आरोपाखाली तुरुंगात आहेत. मुंबईचे माजी पोलीस आयुक्त परमबीर सिंह यांनी आरोप केला होता की, तत्कालीन गृहमंत्री अनिल देशमुख यांनी पोलीस अधिकाऱ्यांना मुंबईतील रेस्टॉरंट आणि बारमधून दरमहा 100 कोटी रुपये वसुलीचे काम दिले होते. या मुद्द्यावरून फडणवीस यांनी सरकारला चौफेर घेरले.

गेली अडीच वर्षे फडणवीस महाराष्ट्राच्या या प्रयोगाला विसंगती, संधीसाधू म्हणत होते. शिवसेना, काँग्रेस आणि राष्ट्रवादीला एकत्र बांधणाऱ्या या आघाडीच्या दोऱ्या लवकरच तुटणार याचे भाकीत त्यांनी आधीच केले होते.

फडणवीसांचे सूक्ष्म व्यवस्थापन

महाराष्ट्राच्या राजकारणात प्रथम राज्यसभा निवडणुकीच्या वेळी आणि नंतर विधानपरिषद निवडणुकीच्या वेळी फडणवीसांचे सूक्ष्म व्यवस्थापन दिसून आले. राज्यसभा निवडणुकीच्या वेळी, माजी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी सूक्ष्म व्यवस्थापन केले आणि एमव्हीएमध्ये एकी नसल्याचेच जगजाहीर केले.

महाराष्ट्रातील 6 जागांसाठी 11 जून रोजी राज्यसभेच्या निवडणुका झाल्या. या निवडणुकीच्या निकालाचा धक्का सरकारला बसला. एमव्हीएने दावा केला की त्यांचे चार उमेदवार विजयी होतील, परंतु त्याउलट भाजपने तिसरी जागा जिंकली. भाजपचे धनंजय महाडिक यांनी शिवसेनेचे संजय पवार यांचा पराभव केला. हा विजय निश्चित करण्यात फडणवीस यांचा मोठा वाटा होता, त्यांनी अपक्ष आमदारांना विश्वासात घेतले. ते भाजपच्या उमेदवाराला मतदान करतील याची खात्री केली. या विजयाने भाजप आणि फडणवीस यांचा आत्मविश्वास वाढला आणि शिवसेना हतबल झाली.

विधान परिषद निवडणुकीत बिघडले मविआचे गणित

10 दिवस उलटल्यानंतर 21 जून रोजी महाराष्ट्राच्या राजकारणाला पुन्हा एकदा उधाण आले. यावेळी निमित्त होते विधानपरिषद निवडणुकीचे. देवेंद्र फडणवीस यांनी पुन्हा बुद्धिबळाचा फड लावत विरोधी छावणीतील अनेक आमदारांना कोंडीत पकडले. निवडणुकीचे निकाल आल्यावर एमव्हीएला धक्का बसला. 10 जागांसाठी 11 उमेदवार उभे होते. क्रॉस व्होटिंग झाले. भाजपचे सर्व 5 उमेदवार विजयी झाले, राष्ट्रवादीचे 2, शिवसेनेचे 2 आणि काँग्रेसचा एक उमेदवार विजयी झाला. काँग्रेसचे चंद्रकात हंडोरे यांचा पराभव झाला. महाविकास आघाडीतील अविश्वासाचे दरी जास्तच खोल होत गेली.

विधान परिषद निवडणुकीचे निकाल लागले आणि महाराष्ट्रात पुन्हा एकदा राजकीय खळबळ उडाली. 21 जून रोजी उद्धव यांचे मंत्री एकनाथ शिंदे त्यांच्या 11 विश्वासू आमदारांसह ‘नॉट रिचेबल’ झाले. शिवसेनेत बंडखोरी सुरू झाली होती. भाजपशासित गुजरातमधील सुरत शहरातील ले मेरिडियन हॉटेलमध्ये हे आमदार आढळले.

वडोदरात मध्यरात्री फडणवीस आणि शिंदे यांची भेट?

विविध मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, या संपूर्ण घटनेवर फडणवीस लक्ष ठेवून होते. मात्र, ही शिवसेनेची अंतर्गत बाब असून भाजपचा याच्याशी काहीही संबंध नसल्याचे भाजपने म्हटले आहे. पण राजकारणाप्रमाणे दर्शनी मूल्यावर काहीही घडत नाही. शिवसेनेच्या या बंडखोरीशी भाजपचा काहीतरी संबंध होता हे नक्की.

अनेक रिपोर्ट्सनुसार, या संपूर्ण घटनेवर फडणवीस लक्ष ठेवून होते आणि प्रत्येक हालचालीवर लक्ष ठेवून होते. 24-25 जूनच्या मध्यरात्री वडोदरा येथे एकनाथ शिंदे आणि देवेंद्र फडणवीस यांची भेट झाली. त्या रात्री अमित शहा देखील वडोदरात उपस्थित होते. या बैठकीत महाराष्ट्राचा पुढील कृती आराखडा तयार करण्यात आला.

शिंदे यांचा पाठिंबा आणि अपक्षांची ताकद

दरम्यान, मुंबईत फडणवीस यांच्या घरी भाजपच्या बैठकीच्या अनेक फेऱ्या झाल्या. पडद्यामागून भाजप सतत शिंदे यांच्या संपर्कात होती आणि फडणवीस प्रत्येक क्षणाची खबर ठेवत होते. फडणवीस अपक्ष आमदारांशीही संपर्क साधत होते, त्यांच्या पाठिंब्याचे आश्वासन देत होते. शिंदे यांचा पाठिंबा आणि अपक्षांचे संख्याबळ या जोरावर फडणवीस यांनी आपली स्थिती आणखी मजबूत केली.

28 जून रोजी या कार्यक्रमाचा क्लायमॅक्स जवळपास आला. सरकार स्थापनेच्या करारावर शिक्कामोर्तब करण्यासाठी फडणवीस दिल्लीत आले आणि पक्षाध्यक्ष नड्डा आणि अमित शहा यांची भेट घेतली. या बैठकीत उद्धव सरकारचे भवितव्य ठरले.

एकनाथ शिंदे यांनी उद्धव यांच्या पॅचअपची प्रत्येक ऑफर धुडकावून लावली होती. त्याच रात्री फडणवीस मुंबईला परतले, तेव्हा राज्यपाल भगतसिंह कोश्यारी हेही कोविडवर उपचार घेऊन रुग्णालयातून बाहेर आले होते. फडणवीस यांनी रात्री राज्यपालांची भेट घेऊन आघाडी सरकारला बहुमत सिद्ध करण्यास सांगावे अशी मागणी केली.

29 जून म्हणजेच बुधवारी सकाळी राज्यपाल भगतसिंह कोश्यारी यांनी सरकारला सभागृहात बहुमत सिद्ध करण्यास सांगितले आणि त्यासाठी 30 जून ही तारीख निश्चित केली. या आदेशाविरोधात एमव्हीए सरकार सर्वोच्च न्यायालयातही गेले. मात्र, तिथूनही त्याला दिलासा मिळाला नाही. त्यावर प्रदीर्घ सुनावणी झाली आणि अखेरीस सर्वोच्च न्यायालयाने 9 वाजता निकाल दिला की फ्लोअर टेस्ट गुरुवारीच होणार आहे. आणि काही वेळातच उद्धव ठाकरे यांनी फेसबुकवर राजीनामा जाहीर केला.