३० देशांना गहू निर्यात करण्याचा भारताचा निर्णय

By, Sachin Deshmukh - March 26, 2022 09:07:39

0

विशेष प्रतिनिधी

नवी दिल्ली : रशिया-युक्रेन युद्धाच्या पार्श्वभूमीवर आंतरराष्ट्रीय बाजारात भारताच्या गव्हाची मागणी वाढली आहे. आतापर्यंत, या दोन देशांतून गहू आयात करणारे सुमारे ३० देश लवकरच भारताकडून गहू घेऊ शकतात. त्यासाठी भारत सरकारने आपल्या स्तरावर नियोजन सुरू केले आहे .India’s decision to export wheat to 30 countries

वास्तविक, भारताला गहू निर्यातीच्या बाबतीत रशिया आणि युक्रेनची जागा घ्यायची आहे. त्यामुळे केंद्र सरकार अशा देशांशी करार करून किंवा खाजगी व्यापार माध्यमांद्वारे गव्हाची निर्यात वाढवण्यावर भर देत आहे.

रशिया-युक्रेन युध्दाचा भारताला फायदा! गव्हाची निर्यात ७० लाख टन होणार

कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्न उत्पादने निर्यात विकास प्राधिकरण (APEDA) मधील विश्वसनीय सूत्रांनी सांगितले की हे देश आधीच रशिया आणि युक्रेनसह भारतातून गहू आयात करत आहेत. मात्र रशिया आणि युक्रेनच्या तुलनेत भारताचा वाटा खूपच कमी होता. मात्र युद्धानंतर भारत आता या दोन देशांच्या तुलनेत आपला हिस्सा वाढविण्याचे काम करत आहे. या देशांमध्ये इजिप्त, सीरिया, मोरोक्को, तुर्की, अझरबैजान, सुदान, इटली, येमेन, ग्रीस आणि पूर्व आफ्रिकेतील सर्व देशांचा समावेश आहे. जे क्वचितच भारतातून गहू खरेदी करतात.

अनेक देशांनी रशियापासून अंतर ठेवले आहे- युक्रेन, एपीईडीएशी संबंधित एका स्रोताने सांगितले की, सध्या गहू निर्यातीच्या बाबतीत रशिया आणि युक्रेनचे वर्चस्व आहे. अनेक मोठे देश या दोन देशांतून गहू आयात करतात. मात्र युद्धानंतर परिस्थिती बदलली.

भारताची गव्हाची मागणी इतर देशांमध्ये वाढताना दिसत आहे. अशा देशांमध्ये गहू निर्यात करून सध्याच्या संकटात पर्यायी व्यवस्था करू नये हाही आमचा उद्देश आहे. उलट आम्हाला या देशांच्या बाजारपेठेत चांगल्या दर्जाच्या गव्हाचा विश्वासार्ह पुरवठादार व्हायचे आहे. आम्ही अल्पकालीन नफ्याकडे पाहत नाही परंतु जगातील आघाडीच्या गहू आयात करणार्‍या देशांसोबत मजबूत आणि दीर्घकालीन संबंध निर्माण करण्यासाठी या संधीचा उपयोग करू.

आज जगातील प्रमुख गहू आयात करणाऱ्या देशांमध्ये इजिप्त, इंडोनेशिया, तुर्की, चीन, नायजेरिया, इटली, अल्जेरिया, फिलीपिन्स, जपान, मोरोक्को, ब्राझील इ. यापैकी भारताचा गहू बांगलादेश, इंडोनेशिया, फिलीपिन्स, नायजेरिया आणि जपानमध्येच जातो. अशा परिस्थितीत भारताकडे निर्यात वाढवण्याची मोठी क्षमता आहे, कारण प्रमुख निर्यातदार देश रशिया आणि युक्रेन यांच्यात सुरू असलेल्या युद्धामुळे इतर देश सध्या अंतर राखत आहेत.

मिळालेल्या माहितीनुसार, गुरुवारी वाणिज्य मंत्रालयाने बोलावलेल्या उच्चस्तरीय बैठकीत या ३० देशांना गहू निर्यात करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. या बैठकीला प्रमुख गहू निर्यातदार तसेच इतर संबंधित मंत्रालयांचे अधिकारी उपस्थित होते.

या बैठकीत गहू उत्पादक मध्य प्रदेशचे मुख्यमंत्री शिवराज सिंह चौहान उपस्थित होते. केंद्र सरकारने २०२३ या आर्थिक वर्षात सुमारे ११ ते १२ दशलक्ष टन गहू निर्यात करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे, जे आर्थिक वर्ष २०२२ पेक्षा ७० ते ७२ लाख टन अधिक आहे. मात्र, काही व्यापाऱ्यांचे म्हणणे आहे की, १ ते ११ दशलक्ष टन निर्यातीचे उद्दिष्ट वाजवी असू शकते कारण पावसाळ्यात निर्यात मंदावली आहे.

मजबूत निर्यात तेजी

भारताने चालू आर्थिक वर्ष २०२१-२२ च्या पहिल्या १० महिन्यांसह गेल्या तीन वर्षांत २,३५२.२२ दशलक्ष डाॅलर्स किंमतीचा गहू निर्यात केला आहे. २०१९-२० मध्ये गव्हाची निर्यात ६१.८४ दशलक्ष डाॅलर होती. ती २०२०-२०२१ मध्ये ५४९.६७ दशलक्ष झाली.

जागतिक व्यापारात भारताचा गहू निर्यात करणार्‍या पहिल्या दहा देशांत नसला तरी निर्यातीतील वाढीचा दर इतर देशांच्या तुलनेत मागे पडला आहे. जगभरातील नवीन बाजारपेठांपर्यंत पोहोचण्यासाठी भारत वेगाने प्रगती करत आहे. भारताची गव्हाची निर्यात प्रामुख्याने शेजारील देशांना होते, ज्यामध्ये बांगलादेशचा वाटा २०२०-२१ मध्ये सर्वात मोठा वाटा आहे. २०२०-२१ मध्ये, भारताने येमेन, अफगाणिस्तान, कतार आणि इंडोनेशिया सारख्या नवीन गव्हाच्या बाजारपेठेत प्रवेश केला.