द फोकस एक्सप्लेनर: स्थानिक स्वराज्य निवडणुकांत महायुतीचा दबदबा का? मविआने पुन्हा का गिरवला अपयशाचा कित्ता!

By, Pravin Wankhade - December 22, 2025 12:15:58

0

महाराष्ट्रातील नगर परिषद, नगर पंचायत आणि स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांचे निकाल केवळ स्थानिक राजकारणापुरते मर्यादित न राहता, राज्यातील एकूण राजकीय दिशादर्शक ठरले आहेत. या निवडणुकांत भाजप-नेतृत्वाखालील महायुतीने मोठा विजय मिळवत आपली संघटनात्मक आणि राजकीय ताकद पुन्हा एकदा सिद्ध केली, तर दुसरीकडे महाविकास आघाडीला (MVA) मोठा फटका बसला. Mahayuti Dominates

हा निकाल अचानक घडलेला नाही. त्यामागे अनेक राजकीय, सामाजिक आणि संघटनात्मक कारणांची गुंतागुंत आहे. या लेखात महायुतीच्या विजयाची नेमकी सूत्रे आणि महाविकास आघाडी कुठे कमी पडली, याचा सविस्तर आढावा घेण्याचा प्रयत्न केला आहे.

महायुतीचा विजय: आकड्यांपलीकडचे वास्तव

स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या अध्यक्ष, नगराध्यक्ष आणि महत्त्वाच्या पदांवर महायुतीने दोनशेहून अधिक जागांवर वर्चस्व मिळवले. भाजप हा या युतीतील सर्वात मोठा घटक ठरला, तर शिंदे गटाची शिवसेना आणि अजित पवारांचा राष्ट्रवादी काँग्रेस गट यांनीही अपेक्षेपेक्षा चांगली कामगिरी केली.

हा विजय केवळ संख्येचा नसून, राज्याच्या ग्रामीण, निमशहरी आणि शहरी भागांत महायुतीची खोलवर रुजलेली पकड दर्शवणारा आहे.

महायुतीच्या विजयामागची प्रमुख कारणे

भक्कम संघटन आणि बूथ पातळीवरील तयारी

महायुतीचा सर्वात मोठा प्लस पॉइंट म्हणजे संघटनात्मक ताकद.
भाजपची बूथ पातळीवरील यंत्रणा, कार्यकर्त्यांचे जाळे आणि नियोजनबद्ध प्रचार याचा थेट फायदा झाला.

उमेदवार निवड लवकर झाली

* स्थानिक कार्यकर्त्यांना निर्णय प्रक्रियेत सामावून घेतले
* प्रचार शेवटच्या दिवसापर्यंत नियंत्रित आणि सक्रिय ठेवला

याच्या तुलनेत महाविकास आघाडी अनेक ठिकाणी अचानक उमेदवार जाहीर करताना दिसली, ज्याचा फटका बसला.

स्थानिक मुद्द्यांवर लक्ष, विकासाचा अजेंडा

महायुतीने प्रचारात मोठ्या राष्ट्रीय मुद्द्यांपेक्षा स्थानिक प्रश्नांवर भर दिला–
पाणीपुरवठा, रस्ते, कचरा व्यवस्थापन, वीज, घरकुल योजना, शासकीय लाभ.

“आम्ही काय काम केले” हे मतदारांपर्यंत नेण्यात महायुती यशस्वी ठरली.
याउलट महाविकास आघाडीचा प्रचार अनेकदा सत्ताकेंद्रित आरोपांपुरताच मर्यादित राहिला.

नेतृत्वाबाबत स्पष्टता

महायुतीत नेतृत्वाबाबत मतदारांमध्ये स्पष्टता होती–

* संघटना म्हणून भाजप, फडणवीसांच्या नेतृत्वावर विश्वास
* एकनाथ शिंदे यांची पक्षावरील पकड
* ग्रामीण भागात प्रभावी ठरणारे अजित पवार

यामुळे मतदारांमध्ये संभ्रम निर्माण झाला नाही.
महाविकास आघाडीत मात्र नेतृत्व कोणाचे, निर्णय कोण घेतो याबाबत स्पष्ट संदेश गेला नाही.

सत्तेचा फायदा आणि लाभार्थी वर्ग
राज्य व केंद्रात सत्ता असल्यामुळे
* सरकारी योजनांचा थेट लाभ
* लाभार्थी मतदारांचा मोठा वर्ग
* प्रशासनाशी समन्वय

हे सगळे घटक महायुतीच्या बाजूने गेले. स्थानिक निवडणुकांत “काम करणाऱ्यालाच मत” हा निकष अधिक प्रभावी ठरतो.

महाविकास आघाडी कुठे कमी पडली?

संघटनात्मक विस्कळीतपणा

महाविकास आघाडी ही कागदावर मजबूत वाटत असली, तरी प्रत्यक्ष मैदानात एकसंध दिसली नाही.

काँग्रेस, ठाकरे गट आणि शरद पवार गटात समन्वयाचा अभाव
अनेक ठिकाणी अंतर्गत बंडखोरी
एकमेकांविरोधात अपक्ष उमेदवार

यामुळे मतांचे विभाजन झाले आणि त्याचा थेट फायदा महायुतीला मिळाला.

महाराष्ट्रात भाजपच नंबर 1; 129 नगराध्यक्ष, 3325 नगरसेवक निवडून आणून रेकॉर्ड!!

स्थानिक नेतृत्वाचा अभाव

महाविकास आघाडीतील अनेक स्थानिक नेते

सक्रिय नव्हते
कार्यकर्त्यांशी संपर्क तुटलेला होता
केवळ सोशल मीडियापुरते मर्यादित राहिले

स्थानिक निवडणुकांत ग्राउंड लेव्हल लीडरशिप फार महत्त्वाची असते, जी मविआकडे अनेक ठिकाणी दिसली नाही.

फक्त टीकेवर आधारित प्रचार

महायुतीवर आरोप, ईडी-सीबीआय, सत्तेचा गैरवापर अशा मुद्द्यांवर महाविकास आघाडीचा प्रचार अधिक केंद्रित राहिला.
मात्र मतदारांचा प्रश्न होता –“आमच्यासाठी तुम्ही काय करणार?”
या प्रश्नाचं ठोस उत्तर MVA देऊ शकली नाही.

सामान्य कार्यकर्त्यांमध्ये निराशा

सततची पक्षफूट, नेत्यांचे स्थलांतर आणि पराभवांची मालिका यामुळे महाविकास आघाडीतील सामान्य कार्यकर्ता संभ्रमात आणि निराशेत दिसला.
याचा थेट परिणाम मतदानाच्या दिवशी झाला.

हा निकाल काय संकेत देतो?

ही निवडणूक महापालिका किंवा विधानसभा नसली, तरी राज्याच्या राजकारणाची नाडी तपासणारी ठरली आहे.
* महायुतीसाठी हा निकाल आत्मविश्वास वाढवणारा
* महाविकास आघाडीकरिता हा गंभीर इशारा

आगामी महापालिका आणि महानगरपालिका निवडणुकांसाठी महायुती अधिक आक्रमक, तर MVA आत्मपरीक्षणाच्या अवस्थेत जाण्याची शक्यता आहे.

म्हणूनच, महाराष्ट्रातील स्थानिक स्वराज्य निवडणुकांत महायुतीचा विजय हा नियोजन, संघटन, स्पष्ट नेतृत्व आणि स्थानिक मुद्द्यांवर आधारित राजकारणाचा परिणाम आहे. दुसरीकडे, महाविकास आघाडीचा पराभव हा अंतर्गत विसंवाद, संघटनात्मक कमकुवतपणा आणि जमिनीवरच्या राजकारणाशी तुटलेल्या नात्याचा परिणाम मानावा लागेल.

आता प्रश्न इतकाच आहे– महाविकास आघाडी या निकालातून धडा घेणार का? की महायुतीचा हा विजय पुढील निवडणुकांतही कायम राहणार!!