द फोकस एक्सप्लेनर : बंगालच्या धाडीत आढळला पैशांचा ढीग, घरात किती ठेवू शकता कॅश, काय आहे सोने ठेवण्याची मर्यादा? वाचा नियम…

By, Pravin Wankhade - July 30, 2022 11:00:50

0

पश्चिम बंगालमधील शैक्षणिक भरती घोटाळ्यात मंत्री पार्थ चॅटर्जी यांच्या निकटवर्तीय अर्पिता मुखर्जीच्या घरातून 50 कोटींहून अधिक रोख आणि 5 किलो सोने जप्त करण्यात आले आहे. ‘नोटांचा डोंगर’ मोजण्यासाठी तपास यंत्रणेला नोटा मोजण्यासाठी मशिन्स घ्यावी लागली. त्याचवेळी एवढे सोने मिळाल्याने सगळेच थक्क झाले आहेत.The Focus Explainer Big Cash found in Bengal raids, how much cash can you keep at home, what is the limit of keeping gold? Read the rules…

मात्र, अर्पिताने याप्रकरणी युक्तिवाद केला आहे की तिला सोन्याबद्दल माहिती नव्हती. मात्र, एवढी रोकड आणि सोने सापडण्याची ही पहिलीच घटना नाही. यापूर्वी कन्नौजचे परफ्यूम व्यापारी पियुष जैन यांच्या घरातूनही अशीच संपत्ती मिळाली होती. पियुष जैन यांच्या घरावर गेल्या वर्षी डिसेंबरमध्ये छापा टाकण्यात आला होता. यामध्ये सुमारे 196 कोटी रुपये रोख सापडले. छाप्यातच 23 किलो सोन्याची बिस्किटेही सापडली आहेत.

अशा परिस्थितीत आजच्या द फोकस एक्सप्लेनरमध्ये जाणून घेऊया की, लोक त्यांच्या घरात किती सोने आणि रोख रक्कम ठेवू शकतात? त्याची मर्यादा काय आहे?

शरद पवारांच्या बैठकीला ममता येणार नाहीत : बंगालच्या मुख्यमंत्र्यांना वेळ नाही, अभिषेक बॅनर्जी राहणार उपस्थित

सोने ठेवण्याचा हा आहे नियम

देशातील पहिला सुवर्ण नियंत्रण कायदा 1968 होता, ज्यामध्ये ठराविक रकमेपेक्षा जास्त सोने ठेवण्यावर वॉच ठेवण्यात आला होता. परंतु जून 1990 मध्ये ते रद्द करण्यात आले. परंतु सध्या सोने घरी ठेवण्यासाठी कोणतीही मर्यादा नाही, जर तुम्हाला त्याचा वैध स्त्रोत आणि पुरावा द्यावा लागेल. मात्र उत्पन्नाचा स्रोत न सांगता घरात सोने ठेवण्याची मर्यादा निश्चित केली आहे. या मर्यादेत तुम्ही घरात सोने ठेवल्यास, आयकर विभाग सोने जप्त करणार नाही.

किती सोने असल्यावर पुरावा लागत नाही

सरकारी नियमांनुसार, विवाहित महिला 500 ग्रॅम सोने ठेवू शकते, तर अविवाहित महिला 250 ग्रॅम आणि विवाहित पुरुष 100 ग्रॅम सोने ठेवू शकते. यासाठी संबंधित व्यक्तीला उत्पन्नाचा दाखला देण्याची गरज भासणार नाही. या मर्यादेत कोणी सोने ठेवल्यास आयकर विभाग सोने जप्त करणार नाही. जर एखाद्या व्यक्तीने आपल्या घरात यापेक्षा जास्त प्रमाणात सोने ठेवले असेल तर त्याला त्याच्या स्त्रोताची माहिती द्यावी लागेल.

किती सोने असल्यावर होते जप्त?

सेंट्रल बोर्ड ऑफ डायरेक्ट टॅक्सेस (सीबीडीटी) नुसार, स्त्रोत माहिती देण्यावर सोन्याचे दागिने ठेवण्यावर कोणताही प्रतिबंध नाही. परंतु प्राप्तिकर कायदा, 1961 च्या कलम 132 नुसार, प्राप्तिकर अधिकाऱ्यांना मर्यादेपेक्षा जास्त दागिने जप्त करण्याचा अधिकार आहे. याशिवाय ५० हजार रुपयांपेक्षा कमी किंमतीचे सोन्याचे दागिने भेटवस्तूमध्ये आढळल्यास किंवा दागिने वारसाहक्कामध्ये आढळल्यास ते कराच्या कक्षेत येत नाहीत. पण ती भेटवस्तू आहे की वारसाहक्काने आहे हे सिद्ध करावे लागेल.

रोख रकमेचा हा आहे नियम

घरी रोख ठेवण्यासाठी कोणतीही मर्यादा निश्चित केलेली नाही, परंतु तुम्हाला या रोखीचा स्रोत सांगावा लागेल, तुम्ही कोणत्या माध्यमातून हे पैसे कमावले आहेत. नवीन नियमांनुसार, घरात ठेवलेल्या रोख रकमेचा स्रोत सांगणे आवश्यक आहे. जर कोणी रोख माहिती देऊ शकत नसेल तर 137 टक्के दंड भरावा लागेल.

नवीन नियम काय सांगतो…

नवीन नियमानुसार, एका आर्थिक वर्षात 20 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोखीने व्यवहार केल्यास दंड भरला जाऊ शकतो. CBDT नुसार, जर एखाद्याने एका वर्षात 20 लाख रुपये रोख जमा केले तर त्याला पॅन आणि आधारचा तपशील द्यावा लागेल. असे केल्यास 20 लाख रुपयांपर्यंत दंड होऊ शकतो. त्याच वेळी, 2 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख खरेदी करता येणार नाही. याशिवाय जर तुम्ही एखाद्याला रोख रक्कम दान करत असाल तर त्याची मर्यादाही 2000 रुपये ठेवण्यात आली आहे. आयकर कायदा 1961 च्या कलम 269-SS नुसार, कोणतीही व्यक्ती इतर कोणत्याही व्यक्तीकडून 20 हजारांपेक्षा जास्त रोख कर्ज घेऊ शकत नाही. बँकेतून 2 कोटींहून अधिक रक्कम काढल्यास टीडीएस आकारला जाईल.