Indian Railways : रेल्वेने 2.5 कोटी IRCTC युजर ID निष्क्रिय केले; आरक्षणातील फसवणूक रोखण्यासाठी घेतला निर्णय

By, Pravin Wankhade - July 27, 2025 05:00:19

0

वृत्तसंस्था

नवी दिल्ली : Indian Railways भारतीय रेल्वेने २.५ कोटींहून अधिक आयआरसीटीसी युजर आयडी निष्क्रिय केले आहेत. ऑनलाइन तिकीट बुकिंग प्रणालीतील अनियमितता रोखण्यासाठी रेल्वेने हे पाऊल उचलले आहे.Indian Railways

प्रगत डेटा विश्लेषणाद्वारे संशयास्पद बुकिंग पॅटर्न आणि वापरकर्त्यांचे वर्तन ओळखल्यानंतर ही कारवाई करण्यात आली आहे. खासदार एडी सिंह यांनी संसदेत उपस्थित केलेल्या प्रश्नांना उत्तर देताना सरकारने याची पुष्टी केली आहे.Indian Railways

तिकीट बुकिंग दरम्यान तिकिटे वेगाने गायब होणे, युजर आयडी निष्क्रिय करणे आणि रेल्वेने उचललेल्या पावलांबद्दल एमपी सिंह यांनी अनेक प्रश्न उपस्थित केले होते.

Fadnavis : JNUमध्ये देवेंद्र फडणवीस यांचे भाषण: मराठीचा अभिमान, शिवरायांचे सामर्थ्य आणि भाषावादावर ठाम मत

सरकारने आपल्या उत्तरात चार मुद्द्यांवर स्पष्टता दिली:

१. २.५ कोटी वापरकर्ता आयडी का निष्क्रिय करण्यात आले?

तिकीट बुकिंगमधील फसवणूक रोखण्यासाठी आयआरसीटीसीने २.५ कोटींहून अधिक वापरकर्ता आयडी निष्क्रिय केले आहेत. डेटा विश्लेषणादरम्यान, या आयडींच्या क्रियाकलाप संशयास्पद आढळल्या. यामध्ये असामान्य बुकिंग पॅटर्न, बॉट्स किंवा एजंटचा वापर यांचा समावेश होता.

२. रेल्वे आरक्षण प्रणालीमध्ये डिजिटल सुधारणांची योजना

तिकीट बुकिंगमध्ये पारदर्शकता वाढवण्यासाठी आणि फसवणूक रोखण्यासाठी रेल्वेने अनेक डिजिटल सुधारणा सुरू केल्या आहेत. यामध्ये समाविष्ट आहे-

आधार प्रमाणीकरण: १ जुलै २०२५ पासून, आयआरसीटीसी वेबसाइट किंवा अॅपद्वारे फक्त आधार प्रमाणित वापरकर्त्यांनाच तत्काळ तिकिटे बुक करता येतील.
एजंट्सवरील निर्बंधांवर बंदी: एजंट्सना तत्काळ बुकिंग सुरू झाल्यापासून पहिल्या 30 मिनिटांत तिकिटे बुक करण्याची परवानगी नाही.
डिजिटल पेमेंट: रेल्वेच्या प्रवासी आरक्षण प्रणाली म्हणजेच पीआरएस काउंटरवर डिजिटल पेमेंट सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.

३. तिकिटे काही मिनिटांत गायब होतात

सरकारने मान्य केले की काही लोकप्रिय मार्गांची आणि सोयीस्कर वेळेच्या गाड्यांची तिकिटे बुकिंग केल्यानंतर काही मिनिटांतच संपतात. तथापि, कमी गर्दीच्या गाड्यांसाठी तिकिटे सहसा उपलब्ध असतात. रेल्वे मागणीनुसार विशेष गाड्या चालवते आणि गाड्यांची आसन क्षमता देखील वाढवते.

४. पारदर्शकता आणि तिकिट उपलब्धतेसाठी पावले

प्रवाशांसाठी कन्फर्म तिकिटे सुनिश्चित करण्यासाठी आणि प्रणालीमध्ये पारदर्शकता आणण्यासाठी रेल्वेने अनेक उपाययोजना केल्या आहेत –
ऑनलाइन बुकिंग: सध्या ८९% तिकिटे ऑनलाइन बुक केली जात आहेत, जी प्रथम येणाऱ्यास प्राधान्य या तत्त्वावर उपलब्ध आहेत.
विकल्प योजना: पर्यायी रेल्वे निवास योजना (VIKALP) आणि अपग्रेडेशन योजनेअंतर्गत प्रतीक्षा यादीतील प्रवाशांना पुष्टीकृत तिकिटे देण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
विशेष गाड्या: मागणीनुसार, रेल्वे विशेष गाड्या चालवते आणि विद्यमान गाड्यांमध्ये अतिरिक्त कोच जोडते.

रेल्वेचे उद्दिष्ट काय आहे?

रेल्वेचे लक्ष्य तिकीट बुकिंग प्रणाली अधिक पारदर्शक, सुरक्षित आणि प्रवासासाठी अनुकूल बनवणे आहे. आधार आधारित प्रमाणीकरण, डिजिटल पेमेंटला प्रोत्साहन आणि एजंटांच्या कारवायांवर कारवाई यासारख्या पावलांसह, रेल्वे सामान्य प्रवाशांना सहज तिकिटे मिळतील आणि फसवणूक थांबेल याची खात्री करू इच्छिते.

या कारवाईमुळे तिकीट बुकिंगमधील अनियमितता कमी होईलच, शिवाय डिजिटल तंत्रज्ञानाच्या वापराद्वारे रेल्वे सेवांमध्येही सुधारणा होईल. रेल्वेने प्रवाशांना अधिकृत आयआरसीटीसी प्लॅटफॉर्म वापरण्याचे आणि संशयास्पद हालचाली टाळण्याचे आवाहन केले आहे.