द फोकस एक्सप्लेनर: सरकारचा नवा निर्णय- आता एसीचे तापमान 20°C पेक्षा कमी ठेवता येणार नाही

By, Pravin Wankhade - June 12, 2025 09:00:37

0

AC Temperature गेल्या काही वर्षांत भारतात उन्हाळा प्रचंड वाढला आहे. अनेक ठिकाणी तापमान ४५°C पेक्षा जास्त जात आहे. त्यामुळे लोक जास्तीत जास्त एअर कंडिशनर (AC) वापरत आहेत. पण हे AC चालवण्यासाठी खूप वीज लागते. त्यामुळे विजेचा खर्चही वाढतो आणि पर्यावरणावरही परिणाम होतो. यामुळेच सरकारनं आता एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे.AC Temperature

काय आहे सरकारचा नवीन नियम?

लवकरच सरकार एक असा नियम लागू करणार आहे, ज्यामध्ये नवीन ACचे तापमान २०°C पेक्षा कमी सेट करता येणार नाही. म्हणजेच तुम्ही AC १६°C किंवा १८°C वर चालवू शकणार नाही. AC फक्त **२०°C ते २८°Cच्या दरम्यान चालू ठेवता येईल.

Fadnavis Announces : सर्व लोकल एसी होणार– भाडेवाढ नाही! देवेंद्र फडणवीसांची मोठी घोषणा

हा नियम सर्व प्रकारच्या AC साठी लागू असेल –
घरातील, ऑफिसमधील, मॉल, हॉटेल, थिएटर आणि अगदी गाड्यांमधील AC वरसुद्धा.

सरकारनं हा नियम का तयार केला?

1. वाढती वीज मागणी–

उन्हाळ्यात AC वापर खूप वाढतो. यावर्षी जूनमध्ये एक दिवसात विजेची मागणी २४१ गिगावॅटवर गेली, जी आतापर्यंतची सर्वाधिक होती.

2. वीज वाचवणे –

AC जितक्या कमी तापमानावर चालवतो, तितकी जास्त वीज लागते. त्यामुळे जर तापमान २०°C ठेवले, तर विजेचा वापर कमी होतो. अभ्यास सांगतो की, प्रत्येक १°C तापमान वाढवल्यास ६% वीज बचत होते.

3. बिल कमी होईल –

वीज वाचल्यामुळे ग्राहकांचे महागडे वीजबिलही कमी होईल.

4. पर्यावरणाला फायदा –

कमी वीज वापर झाल्यास प्रदूषण (कार्बन उत्सर्जन) कमी होईल, जे पर्यावरणासाठी फायदेशीर आहे.

या नियमाचे फायदे काय असतील?

1. वीज बचत होईल**

कॅलिफोर्निया विद्यापीठाच्या अभ्यासानुसार, हा नियम पाळल्यास २०३५ पर्यंत भारताची वीज मागणी ६० गिगावॅटने कमी होऊ शकते.

2. तब्बल ७.५ लाख कोटी रुपयांची बचत
ग्रिड आणि विजेच्या पायाभूत सुविधांवर खर्च कमी होईल. त्यामुळे सरकार आणि ग्राहक दोघांचे पैसे वाचतील.

3. वीज कपात टळेल
विजेचा ताण कमी झाल्यास अनेक वेळा होणारी लोडशेडिंग किंवा वीज कपात कमी होईल.

हा नियम कधीपासून लागू होईल?

अजून सरकारनं अचूक तारीख सांगितलेली नाही, पण ऊर्जा मंत्री मनोहर लाल खट्टर यांनी सांगितले आहे की हा नियम लवकरच लागू होईल. सध्या सरकार AC बनवणाऱ्या कंपन्यांबरोबर यावर चर्चा करत आहे.

जुन्या AC वापरणाऱ्यांना काय करावं लागेल?

* सध्या नियम फक्त नवीन AC साठी आहे.
* जुन्या AC वर नियम लागू होईल का, हे सरकारनं अजून स्पष्ट केलेलं नाही.
* शक्यता आहे की काही जुने AC सॉफ्टवेअर अपडेट करून किंवा तांत्रिक बदल करून योग्य केले जातील.

गाड्यांमधील ACवरही नियम लागू?

होय. आता चारचाकी किंवा इतर वाहनांमधील AC सुद्धा २०°C पेक्षा कमी तापमानावर चालवता येणार नाहीत. यामुळे इंधनाचा वापर कमी होईल आणि पर्यावरणाला मदत होईल.

लोक आणि कंपन्यांची प्रतिक्रिया

* काही लोकांनी स्वागत केलंय, कारण यामुळे वीज बचत आणि पर्यावरण रक्षण होणार आहे.
* पण, काही लोक म्हणतात – “उन्हाळ्यात २०°C पुरेसं वाटत नाही, विशेषतः उत्तर भारतात.”
* AC बनवणाऱ्या कंपन्या (जसं की डायकिन, एलजी, व्होल्टास) सरकारसोबत काम करत आहेत.
* गाड्यांच्या कंपन्यांनीही (SIAM) या नियमाचं समर्थन केलं आहे.

इतर देश काय करतात?

इटली, जपानसारख्या देशांमध्ये सार्वजनिक ठिकाणी AC किमान **२३°C वर ठेवण्याचा नियम आहे.
तिथेही कमाल थंड तापमानावर बंदी आहे.

आत्तापर्यंत काय नियम होते?

* सध्या भारतात AC कोणत्या तापमानावर चालवायचा याबाबत कोणताही सक्तीचा नियम नाही.
* सरकारनं केवळ सूचना दिली होती की २४°C वर AC ठेवावं, पण ती बंधनकारक नव्हती.
* आता मात्र नवीन नियम कायदेशीर असणार आहे आणि तो पाळावा लागेल.

निष्कर्ष : सर्वांसाठी फायदेशीर नियम

* हा नियम वीज बचत, पर्यावरण संरक्षण आणि ग्राहकांचे खर्च कमी करायला मदत करणारा आहे.
* काही लोकांना थोडा त्रास होईल, पण दीर्घकाळासाठी हा निर्णय देशासाठी चांगलाच ठरेल.
* सरकारचा मुख्य उद्देश आहे – ग्लोबल वॉर्मिंग थांबवणे आणि भारताचा ऊर्जा वापर संतुलित करणे.

आपण काय करू शकतो?
* शक्य असल्यास AC २४°C वर वापरावा.
* फॅन, कूलर किंवा नैसर्गिक वायुवीजनाचा वापर वाढवावा.
* वीज बचतीसाठी छोट्या गोष्टींचाही विचार करावा – कारण आपली काळजी पर्यावरण व भविष्यासाठी महत्त्वाची आहे.