SAVITRIBAI PHULE :देशातील पहिल्या महिला शिक्षिकेचा जन्म - मुलींसाठी उघडल्या 18 शाळा- आयुष्यभर महिलांच्या हक्कांसाठी लढणाऱ्या 'क्रांतिज्योती सावित्रीबाई फुले' । SAVITRIBAI PHULE: Birth of first female teacher in the country - 18 schools opened for girls - 'Krantijyoti Savitribai Phule' who fought for women's rights all her life

SAVITRIBAI PHULE :देशातील पहिल्या महिला शिक्षिकेचा जन्म – मुलींसाठी उघडल्या 18 शाळा- आयुष्यभर महिलांच्या हक्कांसाठी लढणाऱ्या ‘क्रांतिज्योती सावित्रीबाई फुले’

क्रांतिज्योती सावित्रीबाई फुले यांची आज १८९ वी जयंती साजरी केली जात आहे. त्यांचं कार्य हे कुणापासूनही लपलं नाहीये. त्यांनी स्वत: शिकून महिलांना शिक्षणाचा हक्क दिला हे जरी त्यांचं सर्वात महत्त्वाचं कार्य मानलं जातं असलं तरी त्यांनी कवियित्री म्हणूनही मोठं योगदान दिलं आहे.
सावित्रीबाईंचे ‘काव्यफुले’ आणि ‘बावन्नकशी सुबोध रत्नाकर’ असे दोन कवितासंग्रह उपलब्ध आहेत. पहिला काव्यसंग्रह ‘काव्यफुले’ हा १८५४ साली, तर दुसरा काव्यसंग्रह हा १८८२ साली प्रसिद्ध झाला होता.
सावित्रीबाईंनी आपल्या काव्यात अनेक विषय हाताळले आहेत. त्यांच्या काव्यात प्रेम, करुणा, सामाजिक जाणीव आणि बंधुतेचे सूत्र आपल्याला आढळून येते. त्यांचे काव्य सत्याचा शोध घेऊन सत्याची कायमच पाठराखण करताना दिसते.

विशेष प्रतिनिधी

औरंगाबाद : आजच्या दिवशीच १८३१ मध्ये देशातील पहिल्या महिला शिक्षिका सावित्रीबाई फुले यांचा जन्म झाला. महाराष्ट्रातील नायगाव, सातारा येथे एका शेतकरी कुटुंबात त्या जन्मल्या .त्यांनी महिलांची स्थिती सुधारण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आणि भारतातील महिला शिक्षणाची मुहूर्तमेढ केली. सावित्रीबाई फुले या भारतातील पहिल्या आधुनिक स्त्रीवाद्यांपैकी एक मानल्या जातात. १८४० मध्ये वयाच्या ९व्या वर्षी सावित्रीबाईंचा विवाह १३ वर्षांच्या ज्योतिराव फुले यांच्याशी झाला. बालविवाह, सती प्रथा यांसारख्या वाईट गोष्टींविरुद्ध त्यांनी आवाज उठवला. SAVITRIBAI PHULE: Birth of first female teacher in the country – 18 schools opened for girls – ‘Krantijyoti Savitribai Phule’ who fought for women’s rights all her life

मुलींची प्रथम शाळा : १ जानेवारी १८४८ रोजी पुण्याच्या बुधवार पेठेतील भिडे वाड्यात शिक्षणाची मुहूर्तमेढ रोवताना त्यात सहा मुलींना प्रवेश दिला. स्त्री शिक्षणावर भर, मुलींसाठी १८ शाळा उघडल्या पती ज्योतिराव यांच्यासमवेत त्यांनी स्त्री शिक्षणावर खूप भर दिला. मुलींसाठी देशातील पहिली शाळा सावित्रीबाई आणि त्यांचे पती ज्योतिराव यांनी १८४८ मध्ये पुण्यात उघडली.

जागतिक शिक्षण क्षेत्रात पुण्याचा डंका : सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ, आयआयएसईआर दोन हजार विद्यापीठांच्या यादीमध्ये झळकले

यानंतर सावित्रीबाई आणि त्यांचे पती ज्योतिराव यांनी मिळून मुलींसाठी आणखी १७ शाळा उघडल्या. सावित्रीबाईंनी केवळ महिलांच्या हक्कांसाठीच काम केले नाही तर समाजात प्रचलित असलेल्या भ्रष्ट जातीव्यवस्थेविरुद्धही त्यांनी लढा दिला.

जातिव्यवस्था संपवण्याच्या ध्यासाचा भाग म्हणून त्यांनी अस्पृश्यांसाठी त्यांच्या घरात एक विहीर बांधली होती. सावित्रीबाई या केवळ समाजसुधारकच नव्हत्या तर त्या एक तत्त्वज्ञ आणि कवयित्रीही होत्या. त्यांच्या कविता मुख्यतः निसर्ग, शिक्षण आणि जातिव्यवस्थेचे निर्मूलन यावर केंद्रित होत्या.

विधवा, बलात्कार पीडितांसाठी पावले उचलली

बलात्कार पीडितांची दयनीय अवस्था पाहून त्यांनी अशा पीडितांसाठी “बालहत्या प्रतिबंधक गृह” नावाचे केअर सेंटर उघडले. विधवांचे दु:ख कमी करण्यासाठी, त्यांनी विधवांची मुंडण करू नये म्हणून न्हाव्यांविरूद्ध संप पुकारला, ही त्या काळातील एक प्रथा होती. मुलांना अभ्यास आणि शाळा सोडण्यापासून रोखण्याचा अनोखा प्रयत्न त्यांनी केला. मुलांना शाळेत जाण्यासाठी त्या स्टायफंड देत असे. ज्या काळात देशात जातिव्यवस्था शिखरावर होती, त्यावेळी त्यांनी आंतरजातीय विवाहांना प्रोत्साहन दिले. त्यांनी आपल्या पतीसह ‘सत्यशोधक समाज’ स्थापन केला, जो पुरोहित आणि हुंडा न घेता विवाह करायचा.१८९७ मध्ये पुण्यात प्लेग आला आणि या साथीमुळे सावित्रीबाई फुले यांचे १० मार्च १८९७ रोजी पुण्यात वयाच्या ६६ व्या वर्षी निधन झाले.