अलीकडच्या घडामोडींनंतर युक्रेन व रशियामध्ये युद्धाची परिस्थिती निर्माण झाली आहे. रशियाने पूर्व युक्रेनला वेगळा देश म्हणून मान्यता दिली असून त्यानंतर अमेरिकेने आर्थिक निर्बंध लादण्याची घोषणा केली आहे. सोव्हिएत युनियन आणि अमेरिका यांच्यातील शीतयुद्ध संपल्यानंतर पहिल्यांदाच युद्धाचा धोका एवढा गंभीर झाला असल्याचे सामरिक घडामोडींचे तज्ज्ञ सांगत आहेत. या धोक्याचा सर्वात वाईट परिणाम जागतिक अर्थव्यवस्थेवर झाला आहे, जी कोविड महामारीमुळे आधीच बिघडलेली आहे. युद्धाच्या या संकटापासून भारतही अस्पर्शित नाही आणि त्याचा देशाच्या आयात-निर्यातीवर वाईट परिणाम होऊ शकतो. Ukraine Vs Russia What is the significance of trade between Ukraine and India? What was the import? Read more
वृत्तसंस्था
नवी दिल्ली : अलीकडच्या घडामोडींनंतर युक्रेन व रशियामध्ये युद्धाची परिस्थिती निर्माण झाली आहे. रशियाने पूर्व युक्रेनला वेगळा देश म्हणून मान्यता दिली असून त्यानंतर अमेरिकेने आर्थिक निर्बंध लादण्याची घोषणा केली आहे. सोव्हिएत युनियन आणि अमेरिका यांच्यातील शीतयुद्ध संपल्यानंतर पहिल्यांदाच युद्धाचा धोका एवढा गंभीर झाला असल्याचे सामरिक घडामोडींचे तज्ज्ञ सांगत आहेत. या धोक्याचा सर्वात वाईट परिणाम जागतिक अर्थव्यवस्थेवर झाला आहे, जी कोविड महामारीमुळे आधीच बिघडलेली आहे. युद्धाच्या या संकटापासून भारतही अस्पर्शित नाही आणि त्याचा देशाच्या आयात-निर्यातीवर वाईट परिणाम होऊ शकतो.
तिसऱ्या महायुद्धाचा धोका
युक्रेन संकटावर तोडगा काढण्यासाठी रशिया आणि अमेरिका यांची पहिली भेट झाली. मात्र, नंतरची प्रस्तावित बैठक शिल्लक राहिली. मंगळवारी सकाळी रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी पूर्व युक्रेनमधील डोनेस्तक आणि लुगान्स्क या दोन प्रदेशांना स्वतंत्र देश म्हणून मान्यता दिली. प्रत्युत्तर म्हणून अमेरिकेने रशियावर आर्थिक निर्बंध लादण्याची घोषणा केली. या आक्रमक कारवायांमुळे युद्धाचा धोका इतका वाढला आहे की आता लोकांना तिसऱ्या महायुद्धाची भीती वाटू लागली आहे.
युद्ध झाले तर….
या वादामुळे भारतासाठी राजनैतिक समस्या निर्माण झाल्या आहेत. हा प्रश्न चर्चेने सोडवा, असे भारत आतापर्यंत म्हणत आहे. जेव्हा तणाव वाढेल आणि व्यापक युद्धाची परिस्थिती निर्माण होईल तेव्हा भारताला आपली भूमिका घ्यावी लागेल. अशा परिस्थितीत अमेरिका किंवा रशिया यापैकी एकाची बाजू घेतल्याचे दूरगामी परिणाम होऊ शकतात. आर्थिकदृष्ट्याही भारतासमोर अनेक आव्हाने येऊ शकतात. कच्च्या तेलाच्या बाबतीत भारत मोठ्या प्रमाणावर आयातीवर अवलंबून आहे आणि रशिया त्याच्या प्रमुख पुरवठादारांपैकी एक आहे. युद्धाच्या धोक्यामुळे कच्च्या तेलाने पुन्हा १०० डॉलरची पातळी ओलांडण्याच्या मार्गावर आहे. महाग कच्च्या तेलामुळे भारताचे आयात बिल वाढेल, ज्यामुळे परकीय चलनाचा साठा कमी होईल. त्यामुळे महागाईच्या आघाडीवरही कठीण परिस्थिती निर्माण होईल. याशिवाय युक्रेनमध्ये मोठ्या संख्येने भारतीय विद्यार्थी वैद्यकीय शिक्षण घेत आहेत. युद्धाच्या भीतीमुळे या विद्यार्थ्यांना सुखरूप बाहेर काढण्याची गरज भारतापुढे निर्माण झाली आहे.
युक्रेन व भारतातील व्यापाराची स्थिती
भारतातील युक्रेनच्या दूतावासाच्या वेबसाइटवर उपलब्ध असलेल्या आकडेवारीनुसार, 2020 मध्ये दोन्ही देशांमध्ये 2.69 अब्ज डॉलरचा व्यापार झाला होता. यामध्ये भारताने युक्रेनकडून $1.97 बिलियनची खरेदी केली, तर युक्रेनने $721.54 दशलक्ष किमतीच्या वस्तू भारताकडून खरेदी केल्या. युक्रेन भारताला खाद्यतेल, खते यांसह अणुभट्ट्या आणि बॉयलर यांसारख्या आवश्यक यंत्रसामग्रीचा पुरवठा करते. दुसरीकडे, युक्रेन भारताकडून औषधे आणि इलेक्ट्रिकल मशिनरी यांसारख्या वस्तू खरेदी करतो.
ट्रेडिंग इकॉनॉमिक्सच्या आकडेवारीनुसार, 2020 मध्ये भारताने युक्रेनकडून $1.45 अब्ज किमतीचे खाद्यतेल खरेदी केले. त्याचप्रमाणे, भारताने युक्रेनमधून सुमारे $210 दशलक्ष किमतीची खते आणि सुमारे $103 दशलक्ष किमतीचे अणुभट्ट्या आणि बॉयलर आयात केले. अणुभट्ट्या आणि बॉयलरच्या बाबतीत रशियानंतर युक्रेन भारताला सर्वात मोठा पुरवठादार आहे. युद्ध झाल्यास, त्याचा पुरवठा खंडित होऊ शकतो, ज्यामुळे भारताचे अणुऊर्जेवरील कामावर परिणाम होऊ शकतो.
भारत आणि युक्रेन यांच्यातील परस्पर व्यापारात रशियाशी असलेल्या संबंधांनुसार चढ-उतार होत आहेत. गेल्या काही वर्षांच्या ट्रेंडवरून हे स्पष्टपणे दिसून येते. 2014 मध्ये, क्रिमियावरून युक्रेन आणि रशिया यांच्यातील तणाव वाढण्यापूर्वी, दोन्ही देशांमधील व्यापार $3 अब्जांपेक्षा जास्त होता. 2015 मध्ये, तणावानंतर, ते फक्त $ 1.8 बिलियनवर आले होते. नंतर, युक्रेनबरोबरचा परस्पर व्यापार काहीसा सुधारला, परंतु तरीही तो जुन्या पातळीवर पोहोचला नाही. आता पुन्हा तणाव शिगेला पोहोचला आहे. निश्चितच आयात-निर्यातीवर याचा वाईट परिणाम होणार आहे.
Ukraine Vs Russia What is the significance of trade between Ukraine and India? What was the import? Read more
महत्त्वाच्या बातम्या
- युक्रेनमधील दोन प्रांतांना स्वतंत्र राष्ट्राची मान्यता; रशियाचे राष्ट्रपती पुतिन यांची मोठी घोषणा
- रशिया, युक्रेन वादात भारताची विश्वामित्र भूमिका; युद्ध संघर्ष टाळण्याचे दोन्ही देशांना आवाहन
- कोविड मृत्यु भरपाईसाठी मुंबईत ३५ हजार अर्ज; कुटुंबियांना ५० हजार रुपये सहाय्य
- बिहारमध्ये अधिकाऱ्याच्या घरावर टाकलेल्या छाप्यात नोटांची बंडलेच बंडले; ८९ लाखांची बेहिशोबी रक्कम आढळली