वृत्तसंस्था
नवी दिल्ली : Elon Musk भारतातील लोकांना लवकरच सॅटेलाइट इंटरनेट मिळणार आहे. एलन मस्क यांच्या स्टारलिंकसह अनेक उपग्रह संप्रेषण कंपन्या काही दिवसांत भारतात त्यांच्या सेवा सुरू करण्याची अपेक्षा आहे. द इकॉनॉमिक टाईम्सच्या वृत्तानुसार, या कंपन्या दरमहा $१० पेक्षा कमी किमतीचे प्रमोशनल अमर्यादित डेटा प्लॅन लाँच करतील, जे अंदाजे ८४० रुपये इतके आहे.Elon Musk
तथापि, स्टारलिंक भारतात सेवा सुरू करण्यासाठी IN-SPACE कडून मंजुरीची वाट पाहत आहे. स्टारलिंकसह उपग्रह संप्रेषण कंपन्यांचे लक्ष्य त्यांचे वापरकर्ता आधार वेगाने वाढवणे आहे. मध्यम ते दीर्घकालीन काळात ते १ कोटी ग्राहकांपर्यंत पोहोचू शकते. यामुळे कंपन्यांना स्पेक्ट्रमच्या मोठ्या किमतीची भरपाई करण्यास मदत होईल.
स्पेक्ट्रम महाग आहे, पण स्टारलिंकला कोणतीही समस्या नाही.
भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरणाने (ट्राय) उपग्रह संप्रेषण कंपन्यांना शहरी वापरकर्त्यांसाठी मासिक शुल्क ₹ 500 ठेवण्याची शिफारस केली आहे. यामुळे उपग्रह संप्रेषण स्पेक्ट्रम पारंपारिक स्थलीय सेवांपेक्षा महाग होतो.
अहवालांनुसार, तज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की प्रीमियम किंमतीमुळे, स्टारलिंकसारख्या आर्थिकदृष्ट्या मजबूत कंपन्यांना भारताच्या शहरी बाजारपेठेतील इतर कंपन्यांशी स्पर्धा करण्यास कोणतीही अडचण येणार नाही.
कंपन्यांकडून कमी किमतीत योजना लाँच करण्याची अपेक्षा आहे.
जागतिक टीएमटी सल्लागार कंपनी अॅनालिसिस मेसनचे भागीदार अश्विंदर सेठी म्हणाले, ‘उच्च स्पेक्ट्रम शुल्क आणि परवाना शुल्क असूनही, स्टारलिंकसह सॅटकॉम कंपन्या भारतात कमी किमतीत योजना सुरू करतील, अशी अपेक्षा आहे.
या कंपन्या त्यांचे सॅटेलाइट डेटा प्लॅन $१० पेक्षा कमी किमतीत लाँच करू शकतात. हे असे आहे जेणेकरून कंपन्यांना चांगला प्रतिसाद मिळू शकेल आणि मोठ्या ग्राहक आधारामुळे त्यांचे निश्चित खर्च (प्रारंभिक भांडवली खर्च) सुधारू शकतील.
ट्राय कंपन्यांकडून महसूल वाटा आणि परवाना शुल्क वसूल करते
ट्रायच्या शिफारशींमध्ये समायोजित एकूण महसूल (एजीआर) वर ४% शुल्क आणि प्रति मेगाहर्ट्झ स्पेक्ट्रम किमान ३,५०० रुपये वार्षिक शुल्क समाविष्ट आहे. याशिवाय, उपग्रह संप्रेषण प्रदात्यांना व्यावसायिक सेवा देण्यासाठी 8 रुपये परवाना शुल्क भरावे लागेल.
सर्व प्रस्तावांची अंमलबजावणी करण्यापूर्वी सरकारकडून अंतिम मंजुरीची वाट पाहत आहेत. या किमती असूनही, तज्ज्ञांचा असा विश्वास आहे की मर्यादित उपग्रह क्षमता भारतीय वापरकर्ता बेसच्या वेगाने वाढण्याच्या क्षमतेला बाधा आणू शकते
कंपन्यांसाठी क्षमता एक आव्हान ठरेल: IIFL
आयआयएफएल रिसर्चनुसार, स्टारलिंकचे सध्याचे ७,००० उपग्रह जगभरात सुमारे ४० लाख वापरकर्त्यांना सेवा प्रदान करतात. अहवालात म्हटले आहे की, १८,००० उपग्रहांसह, स्टारलिंक आर्थिक वर्ष २०३० पर्यंत केवळ १.५ दशलक्ष भारतीय ग्राहकांना सेवा देऊ शकेल.
आयआयएफएल रिसर्चने म्हटले आहे की, ‘ग्राहकांची संख्या वाढवण्यात क्षमतेचा अभाव एक आव्हान ठरू शकतो. यामुळे ग्राहकांशी संवाद साधण्यासाठी कमी किमतीच्या साधनांची प्रभावीता देखील कमी होऊ शकते.
अहवालात म्हटले आहे की, स्टारलिंकने यापूर्वी अमेरिका आणि आफ्रिकेतील काही भागांमध्ये समान क्षमता मर्यादांमुळे ग्राहक जोडणे थांबवले होते.
भारतात होम ब्रॉडबँडपेक्षा सॅटेलाइट ब्रॉडबँड महाग आहे.
आयआयएफएलच्या विश्लेषणानुसार, कोणत्याही वेळी भारताला व्यापणाऱ्या उपग्रहांचा वाटा एकूण जागतिक उपग्रह संख्येच्या फक्त ०.७-०.८% असेल, जो देशाच्या एकूण भूभागाच्या अंदाजे प्रमाणात आहे.
सध्या, भारतातील पारंपारिक होम ब्रॉडबँड सेवांपेक्षा उपग्रह-आधारित ब्रॉडबँड खूपच महाग आहे. जेएम फायनान्शियल म्हणते की सॅटकॉम ब्रॉडबँडची किंमत मानक होम इंटरनेट प्लॅनपेक्षा ७ ते १८ पट जास्त आहे.
स्टारलिंक इन-स्पेस मंजुरीची वाट पाहत आहे
उपग्रह संप्रेषण सेवांसाठी दूरसंचार विभागाच्या मंजुरीनंतर, स्टारलिंक आता भारतात सेवा सुरू करण्यासाठी IN-SPACE कडून मंजुरीची वाट पाहत आहे. यापूर्वी, युटेलसॅट वनवेब आणि जिओ सॅटेलाइट कम्युनिकेशन्सने २०२१ आणि २०२२ मध्ये समान परवाने मिळवले होते, परंतु इन-स्पेस मंजुरीसाठी त्यांना जवळजवळ दोन वर्षे वाट पाहावी लागली होती.
अंतराळ विभागाने जून २०२० मध्ये IN-SPACE ची स्थापना केली होती. ही संस्था अंतराळ उपक्रमांमध्ये खासगी क्षेत्राच्या सहभागाचे नियमन आणि सुविधा देण्यासाठी सिंगल-विंडो एजन्सी म्हणून काम करते. IN-SPACE गैर-सरकारी संस्थांसाठी परवाना, पायाभूत सुविधा सामायिकरण आणि जागा-आधारित सेवांना देखील प्रोत्साहन देते.