विशेष प्रतिनिधी
दिल्ली : ऑक्टोबर महिना हा स्तनाच्या कर्करोगाबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण करण्याचा महिना आहे. त्या निमित्त स्तनाचा कर्करोगा विषयी आपण थोडी माहिती जाणून घेणार आहोत. स्तनाचा कर्करोग हा भारतीय महिलांमध्ये सामान्य कर्करोगांपैकी एक आहे. स्त्रियांमध्ये सुमारे 14% कर्करोग हे स्तनाचे कर्करोगच असतात. ग्रामीण भारतापेक्षा शहरी शहरांमध्ये ही टक्केवारी जास्त आहे.October : Breast Cancer Awareness Month, Know facts, reasons, myths and much more
कधी होतो स्तनाचा कॅन्सर?
जेव्हा स्तनांच्या पेशी असामान्यपणे वाढू लागतात आणि निरोगी पेशींपेक्षा अधिक त्या पेशींचे वेगाने विभाजन होते. विभाजित झालेल्या पेशी साठत राहतात आणि एक गाठ तयार करतात. ह्या गाठीरूपी पेशी स्तनातून लिम्फ नोड्स किंवा शरीराच्या इतर भागातही पसरू शकतात.
अगदी सोप्या भाषेत सांगायचे झाल्यास कर्करोग म्हणजे सामान्य पेशींची अनियंत्रित आणि असामान्य वाढ. जर ही गाठ एखाद्या पुरुष किंवा स्त्रीच्या स्तना मध्ये निर्माण झाली तर त्याला स्तनाचा कर्करोग म्हणतात.
आंतरराष्ट्रीय एजन्सी फॉर रिसर्च ऑन कॅन्सर ने केलेल्या सर्वेक्षना नुसार 2020 मध्ये भारतात स्तनाच्या कर्करोगाच्या एकूण 1.78 लाख पेशन्टसचे निदान झाले होते. जे देशातील महिलांमध्ये निदान झालेल्या सर्व कर्करोगाच्या 26.3% इतके होते. आणखी एक दुर्मिळ गोष्ट म्हणजे पुरुषांनाही स्तनाचा कर्करोग होऊ शकतो.
स्तनाचा कर्करोग झालेल्या पुरुषांचे जगण्याचे प्रमाण स्त्रियांच्या तुलनेत कमी आहे. ह्याचे कारण असे की, जागरूकतेचा अभाव, वेळेवर निदान न होणे आणि वेळेवर उपचार न होऊ शकणे.
- स्तनाच्या कर्करोगाची काही सामान्य लक्षणे :
- स्तन किंवा काखेत वेदनारहित गाठ येणे.
- स्तनाच्या आकारात बदल होणे.
- स्तनाच्या त्वचेत डिंपलिंग होणे.
- स्तनाग्रातुन स्त्राव सुरू होणे.
- स्तनाग्र मागे घेणे किंवा अल्सरेशन
कर्करोगाचे निदान अगदी सुरूवातीला होणे महत्त्वाचे आहे त्यामुळे रुग्णाच्या जगण्याची शक्यता लक्षणीयरित्या सुधारू शकते. गुठळ्या सारख्या असामान्य बदलांची तपासणी करण्यासाठी स्त्रियांना त्यांच्या स्तनांचे आत्मपरीक्षण करण्याचा सल्ला दिला जातो. कोणतीही गाठ नेहमी कर्करोगाची असेल असे काही नाही पण रिस्क न घेणे उत्तम.
स्वत:ची स्तन तपासणी (SBE) ही एक स्तनाची पद्धतशीर आणि नियमित तपासणी करण्याची पध्दत आहे जी वयाच्या 20 व्या वर्षांपासून दर महिन्याला केली जाते. स्तनामध्ये झालेले कोणतेही बदल, वृद्धत्व, मासिक पाळी, गर्भधारणा किंवा रजोनिवृत्तीमुळे होऊ शकतात.
वय वर्ष 40 पासून तपासणी करणे उत्तम. कारण चाळीस वर्षा नंतर स्तनाचा कॅन्सर होण्याचे प्रमाण काहीसे जास्त आहे. म्हणून सोनो-मॅमोग्राफी तसेच मॅमोग्राफी सारख्या प्रगत स्क्रीनिंग पद्धतीने तपासणी केली पाहिजे.
जोखीम घटक
ज्या स्त्रियांची मासिक पाळी अधिक काळासाठी आहे त्यांना कर्करोगाचा जास्त धोका असण्याची शक्यता आहे. जर मासिक पाळी लवकर आली म्हणजे वयाच्या 12 व्या वर्षी आणि वयाच्या 50 शी नंतर ही आहे, त्यांना स्तनाचा कर्करोग होण्याचा धोका जास्त असतो.
लठ्ठपना, शरीरात अतिरिक्त इस्ट्रोजेन उत्पादन होणे यामुळें स्तनाचा कर्करोग होण्याची शक्यता वाढते. 5% ते 10% केसेसमध्ये स्तनाचा कर्करोग अनुवांशिक असतो.
स्तनाचा कर्करोग होण्याची बाकी इतर कारणेही आहेत. जसे की जास्त काळासाठी घेतली जाणारी हार्मोन रिप्लेसमेंट थेरपी (एचआरटी), जास्त चरबीयुक्त आहार, जास्त अल्कोहोल सेवन, धूम्रपान आणि विलंबित गर्भधारणा.
स्तनाच्या कर्करोगाची कारणे :
- स्तनाच्या कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास
- मुलांना जन्म देत नाही, स्तनपान करत नाही
- मासिक पाळी लवकर येणे आणि उशिरा जाणे
- लठ्ठपणा, धूम्रपान, अल्कोहोल
- दीर्घकालीन सतत हार्मोन थेरपी
- स्तन शस्त्रक्रियांचा मागील इतिहास
तर स्तनाच्या कर्करोगा विषयी कोणकोणत्या चुकीच्या समजुती आहेत?
1: स्तनाचा कर्करोग बरा होऊ शकत नाही.
वस्तुस्थिती: लवकर निदान झाल्यास स्तनाचा कर्करोग बरा होऊ शकतो.
2: स्तनाचा कर्करोग संक्रामक किंवा संसर्गजन्य आहे.
तथ्य: नाही. स्तनाचा कर्करोग संसर्गजन्य किंवा संसर्गजन्य नाही.
3: पूर्ण स्तन काढणे किंवा स्तनदाह करण्याच्या तुलनेत स्तन संवर्धन शस्त्रक्रिया असुरक्षित आहे.
वस्तुस्थिती: स्तन संरक्षण शस्त्रक्रिया + रेडिएशन थेरपी पूर्ण स्तन काढणे किंवा स्तनदाह करण्याइतकीच सुरक्षित आहे.
4: प्रत्येक स्तनातील गाठ कर्करोगाची असते.
वस्तुस्थिती: स्तनातील प्रत्येक गाठ तपासने आवश्यक आहे. परंतु प्रत्येक गाठ कर्करोगाची आहे हे चूकीचे आहे.
5: पुरुषांना स्तनाचा कर्करोग होऊ शकत नाही
तथ्य: स्तनाच्या कर्करोगाचे 1% पुरुष आहेत. हे दुर्मिळ आहे परंतु पुरुषांना स्तनाचा कर्करोग होऊ शकतो.
October : Breast Cancer Awareness Month, Know facts, reasons, myths and much more
महत्त्वाच्या बातम्या
- आता मुलीही लष्करी शाळा आणि महाविद्यालयांमध्ये प्रवेश घेऊ शकतील, संरक्षण मंत्रालयाने दिली मंजुरी , पुढील सत्रापासून प्रवेश सुरु
- युपीएससी इंटरव्ह्यूमध्ये सर्वात जास्त स्कोर मिळवलेल्या डॉ. अपला मिश्राने मुलाखतीत ‘ही’ उत्तरे दिली होती
- मेनका गांधी वरुण गांधी यांनी भाजप बाहेरची वाट पकडली??; राष्ट्रीय कार्यकारणीतून वगळले
- भाजपची ८१ जणांची राष्ट्रीय कार्यकारिणी जाहीर; महाराष्ट्रातून गडकरी, गोयल, फडणवीस, चंद्रकांतदादा, विजया रहाटकर, मुंडे, तावडे