वृत्तसंस्था
नवी दिल्ली : इंदिरा आणि राजीव गांधी पंतप्रधान असताना आपल्या वडिलांवर झालेल्या अन्यायावर परराष्ट्रमंत्री एस. जयशंकर यांनी पहिल्यांदाच एका मुलाखतीत भाष्य केले. जयशंकर म्हणाले- माझे वडील डॉ. के सुब्रमण्यम हे कॅबिनेट सचिव होते, पण 1980 मध्ये जेव्हा इंदिरा गांधी पुन्हा निवडून सत्तेवर आल्या तेव्हा त्यांनी त्यांना पदावरून हटवले. माझे वडील खूप प्रामाणिक होते आणि कदाचित हीच समस्या होती. त्यानंतर ते कधीच सचिव झाले नाहीत. राजीव गांधींच्या कार्यकाळातही माझ्या वडिलांपेक्षा कनिष्ठ अधिकाऱ्याला कॅबिनेट सचिव बनवण्यात आले होते.interview Of External Affairs Minister Jaishankar From Indira Gandhi to Rahul Gandhi, the opposition was also heard on the issue of China
ANI या वृत्तसंस्थेला दिलेल्या मुलाखतीत जयशंकर यांनी कुटुंब, नरेंद्र मोदींशी पहिली भेट, नोकरशाही ते राजकारण असा प्रवास यासह अनेक मोठ्या मुद्द्यांवर मनमोकळेपणाने भाष्य केले. पंतप्रधान, काँग्रेस पक्ष, बीबीसीचा वादग्रस्त डॉक्युमेंटरी, अमेरिकन उद्योगपती जॉर्ज सोरोस यांच्या विधानांच्या वेळेवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित करणाऱ्या परदेशी माध्यमांवरही त्यांनी प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले.
एस. जयशंकर यांच्या मुलाखतीतील महत्त्वाचे मुद्दे
1. लक्षपूर्वक ऐका, मी चीनचे नाव घेतोय
चीनच्या मुद्द्यावर राहुल गांधी आणि काँग्रेसच्या प्रश्नांना उत्तर देताना ते म्हणाले- आमच्यावर आरोप होतो की आम्ही चीनला घाबरतो, आम्ही त्यांचे नावही घेत नाही. मी तुम्हाला सांगतो की आम्ही चीनला घाबरत नाही. आम्हाला भीती वाटत असेल तर चीनच्या सीमेवर भारतीय सैन्य कोणी पाठवले? ही सेना राहुल गांधींनी पाठवली नव्हती, नरेंद्र मोदींनी पाठवली होती.
जयशंकर म्हणाले- काँग्रेस आणि विरोधी पक्षांचा आरोप आहे की, चीन लडाखमधील पॅंगॉन्ग तलावाजवळ पूल बांधत आहे. मी तुम्हाला सांगतो की हा भाग 1962 पासून चीनच्या अवैध कब्जात आहे. सध्या भारताच्या इतिहासातील सर्वात मोठा शांतता काळ चीन सीमेवर आहे. आणि कृपया याची नोंद घ्या… मी म्हणतोय चीन… चीन….
2. जर राहुल यांना माझ्यापेक्षा चीनबद्दल अधिक माहिती असेल, तर मी त्यांचे म्हणणे ऐकायला तयार…
जयशंकर म्हणाले की, आम्ही चीनबद्दल उदारमतवादी आहोत असा काँग्रेसचा आरोप आहे, परंतु हे खरे नाही. आम्ही चीन सीमेवर मोठ्या खर्चाने आणि मोठ्या मेहनतीने सैन्य तैनात करत आहोत. या सरकारच्या काळात सीमेवर पायाभूत सुविधा उभारण्यासाठीचा खर्च आम्ही 5 पटींनी वाढवला आहे. आता मला सांगा, याला चीनबद्दल उदारमतवादी म्हणायचे? कोण खरे बोलतोय, गोष्टी जशा आहेत तशा दाखवतोय आणि इतिहासाशी कोण खेळतोय ते बघा.
एस जयशंकर यांना परराष्ट्र धोरणाबद्दल फारशी माहिती नाही आणि त्यांना काही गोष्टी शिकण्याची गरज असल्याच्या राहुल गांधींच्या विधानाबाबत विचारले असता जयशंकर म्हणाले की, राहुल यांना चीनबद्दल चांगले ज्ञान असेल आणि बुद्धिमत्ता असेल, तर मी त्यांचे म्हणणे ऐकायला तयार आहे.
3. 1984 मध्ये दिल्लीत जे घडले त्यावर डॉक्युमेंट्री का नाही बनवली?
बीबीसी डॉक्युमेंट्रीबाबत जयशंकर म्हणाले की, आजकाल परदेशी मीडिया आणि विदेशी शक्ती पंतप्रधान मोदींना टार्गेट करत आहेत. एक म्हण आहे – War by other means, म्हणजे, other ways to wage war. तसेच इथे इतर मार्गाने राजकारण केले जात आहे.
जयशंकर म्हणाले – तुम्हाला असे वाटते की अचानक इतके अहवाल का येत आहेत, इतक्या गोष्टी का बोलल्या जात आहेत, हे सर्व आधी का होत नव्हते. जर तुम्ही माहितीपट पाहत असाल तर 1984 मध्ये दिल्लीत बरेच काही घडले होते. त्या घटनेवरचा माहितीपट का बघायला मिळाला नाही.
4. लंडन आणि न्यूयॉर्कमध्ये निवडणुकीचा हंगाम आला आहे
परराष्ट्र मंत्री यांना विचारण्यात आले की अलीकडेच अमेरिकन उद्योगपती जॉर्ज सोरोस यांनी पंतप्रधान मोदींना लोकशाहीसाठी धोका असल्याचे म्हटले होते, भाजप याला षड्यंत्र म्हणत आहे. यावर जयशंकर म्हणाले की, हे सर्व एका षड्यंत्राखाली केले जात आहे. बीबीसी डॉक्युमेंट्री आणि जॉर्ज सोरोसच्या विधानाची वेळ हा योगायोग नाही. याचा सरळ अर्थ असा की, भारतात निवडणुकीचा हंगाम सुरू झाला नाही, तर तो लंडन आणि न्यूयॉर्कमध्ये झाला आहे.
सोरोस यांनी अलीकडेच पंतप्रधान नरेंद्र मोदींबद्दल म्हटले होते की ते लोकशाही देशाचे नेते आहेत, परंतु ते स्वत: लोकशाहीवादी नाहीत. मुस्लिमांसोबत हिंसा करून तो झपाट्याने मोठे नेते बनले आहेत. यावर जयशंकर यांनी उत्तर दिले की, अमेरिकेचे अब्जाधीश उद्योगपती जॉर्ज सोरोस वृद्ध, श्रीमंत, हट्टी आणि धोकादायक आहेत.
5. पाकिस्तानमध्ये जे काही चालले आहे त्याच्याशी आमचा काहीही संबंध नाही.
त्यांना विचारण्यात आले की, पाकिस्तानची आर्थिक स्थिती बिघडली आहे, त्याचा भारतावर काय परिणाम होऊ शकतो. पाकिस्तानचे भवितव्य स्वतःच्या कृती आणि आवडीनुसार ठरवले जाईल, असे उत्तर त्यांनी दिले. अशा परिस्थितीत कोणीही पोहोचत नाही. जाणून घेणे त्यांचे काम आहे. सध्या पाकिस्तानशी आपले संबंध असे आहेत की त्याच्यासोबत काय चालले आहे याच्याशी आपला काहीही संबंध नाही.
6. माझे वडील पहिले सचिव होते ज्यांना इंदिरा गांधींनी पदावरून हटवले होते.
जयशंकर म्हणाले– माझे वडील के. सुब्रमण्यम हे नोकरशहा होते. जनता सरकारमध्ये ते संरक्षण उत्पादनांचे सचिव होते. 1980 मध्ये इंदिरा गांधी पुन्हा पंतप्रधान झाल्या तेव्हा माझे वडील पहिले सचिव होते, ज्यांना वगळण्यात आले होते. लोकांचा असा विश्वास होता की ते एक अतिशय सक्षम व्यक्ती होते, जाणकार आणि एक प्रामाणिक व्यक्ती होते, त्यामुळे त्यांना काढून टाकण्यात आले असावे.
कारण काहीही असो, मला माहीत आहे की नोकरशाहीतील त्यांची कारकीर्द त्यांच्या डोळ्यांसमोरच थांबलेली त्यांनी पाहिली. मग ते कधीच सचिव होऊ शकले नाहीत. त्यांच्या कनिष्ठाला राजीव गांधींच्या सरकारमध्ये कॅबिनेट सचिव करण्यात आले. त्याबद्दल ते कधी बोलले नाहीत. माझा मोठा भाऊ सेक्रेटरी झाल्यावर त्याला खूप अभिमान वाटला. 2011 मध्ये त्यांचे निधन झाले. त्यानंतर मी सचिव झालो.
7. मी निवृत्त झाल्यानंतर खाजगी क्षेत्रात रुजू झालो होतो आणि नंतर राजकारणात आलो
माझ्या वडिलांच्या मृत्यूच्या वेळी मी सचिव होऊ शकलो नाही, परंतु मला ग्रेड 1 चे पद मिळाले, जे सेक्रेटरीसारखेच आहे. त्यांच्या निधनानंतर मी सचिव झालो. त्यावेळी माझे सर्वात मोठे उद्दिष्ट सचिव बनण्याचे होते. माझे हे ध्येय पूर्ण झाले म्हणून मी निवृत्ती घेण्यास तयार झालो. मी खासगी क्षेत्रात जाण्याचा निर्णय घेतला होता.
मी टाटा सन्समध्ये सहभागी झालो आणि तिथे योगदान देण्याचा प्रयत्न करत होतो. मला कंपनी आवडली आणि मला वाटते की कंपनीलाही मी आवडलो, पण अचानक मला राजकारणात येण्याची संधी मिळाली. पंतप्रधान मोदींनी मला कॅबिनेट मंत्री होण्याची ऑफर दिली होती. मी त्यासाठी फारसा तयार नव्हतो, म्हणून मी विचार करायला वेळ मागितला आणि मग त्यांची ऑफर स्वीकारली.
8. पहिल्या भेटीत नरेंद्र मोदींनी मला खूप प्रभावित केले
जयशंकर यांनी सांगितले की मी 2011 मध्ये बीजिंगमध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदींना पहिल्यांदा भेटलो होतो. ते गुजरातचे मुख्यमंत्री होते. इथूनच आमचा सहवास सुरू झाला. पहिल्याच भेटीत त्यांनी माझ्यावर खोलवर छाप सोडली. मी सिंगापूर आणि झेक प्रजासत्ताकमध्ये भारताचा राजदूत होतो आणि बीजिंगमधील राजदूत म्हणून ही माझी तिसरी टर्म होती. मी अनेक मुख्यमंत्री पाहिले होते, पण त्यांच्यासारखे तयार, इतके गंभीर आणि इतके बहारदार व्यक्तिमत्त्व असलेले कोणी पाहिले नाही.
जेव्हा आम्ही बीजिंगमध्ये भेटलो तेव्हा बिझनेस ब्रीफिंगनंतर त्यांनी मला स्वतंत्रपणे बोलावले आणि सांगितले की चीनबाबत आमच्या सरकारची सध्याची भूमिका काय आहे, मला त्याचे राजनैतिक मुद्देदेखील समजावून सांगा. मी दुसर्‍या पक्षाचा असलो तरी चीनसारख्या देशात मला आपल्या सरकारच्या कार्यपद्धतीपेक्षा वेगळे असे काही बोलायचे नाही. माझ्यासाठी हे आश्‍चर्यकारक होते, कारण मला यापूर्वी कोणत्याही मुख्यमंत्र्यांनी हे विचारले नव्हते. मीटिंगदरम्यान मला काही चुकीचे वाटत असेल तर ते त्यांच्या निदर्शनास आणून द्यावे, असेही त्यांनी मला सांगितले. त्यांच्या बोलण्याने मला प्रभावित केले. त्यानंतर ते पंतप्रधान होईपर्यंत आमची भेट झाली नाही.
आताही ते असेच आहेत. तो लोकांच्या कल्पना आणि विचारांसाठी खूप खुले आहेत. ते गोष्टींबद्दल खूप स्पष्ट आहेत. तुर्कस्तानमध्ये झालेल्या भूकंपानंतर थोड्याच वेळात त्यांनी मला विचारले की आपण काय करू शकतो, मी त्यांना काही सूचना दिल्या. ते म्हणाले- तुम्ही मदतीला जा, NDRF आणि सैन्याशी बोला. मी तुम्हाला सांगतो की भूकंपानंतर 48 तासांपेक्षा कमी कालावधीत आम्ही तुर्कीला मदत पुरवत होतो.
9. कोरोनाच्या काळात, आमच्या ऑपरेशन व्हॅक्सिन मैत्रीने जगाला दिलासा दिला
जयशंकर म्हणाले की, गेल्या काही वर्षांत आम्ही अनेक देशांमध्ये अनेक यशस्वी मदत मोहिमा राबवल्या, परंतु अशा मोहिमेमुळे एकाच वेळी अनेक देशांतील लोकांना मदत झाली, लसीकरणादरम्यान मैत्री मोहीम. देशातील काही लोकांनी ही मोहीम चुकीची असल्याची टीकाही केली होती. ते म्हणाले की, प्रथम प्रत्येकाने आपल्या देशात ही लस घेतली पाहिजे, त्यानंतर ही लस इतर देशांमध्ये पाठवली पाहिजे.
हे असे लोक होते ज्यांना प्रत्येक कामात कमतरता दिसते. जर तुम्ही काही केले तर ते म्हणतात की, तुम्ही ते का केले, जर तुम्ही काही केले नाही तर ते म्हणतात की तुम्ही ते का केले नाही, परंतु मोठ्या प्रमाणावर, लोकांचा असा विश्वास होता की आम्ही योग्य ते करत आहोत. डेल्टा वेव्ह आली तेव्हा परिस्थिती खूप वाईट होती, पण आमच्या मदतीचा परिणाम असा झाला की, अमेरिकेसारखे देश म्हणाले- भारताने आम्हाला मदत केली होती, आम्ही भारताला मदत करू.
interview Of External Affairs Minister Jaishankar From Indira Gandhi to Rahul Gandhi, the opposition was also heard on the issue of China
महत्वाच्या बातम्या
- युक्रेन अजूनही स्वतंत्र, रशिया जिंकणार नाही : पोलंडमधून बायडेन यांचे पुतीन यांना प्रत्युत्तर
- उद्धव एपिसोड मधून धडा घेऊन बाकीचे प्रादेशिक घराणेशाही नेतृत्व स्व पक्षांचे लोकशाहीकरण करतील का?
- मुंबई हल्ल्याचे आरोपी पाकिस्तानात मोकाट; जावेद अख्तरांनी लाहोरात जाऊन पाकिस्तानी राज्यकर्त्यांना दाखविला आरसा
- विधिमंडळातील “व्हीप हत्यारा”चा संयमित वापर; उद्धव गटाला सहानुभूती मिळू न देण्याची शिंदे शिवसेनेची खेळी