जर पाकिस्तानच्या सध्याच्या परिस्थितीचे वर्णन कोणत्याही म्हणीद्वारे केले जाऊ शकते, तर ते म्हणजे- ‘जखमेवर मीठ चोळणे’. पाकिस्तानला अजूनही भारताच्या ऑपरेशन सिंदूरचे दुःख जाणवत आहे, त्याच दरम्यान त्यांचा सर्वात मोठा प्रांत बलुचिस्तानने पाकिस्तानपासून स्वातंत्र्य घोषित केले आहे. बलुचिस्तानचे नेते मीर यार बलोच यांनी पाकिस्तान सरकारकडून त्यांच्या लोकांवर होत असलेल्या हिंसाचार, अपहरण आणि मानवी हक्कांचे उल्लंघनाचा उल्लेख करून पाकिस्तानपासून बलुचिस्तानची औपचारिकपणे स्वातंत्र्याची घोषणा केली. यासोबतच, त्यांनी भारतासह आंतरराष्ट्रीय समुदायाला पाठिंबा देण्याचे आवाहन केले आहे. Balochistan
मीर यार बलोच यांनी नवी दिल्लीत बलुचिस्तान दूतावास उघडण्यासाठी भारताकडे परवानगी मागितली. त्यांनी बलुचिस्तानला स्वतंत्र देश म्हणून मान्यता देण्यासाठी, चलन आणि पासपोर्टसाठी संयुक्त राष्ट्रांकडून अब्जावधी रुपयांचा निधी मागितला आहे.
अशा परिस्थितीत, प्रश्न उद्भवतो की आंतरराष्ट्रीय स्तरावर कोणत्याही देशाला मान्यता देण्याची प्रक्रिया काय आहे? बलुचिस्तानला स्वतःला एक देश म्हणून स्थापित करण्यासाठी काय करावे लागेल?
वेगळा देश बनवणे सोपे नाही
बलुचिस्तानच्या नेत्याने कदाचित आपल्या प्रदेशाला पाकिस्तानचा वेगळा भाग म्हणून स्वतंत्र देश म्हणून घोषित केले असेल, परंतु केवळ असे केल्याने बलुचिस्तान वेगळा देश बनत नाही. हे समजून घेण्यासाठी, आपल्याला जगातील काही देशांबद्दल माहिती असणे आवश्यक आहे ज्यांनी स्वतःला स्वतंत्र घोषित केले आहे, परंतु वेगळे देश म्हणून मानले जात नाहीत.
पूर्व आफ्रिकेतील सोमालीलँड प्रदेश स्वतःला स्वतंत्र देश मानतो; परंतु आंतरराष्ट्रीय स्तरावर तो वेगळा देश मानला जात नाही. सोमालीलँड हा सोमालियाचा एक भाग आहे ज्याने १९९१ मध्ये स्वतःला सोमालियापासून वेगळे घोषित केले. सोमालीलँडमध्ये लोकशाही राजवट आहे आणि निवडणुकादेखील होतात. येथील लोक सोमालियापेक्षा वेगाने समृद्ध होत आहेत, परंतु आतापर्यंत कोणत्याही देशाने सोमालीलँडला मान्यता दिलेली नाही. Balochistan
संयुक्त राष्ट्रांनीदेखील सोमालीलँडला वेगळा देश म्हणून मान्यता दिलेली नाही, म्हणून घोषणेनंतरही, सोमालीलँडला वेगळा देश म्हणून गणले जात नाही.
बलुचिस्तानचा मुद्दा अधिक गुंतागुंतीचा
बलुचिस्तानचा मुद्दा अधिक गुंतागुंतीचा आहे, जिथे पाकिस्तानचे सरकार कधीही हे मान्य करणार नाही की बलुचिस्तान, जो पाकिस्तानच्या ४४% भाग आहे, त्याने त्यापासून वेगळे व्हावे आणि एक नवीन देश व्हावा.
बलुचिस्तानच्या स्वातंत्र्यासाठीचा लढा गेल्या अनेक दशकांपासून सुरू आहे आणि पाकिस्तानच्या सरकार आणि सैन्याचा दडपशाही बलुचिस्तानमध्ये वाढला आहे. बलुचिस्तान लिबरेशन आर्मी आणि बलुचिस्तान लिबरेशन फ्रंट सारखे बंडखोर गट गेल्या अनेक वर्षांपासून पाकिस्तानी सैन्याशी लढत आहेत आणि अलिकडच्या काळात ही लढाई तीव्र झाली आहे.
बलुचिस्तानचे नेते मीर बलोच यांनी त्यांच्या प्रदेशाचे पाकिस्तानपासून स्वातंत्र्य घोषित केले आहे आणि संयुक्त राष्ट्रांना शांती सेना पाठवण्याचे आवाहन केले आहे जेणेकरून बलुचिस्तान लोकांना पाकिस्तानपासून मुक्त करता येईल. परंतु मीर बलोच यांच्या स्वातंत्र्याच्या दाव्यांनंतरही, वस्तुस्थिती अशी आहे की बलुचिस्तान अजूनही पाकिस्तानचा एक भाग आहे.
नवीन देश म्हणून मान्यतेसाठी शक्तिशाली देशांचा पाठिंबा आवश्यक
बलुचिस्तानच्या स्वातंत्र्यासाठी, संयुक्त राष्ट्रांची मदत आणि जगातील प्रमुख शक्तींचा पाठिंबा आवश्यक असेल जसे कोसोवोच्या बाबतीत झाले होते. कोसोवो हा सर्बियाचा स्वायत्त प्रदेश आहे. युगोस्लाव्हियाच्या विघटनानंतर सर्बिया एक नवीन देश म्हणून उदयास आला.
स्वातंत्र्यानंतर, सर्बियामधील कोसोवो प्रदेशाने स्वातंत्र्याची मागणी केली, जी सर्बियाने पूर्ण कठोरतेने दडपण्याचा प्रयत्न केला. परंतु जगातील शक्तिशाली देश, अमेरिका, ब्रिटन आणि युरोपीय देश कोसोवोच्या पाठीशी उभे राहिले. संयुक्त राष्ट्र आणि नाटो यांच्या नेतृत्वाखालील सैन्य कोसोवोला सर्बियापासून मुक्त करण्यासाठी कोसोवोला पोहोचले.
पण दुसऱ्या महायुद्धानंतर संयुक्त राष्ट्रांमधील देशांमध्ये एकमत झाले की कोणत्याही देशाच्या सीमेत जबरदस्तीने कोणताही बदल करता येणार नाही. येथे, संयुक्त राष्ट्रांनी स्वतः कोणत्याही प्रदेशातील लोकांना स्वयंनिर्णयाचा अधिकार दिला आहे आणि कोसोवोच्या लोकांना या अधिकाराचा वापर करून सर्बियापासून वेगळे व्हायचे होते.
हे लक्षात घेता, अमेरिका आणि संयुक्त राष्ट्रांनी मध्यम मार्ग शोधला आणि कोसोवोला स्वतंत्र देश घोषित करण्याऐवजी तो स्वायत्त प्रदेश घोषित करण्यात आला आणि तेथील लोकांना अधिक अधिकार देण्यात आले.
पण तरीही कोसोवोने स्वतःला स्वतंत्र देश घोषित केले आहे. अमेरिका, ब्रिटन आणि युरोपीय देशांनी कोसोवोला मान्यता दिली आहे; परंतु संयुक्त राष्ट्रे त्याला स्वतंत्र देश मानत नाहीत.
संयुक्त राष्ट्रांच्या मान्यतेशिवाय कोणताही प्रदेश देश बनू शकत नाही
जर एखादा प्रदेश स्वतःला वेगळा देश घोषित करतो आणि जर संयुक्त राष्ट्रांनी त्याला मान्यता दिली नाही, तर तो प्रदेश आंतरराष्ट्रीय स्तरावर देश मानला जात नाही. जेव्हा संयुक्त राष्ट्र संघ एखाद्या स्वतंत्र प्रदेशाला एक देश म्हणून मान्यता देतो आणि त्याला संयुक्त राष्ट्रांचे सदस्यत्व मिळते, तेव्हा तो सर्व आंतरराष्ट्रीय मदत मिळवू शकतो.
आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधीकडून कर्ज घेणे असो किंवा संयुक्त राष्ट्रांच्या संस्थांकडून मदत घेणे असो… प्रत्येक कामासाठी संयुक्त राष्ट्रांचे सदस्यत्व आवश्यक आहे.
संयुक्त राष्ट्रांकडून मान्यता मिळवण्याची प्रक्रिया काय आहे?
यासाठी, सर्वप्रथम, त्या प्रदेशाला संयुक्त राष्ट्रांच्या महासचिवांना एक अर्ज पाठवावा लागतो ज्यामध्ये असे लिहिले पाहिजे की, हा प्रदेश संयुक्त राष्ट्रांच्या सनदेचे म्हणजेच एक राष्ट्र म्हणून संविधानाचे पालन करेल.
संयुक्त राष्ट्रांना अर्ज मिळाल्यानंतर, तो सुरक्षा परिषदेकडे पाठवला जातो. सुरक्षा परिषदेच्या १५ सदस्यांपैकी किमान नऊ सदस्य देशांनी या प्रदेशाला एक देश म्हणून स्वीकारण्याच्या प्रस्तावाला पाठिंबा देणे आवश्यक आहे. परिषदेच्या १५ सदस्य देशांपैकी पाच कायमस्वरूपी सदस्य आहेत – चीन, फ्रान्स, रशिया, ब्रिटन आणि अमेरिका आणि जर यापैकी कोणत्याही देशाने या प्रदेशाला एक देश म्हणून स्वीकारण्यास विरोध केला तर त्या देशाला परिणामांना सामोरे जावे लागेल.
जर हे केले नाही तर अर्ज नाकारला जातो.
जर अर्ज मंजूर झाला तर देशाला संयुक्त राष्ट्रांमध्ये सामील होण्यासाठी परिषदेची शिफारस महासभेत नेली जाते.
महासभेत १९३ सदस्य देश आहेत आणि कोणत्याही नवीन देशाला संयुक्त राष्ट्रांमध्ये मान्यता मिळण्यासाठी महासभेचे दोन तृतीयांश बहुमत आवश्यक आहे.
How can Balochistan become a new country, what are the difficulties in separating from Pakistan?
महत्वाच्या बातम्या
- बलूच स्वातंत्र्याच्या घोषणा दडपून पाकिस्तानी जिहादी जनरलच्या विजयाचा डंका; पण तिजोरी रिकामी अन् जनतेच्या हाती कोरडा हंडा!!
- yogi-adityanath : ‘आम्ही कुणालाही छेडणार नाही, पण जर का कुणी आम्हाला छेडलंच तर…’
- Turkey and Azerbaijan : तुर्कस्तान आणि अझरबैजानचे नापाक कृत्य, पाकिस्तानला पाठिंबा दिल्यामुळे भारतीयांकडून पर्यटनावर बहिष्कार
- United nations : भारत-पाकिस्तान युद्धबंदीनंतर संयुक्त राष्ट्राकडून आली पहिली प्रतिक्रिया, म्हटले