राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे (RSS) प्रमुख मोहन भागवत यांनी अमेरिकेने भारतावरील शुल्क आणि एच-१बी व्हिसा शुल्कात वाढ केल्याबद्दल म्हटले आहे की, ‘या परिस्थितीतून बाहेर पडण्यासाठी भारताने जे काही करणे आवश्यक आहे ते करावे, परंतु आपण डोळे झाकून पुढे जाऊ शकत नाही.’
ऑगस्टमध्ये भारताची अमेरिकेतील निर्यात सलग तिसऱ्या महिन्यात घसरली. जुलैच्या तुलनेत ऑगस्टमध्ये निर्यात १६.३% कमी होऊन ६.७ अब्ज डॉलर्स किंवा ₹५८,८१६ कोटी झाली. २०२५ मधील ही आतापर्यंतची सर्वात मोठी मासिक घसरण आहे.
अमेरिकेचे अर्थमंत्री स्कॉट बेसंट यांनी युरोपीय देशांना भारत आणि चीनवर ५०% ते १००% पर्यंतचे कर लादण्याचे आवाहन केले आहे. त्यांनी सोमवारी ब्लूमबर्गला दिलेल्या मुलाखतीत हे सांगितले.
जगभरात कर युद्ध सुरू करणारे अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी शनिवारी नवीन चाल सुरू केली आहे. आतापर्यंत युक्रेन युद्ध थांबवण्यात अपयशी ठरलेले ट्रम्प म्हणाले की, नाटो देशांनी संघर्ष संपवण्यासाठी मदत म्हणून चीनवर ५० ते १००% कर लादावेत. ट्रम्प म्हणाले, असे झाल्यास रशिया-युक्रेन युद्ध संपेल.
राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे (RSS) प्रमुख मोहन भागवत यांनी शुक्रवारी म्हटले की, जर भारत मजबूत झाला तर त्यांचे काय होईल याची (अमेरिकेतील) लोकांना भीती आहे, म्हणूनच शुल्क लादले जात आहे.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या ५०% टॅरिफ आकारणीमुळे या वर्षी भारताचा जीडीपी विकासदर ०.५०% कमी होऊ शकतो. असे देशाचे मुख्य आर्थिक सल्लागार व्ही. अनंत नागेश्वरन यांनी म्हटले आहे. ब्लूमबर्ग टीव्हीला दिलेल्या मुलाखतीत नागेश्वरन म्हणाले… मला आशा आहे की हा अतिरिक्त कर जास्त काळ टिकणार नाही. या आर्थिक वर्षात हा कर जितका जास्त काळ चालू राहील तितका त्याचा परिणाम जीडीपीवर ०.५% ते ०.६% पर्यंत होऊ शकतो. परंतु जर हा कर पुढील वर्षापर्यंत वाढला तर त्याचा परिणाम आणखी जास्त होईल, जो भारतासाठी मोठा धोका निर्माण करू शकतो.
ब्राझीलचे अध्यक्ष लुला दा सिल्वा यांनी ८ सप्टेंबर रोजी बोलावलेल्या ब्रिक्स नेत्यांच्या व्हर्च्युअल शिखर परिषदेत पंतप्रधान मोदींऐवजी भारताचे प्रतिनिधित्व परराष्ट्र मंत्री एस जयशंकर करतील. परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते रणधीर जयस्वाल यांनी शुक्रवारी एक निवेदन जारी करून ही माहिती दिली.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी शुक्रवारी भारताविरुद्धच्या त्यांच्या विधानावरून सुमारे १२ तासांत माघार घेतली. संध्याकाळी व्हाईट हाऊसमध्ये पत्रकार परिषदेदरम्यान एका प्रश्नाच्या उत्तरात ते म्हणाले – मी नेहमीच मोदींचा मित्र राहीन. मी भारताशी संबंध पुन्हा स्थापित करण्यास नेहमीच तयार आहे.
शुक्रवारी ब्लूमबर्ग टीव्हीशी बोलताना अमेरिकेचे उद्योग सचिव हॉवर्ड लुटनिक यांनी २५% अतिरिक्त कर रद्द करण्यासाठी भारतावर तीन अटी घातल्या. ते म्हणाले की, भारताला रशियाकडून तेल खरेदी करणे थांबवावे लागेल, ब्रिक्सपासून वेगळे व्हावे लागेल आणि अमेरिकेला पाठिंबा द्यावा लागेल.
रशियाचे राष्ट्रपती व्लादिमीर पुतिन यांनी ट्रम्प यांना सांगितले की, ‘तुम्ही भारत किंवा चीनशी अशा प्रकारे बोलू शकत नाही.’ ते म्हणाले की अमेरिका अधिक टॅरिफ आणि निर्बंध लादून या देशांवर दबाव आणू इच्छित आहे. बुधवारी चीनच्या विजय दिनाच्या परेडमध्ये सहभागी झाल्यानंतर माध्यमांशी बोलताना पुतिन यांनी ट्रम्प प्रशासनावर आशियातील दोन सर्वात मोठ्या शक्तींना कमकुवत करण्याचा आरोप केला.
भारतीय टपाल विभागाने अमेरिकेला जाणाऱ्या सर्व प्रकारच्या टपाल सेवा तात्पुरत्या स्वरूपात बंद केल्या आहेत. अमेरिकेकडून येणाऱ्या ५० टक्के टॅरिफनंतर सीमाशुल्क विभागाच्या नवीन नियमांमध्ये अस्पष्टता असल्याने हा निर्णय घेण्यात आला आहे.
भारताने तेल खरेदी करून रशिया-युक्रेन युद्धाला निधी दिल्याच्या आरोपांना उत्तर दिले आहे. पेट्रोलियम मंत्री हरदीप सिंग पुरी म्हणाले की, भारताने आंतरराष्ट्रीय नियमांचे पालन करून तेल खरेदी केले आहे, ज्यामुळे जागतिक बाजारात तेलाच्या किमती स्थिर राहिल्या.
ट्रम्प यांचे व्यापार सल्लागार पीटर नवारो यांनी भारतीय ब्राह्मणांवर रशियन तेल खरेदी करून नफा कमावल्याचा आरोप केला आहे. ते म्हणाले की, भारतीय ब्राह्मण रशियन तेलापासून नफा कमवत आहेत, ज्याची किंमत संपूर्ण भारताला मोजावी लागत आहे.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प जपानवर अमेरिकन तांदळासाठी बाजारपेठ खुली करण्यासाठी दबाव आणत आहेत. यामुळे, जपानचे मुख्य वाटाघाटीकार रयोसेई अकाजावा यांनी त्यांचा अमेरिका दौरा रद्द केला आहे.निक्केई एशियाच्या वृत्तानुसार, अकाजावा २८ ऑगस्ट रोजी वॉशिंग्टन डीसीला भेट देणार होते. परंतु ट्रम्प यांनी अमेरिकन तांदूळ खरेदी करण्यासाठी दबाव आणल्यानंतर त्यांना हा दौरा रद्द करावा लागला.
न्यूयॉर्क टाईम्सच्या वृत्तानुसार, भारत आणि अमेरिकेतील तणावामागील खरे कारण ट्रम्प यांची नोबेल पुरस्काराची इच्छा आहे. अहवालात म्हटले आहे की, ट्रम्प यांनी १७ जून रोजी पंतप्रधान मोदींशी फोनवर चर्चा केली होती. यादरम्यान, ट्रम्प यांनी भारत आणि पाकिस्तानमध्ये युद्धबंदी आणल्याबद्दल त्यांना किती अभिमान आहे असे म्हटले होते.
अमेरिकेने लावलेले शुल्क असूनही, यावर्षी भारताची निर्यात गेल्या वर्षीपेक्षा जास्त असेल, असा दावा केंद्रीय मंत्री पीयूष गोयल यांनी केला आहे. दिल्लीतील एका कार्यक्रमात पीयूष गोयल यांनी हे सांगितले.
या वर्षी मार्चमध्ये जेव्हा अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांनी चीनविरुद्ध व्यापार युद्ध सुरू केले तेव्हा चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांनी राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांना एक गुप्त पत्र लिहिले.ब्लूमबर्गच्या एका अहवालात हा दावा करण्यात आला आहे. या पत्राद्वारे त्यांनी दोन्ही देशांमधील संबंध सुधारण्याच्या शक्यतांचा शोध घेतला होता. त्यानंतरच दोन्ही देशांमधील संबंध सुधारू लागले.
शुक्रवारी (२९ ऑगस्ट) भारतीय रुपया पहिल्यांदाच ८८ रुपयांच्या प्रति डॉलरच्या सर्वकालीन नीचांकी पातळीवर घसरला आहे. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की रुपयातील ही घसरण अमेरिकेने भारतावर लादलेल्या शुल्कामुळे झाली आहे
रिझर्व्ह बँकेचे (आरबीआय) माजी गव्हर्नर आणि अर्थतज्ज्ञ रघुराम राजन म्हणाले की, भारताने रशियाकडून तेल खरेदी करण्याच्या धोरणावर पुनर्विचार करावा. इंडिया टुडेला दिलेल्या मुलाखतीत राजन म्हणाले की, रशियाकडून तेल खरेदी करून कोणाला फायदा होत आहे आणि कोणाचे नुकसान होत आहे, हे आपण विचारले पाहिजे.
भारतासोबतच्या टॅरिफ वादाच्या पार्श्वभूमीवर, अमेरिका भारतासोबत चांगला करार करू शकेल अशी आशा बाळगून आहे. अमेरिकेचे ट्रेझरी सेक्रेटरी स्कॉट बेसंट यांनी बुधवारी एका मुलाखतीत सांगितले की, भारत-अमेरिका संबंध खूपच गुंतागुंतीचे आहेत, परंतु त्यांना विश्वास आहे की दोन्ही देश अखेर एकत्र येतील.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांनी पंतप्रधान मोदींना टॅरिफबाबत चार वेळा फोन केले, परंतु पंतप्रधान मोदी त्यांच्याशी एकदाही बोलले नाहीत. यामुळे दोन्ही नेत्यांमधील तणाव वाढला. हा दावा जर्मन वृत्तपत्र FAZ ने केला आहे. तथापि, हे फोन कधी केले गेले, याचा उल्लेख वृत्तपत्राने त्यांच्या अहवालात केलेला नाही.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांनी सोमवारी व्हाइट हाऊसमध्ये सांगितले की त्यांनी त्यांच्या कार्यकाळात ७ संभाव्य युद्धे रोखली, त्यापैकी ४ युद्धे केवळ टॅरिफ (आर्थिक शुल्क) लादून आणि व्यापारी दबावामुळे टाळता आली.
कुणी कितीही दबाव आणला तरी स्वावलंबी भारत झुकणार नाही, असे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी जाहीर केले. सोमवारी अहमदाबादमध्ये एका रोड शो आणि जाहीर सभेत पंतप्रधान मोदी म्हणाले, देशातील लघु उद्योजक, शेतकरी किंवा पशुपालकांचे हित सर्वोपरी आहे. आजकाल जगभरात आर्थिक हिताच्या नावाखाली राजकारण केले जात आहे
भारतानंतर, अनेक युरोपीय देशांनीही अमेरिकेला जाणारी टपाल सेवा बंद केली आहे. यामध्ये भारत, इटली, ब्रिटन, फ्रान्स, जर्मनी, नेदरलँड्स, ऑस्ट्रिया आणि इतर अनेक देशांचा समावेश आहे. सेवा ठप्प करण्याचे कारण अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांचे नवीन टॅरिफ नियम आहेत.
ट्रम्पच्या शुल्काला प्रतिसाद म्हणून, भारतीय टपाल विभाग २५ ऑगस्टपासून अमेरिकेला सर्व प्रकारच्या टपाल वस्तूंचे बुकिंग स्थगित करणार आहे. सध्या हा निर्णय तात्पुरता लागू केला जाईल.