इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतान्याहू यांनी अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांना नोबेल शांतता पुरस्कारासाठी नामांकित केले आहे. नेतान्याहू यांनी मंगळवारी व्हाईट हाऊसमध्ये ट्रम्प यांना याबद्दल माहिती दिली.
Israel will send representatives to Qatar for Gaza ceasefire talks today. Hamas has agreed to immediate negotiations for a 60-day truce, following Israel’s approval of the ceasefire proposal on June 2.
जवळपास २१ महिन्यांपर्यंत सुरू असलेला संघर्ष आणि मानवी संकटानंतर गाझात शांततेची शक्यता दिसत आहे. हमासने घोषणा केली की, तो इस्रायलसोबत युद्धविरामासाठी तयार आहे. या विधानासोबत दोन्ही पक्षांत अंतिम टप्प्यातील चर्चेनंतर युद्धविरामाची औपचारिक घोषणा शक्य झाली आहे.
इस्रायलने बुधवारी गाझामध्ये हमाससोबतच्या युद्धबंदी प्रस्तावाला मान्यता दिली. हा प्रस्ताव कतारने दिला होता. त्यात अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांचे विशेष प्रतिनिधी स्टीव्ह विटकॉफ यांच्या युद्धबंदी प्रस्तावातील काही मुद्दे देखील समाविष्ट आहेत.
अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी म्हटले आहे की, इस्रायलने गाझामध्ये ६० दिवसांच्या युद्धबंदीवर सहमती दर्शवली आहे. या काळात सर्व पक्षांशी हातमिळवणी करून युद्ध संपवण्याचा प्रयत्न केला जाईल. त्यांनी हमासला इशारा दिला की जर त्यांनी करार स्वीकारला नाही तर परिस्थिती आणखी बिकट होईल.
इराण आणि इस्रायल यांच्यातील तणाव गंभीर वळण घेण्याआधीच अमेरिकेने मध्यस्थी केली आणि सध्यातरी शांतता पसरली. पण ही शांतता तात्पुरती आणि एकतर्फी वाटते. कारण इराणमध्ये अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतन्याहू यांच्या विरोधात एक फतवा काढण्यात आला आहे. या दोघांना ‘मोहरिब’ म्हणजेच ‘अल्लाहचे शत्रू’ ठरवून त्यांना शिक्षा देण्याचे आवाहन केले गेले आहे. यासाठी इराणच्या धर्मगुरूंनी इतर इस्लामिक देशांनाही एकत्र येण्यास सांगितले आहे.
इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतन्याहू यांच्याविरुद्ध सुरू असलेल्या भ्रष्टाचाराच्या खटल्यावर अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी टीका केली आहे. त्यांनी याला राजकीय षड्यंत्र म्हटले. ट्रम्प म्हणाले की, यामुळे हमाससोबत सुरू असलेल्या चर्चेला आणि इराणच्या आण्विक धोक्याला तोंड देण्याच्या प्रयत्नांना नुकसान होऊ शकते.
इस्रायलशी १२ दिवसांच्या युद्धात मारल्या गेलेल्या ६० इराणी अधिकाऱ्यांचे अंत्यसंस्कार शनिवारी होणार आहेत. यामध्ये ३० लष्करी कमांडर आणि ११ अणुशास्त्रज्ञांचा समावेश आहे. त्यांच्या अंत्यसंस्कारासाठी तेहरानमध्ये हजारो लोक जमले आहेत.
इराणचे सर्वोच्च नेते अयातुल्ला अली खामेनी यांनी पुन्हा एकदा सांगितले की इराणने इस्रायलविरुद्धचे युद्ध जिंकले आहे. त्यांनी एक्स वरील एका पोस्टमध्ये म्हटले आहे की, ‘खोटे बोलणाऱ्या इस्रायली सरकारवर विजय मिळवल्याबद्दल मी तुमचे अभिनंदन करतो. इराणने आपल्या हल्ल्यांनी इस्रायलचा नाश केला आहे आणि तो चिरडला आहे.’
१२ दिवस चाललेल्या इजरायल-ईरान युद्धानंतर युद्धविराम जाहीर झाला असला तरी, परिस्थिती अजूनही अस्थिर आहे. *तीनही देश – इजरायल, ईरान आणि अमेरिका – आपापल्या ‘जिंकलो’ अशा दाव्यांवर ठाम आहेत*, पण या युद्धात प्रत्यक्षात काय साध्य झालं आणि कोणाला किती फटका बसला, हे अधिक खोलवर पाहण्याची गरज आहे.
१३ दिवस चाललेल्या इराण आणि इस्त्रायल यांच्यातील युद्धाचा शेवट डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या युद्धविरामाच्या घोषणेमुळे झाला. या संघर्षाच्या दरम्यान अनेक वेळा परिस्थिती बिघडून मोठा आंतरराष्ट्रीय युद्धाचा धोका निर्माण झाला होता. परंतु, अमेरिकेच्या हस्तक्षेपाने आणि कतरच्या मध्यस्थीने हे युद्ध थांबवण्यात यश आले. या युद्धविरामामुळे तिन्ही देशांना वेगवेगळ्या पातळ्यांवर दिलासा मिळाला असून, ही एक प्रकारे “सर्व बाजूंनी फायदेशीर” ठरलेली घटना आहे.
१३ जून २०२५ पासून सुरू झालेल्या १२ दिवसांच्या इजरायल-इराण युद्धाने संपूर्ण जगाचे लक्ष वेधून घेतले. या युद्धात इजरायलने ‘ऑपरेशन रायझिंग लायन’च्या माध्यमातून ईरानच्या परमाणु, लष्करी आणि क्षेपणास्त्र तळांवर जोरदार हल्ले केले, तर अमेरिकेने ‘ऑपरेशन मिडनाइट हॅमर’ अंतर्गत फोर्डो, नतांज आणि इस्फहान येथील अणुऊर्जा केंद्रांवर लक्ष केंद्रित केले.
काँग्रेस अध्यक्षा सोनिया गांधी यांनी इस्रायलने इराणवरील हल्ल्याचा निषेध केला आहे. त्यांनी द हिंदूमधील एका लेखात लिहिले आहे की, इस्रायल स्वतः एक अण्वस्त्रसंपन्न देश आहे, परंतु अण्वस्त्रे नसतानाही इराणला लक्ष्य केले जात आहे. हा इस्रायलचा दुटप्पीपणा आहे.
इस्रायलने इराणच्या इस्फहान अणुऊर्जा केंद्र आणि क्षेपणास्त्र ठिकाणावर मोठा हल्ला केला आहे. यासोबतच, इस्रायली सुरक्षा दलांनी (आयडीएफ) इराणी रिवोल्यूशनरी गार्ड्सचे (आयआरजीसी) कुद्स फोर्समधील पॅलेस्टिनी विभागाचे प्रमुख सईद इजादी यांनाही ठार केलं आहे.
इराण आणि इस्रायलमधील सुरू असलेला संघर्ष हा केवळ लष्करी संघर्ष नाही तर तो आता आर्थिक संकटातही रूपांतरित होत आहे. इस्रायलचे माजी संरक्षण सल्लागार ब्रिगेडियर जनरल (निवृत्त) रामेम अमिनच यांच्या मते, युद्ध लढण्यासाठी इस्रायल दररोज ७२५ दशलक्ष डॉलर्स (सुमारे ६,००० कोटी रुपये) खर्च करत आहे.
इराणचे भारतातील उपराजदूत मोहम्मद जावेद हुसैनी यांनी इस्रायलविरुद्ध कठोर भूमिका घेतली आहे आणि भारताला इस्रायलचा उघडपणे निषेध करण्याचे आणि त्यावर दबाव आणण्याचे आवाहन केले आहे. ते म्हणाले की, भारतासारख्या मोठ्या आणि शांतताप्रिय देशांनी, जे जागतिक दक्षिणेचा आवाज आहेत, इस्रायलवर टीका करून आघाडीची भूमिका बजावली पाहिजे.
इराण आणि इस्रायलच्या युद्धाला सात दिवस झाले आहेत. इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतन्याहू यांनी गुरुवारी सांगितले की, इराणमध्ये सर्वोच्च नेते खामेनी यांच्यासह कोणीही सुरक्षित नाही. आदल्या दिवशी त्यांनी म्हटले होते की, आम्ही इराणकडून इस्रायलवरील हल्ल्याची संपूर्ण किंमत वसूल करू.
इराणचे सर्वोच्च नेते अयातुल्ला खामेनी यांनी बुधवारी दिलेल्या संदेशात म्हटले आहे की अमेरिकेने ऐकावे, आम्ही शरणागती पत्करणार नाही. खामेनी यांनी अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांना इशारा देत म्हटले आहे की, ‘जर अमेरिकन सैन्याने इस्रायलविरुद्धच्या युद्धात हस्तक्षेप केला तर त्याचे परिणाम वाईट होतील.’
इराण आणि इस्रायलमधील युद्धादरम्यान अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी इराणला कडक इशारा दिला.. ट्रम्प यांनी सोशल मीडियावर लिहिले आहे- आम्हाला माहिती आहे की इराणचा ‘सर्वोच्च नेता’ (खामेनी) कुठे लपला आहे. ते एक सोपे लक्ष्य आहे, पण ते सध्या तिथे सुरक्षित आहेत, कारण आम्ही सध्या मारणार नाही. अमेरिकेला नागरिक, सैनिकांवर क्षेपणास्त्रे डागायची नाहीत.
इराणने इस्रायलविरुद्ध अधिकृतपणे युद्ध घोषित केले आहे. इराणी सर्वोच्च नेते अयातुल्ला अली खामेनी यांनी बुधवारी ट्विटरवर लिहिले – युद्ध सुरू होत आहे. आम्ही दहशतवादी ज्यू राजवटीला कडक प्रत्युत्तर देऊ. आम्ही त्यांना कोणतीही दया दाखवणार नाही. या घोषणेनंतर इराणने इस्रायलवर २५ क्षेपणास्त्रे डागली.
इस्रायली हवाई दलाने तेहरानमधील इराण स्टेट ब्रॉडकास्टर एजन्सी आयआरआयबीच्या कार्यालयांवर हवाई हल्ला केला आहे. या हल्ल्याचे व्हिडिओ फुटेज देखील समोर आले आहे, ज्यामध्ये हल्ल्याचे दृश्य स्पष्टपणे दिसत आहे. या हल्ल्यानंतर आयआरआयबीचे प्रसारण खंडित करण्यात आले आणि स्टुडिओमध्ये प्रसारित होणारे अँकर सुरक्षित ठिकाणी पळून जाताना दिसले.
इराणचे राष्ट्राध्यक्ष मसूद पेझेश्कियान यांनी अमेरिकेवर इस्रायली आक्रमणाला पाठिंबा देण्याचा थेट आरोप केला आहे. ते म्हणाले की जर अमेरिकेला चर्चा पुन्हा सुरू करायची असेल तर त्यांनी प्रथम त्यांच्या मित्र इस्रायलच्या प्रादेशिक आक्रमकतेला थांबवावे. याशिवाय, इराणने कतार, सौदी अरेबिया आणि ओमानला ट्रम्प यांना तत्काळ युद्धबंदीसाठी इस्रायलवर दबाव आणण्यास सांगण्यास सांगितले.
इराणने पुन्हा एकदा इस्रायलवर डझनभर बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रे डागली आहेत. इस्रायली सैन्याने सांगितले की या हल्ल्यात कोणतेही मोठे नुकसान झाले नाही आणि क्षेपणास्त्रे हवेत पाडण्यात आली. दरम्यान, अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी इस्रायल आणि इराणला शांततेसाठी करार करण्याचे आवाहन केले आहे. त्यांनी आशा व्यक्त केली की हे दोन्ही कट्टर शत्रू “तडजोड करतील.”
इस्रायल आणि इराणमधील संघर्ष दुसऱ्या दिवशीही सुरू आहे. गेल्या दोन दिवसांत इराणमध्ये १३८ जणांचा मृत्यू झाला आहे. शुक्रवारी रात्री १०:३० वाजता इस्रायलने इराणच्या अणुतळांवर दुसऱ्यांदा लढाऊ विमानांनी हल्ला केला. या हल्ल्यात ६० जणांचा मृत्यू झाला. तर ३५० हून अधिक लोक जखमी झाले.
इराण आणि इस्रायल यांच्यातील संघर्ष दिवसेंदिवस गंभीर बनत चालला आहे. या युद्धजन्य स्थितीमुळे इराणमध्ये राहणाऱ्या भारतीय नागरिकांची सुरक्षा धोक्यात येऊ शकते, असे लक्षात घेऊन भारत सरकारने महत्त्वाची पावले उचलली आहेत.