विशेष प्रतिनिधी
नवी दिल्ली : काँग्रेसने भारत जोडो यात्रा काढून पक्षात नवचेतना आणण्याचा प्रयत्न केला. अशा स्थितीत काँग्रेस संघटनेत याचा कितपत परिणाम झाला, असा प्रश्न उपस्थित होतो. काँग्रेसमध्ये संघटनेत फेरबदल आणि नियुक्ती करण्याचे काम अध्यक्ष तसेच संघटनेचे सरचिटणीस करतात. अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खर्गे यांची नियुक्ती काही महिन्यांपूर्वीच झाली, परंतु केसी वेणुगोपाल गेल्या 4 वर्षांपासून संघटनेचे सरचिटणीसपद सांभाळत आहेत. असे असतानाही काँग्रेस संघटना ताकदीने उभी राहू शकलेली नाही. The Focus Explainer KC Venugopal on the chair for 4 years, how important is the post of General Secretary in the Congress Party, read in detail
आजच्या द फोकस एक्सप्लेनरमधून जाणून घेऊया काँग्रेसमध्ये संघटनेचे सरचिटणीस पद किती शक्तिशाली आहे आणि त्यांची जबाबदारी काय आहे….
कोण आहेत केसी वेणुगोपाल?
एमएससीपर्यंतचे शिक्षण घेतलेल्या केसी वेणुगोपाल यांनी एनएसयूआय या विद्यार्थी संघटनेतून राजकीय कारकिर्दीची सुरुवात केली. 1987-92 पासून ते NSUI चे केरळ राज्य अध्यक्ष होते. 1991 मध्ये केरळचे तत्कालीन मुख्यमंत्री के. करुणाकरन यांनी केरळमधील कासारगोड लोकसभा मतदारसंघातून केसी वेणुगोपाल यांना तिकीट दिले. त्यावेळी केसी फक्त 28 वर्षांचे होते.
वेणुगोपाल यांची पहिली निवडणूक सुमारे 10,000 मतांनी हरली. केरळमध्ये काँग्रेसने गमावलेल्या 3 जागांपैकी वेणुगोपाल यांची जागा होती. केसी राष्ट्रीय राजकारणात प्रसिद्धीच्या झोतात आले जेव्हा त्यांनी अर्जुन सिंग वादात 1995 मध्ये पीव्ही नरसिंह राव यांच्या विरोधात आघाडी उघडली.
अर्जुन सिंह आणि नरसिंह राव यांच्यातील लढतीत केसींचे राजकीय गुरु करुणाकरन यांनाही आपली खुर्ची गमवावी लागली. यानंतर एके अँटनी यांना राज्याचे मुख्यमंत्री करण्यात आले. अँटनी यांना 10 जनपथचा वरदहस्त होता.
करुणाकरन यांच्या जाण्यानंतर, केसी वेणुगोपाल यांनी रमेश चेन्निथला आणि इतर नेत्यांसह 1995 मध्ये केरळ काँग्रेसमध्ये एक सुधारणावादी गट स्थापन केला, ज्याला मल्याळममध्ये थिरुथेलवाडी असे म्हणतात. केसी 1996 मध्ये पहिल्यांदा आमदार झाले आणि त्यानंतर 2004 मध्ये त्यांना ओमन चंडी सरकारमध्ये मंत्री करण्यात आले.
2009 मध्ये पहिल्यांदा खासदार, राहुल यांच्या शिफारसीवरून केंद्रीय मंत्री
2009 मध्ये केसी वेणुगोपाल यांनी केरळमधील अलाप्पुझा येथून पहिल्यांदा लोकसभा निवडणूक जिंकली. 2011 मध्ये केंद्रीय मंत्रिमंडळ विस्तारात राहुल यांच्या युवा प्रयोगात केसी यांना मंत्री करण्यात आले. केसी यांच्याशिवाय राजस्थानचे सचिन पायलट, महाराष्ट्राचे मिलिंद देवरा, मध्य प्रदेशचे ज्योतिरादित्य सिंधिया मंत्री झाले होते.
2011 ते 2014 पर्यंत ते ऊर्जा आणि विमान वाहतूक खात्याचे राज्यमंत्री होते. 2014 मध्ये, केसी दुसऱ्यांदा लोकसभा निवडणुकीत अलप्पुझा मतदारसंघातून खासदार झाले. दुसऱ्यांदा खासदार झाल्यानंतर केसी राहुलच्या जवळच्या नेत्यांच्या यादीत सामील झाले.
वेणुगोपाल हे 4 वर्षांपासून काँग्रेसचे सरचिटणीस
2018 मध्ये राजस्थानमधील विजयानंतर काँग्रेसने तत्कालीन संघटनेचे सरचिटणीस अशोक गेहलोत यांना राज्याचे मुख्यमंत्री केले. गेहलोत यांच्या जागी मुकुल वासनिक हे या शर्यतीत आघाडीवर होते, पण 2019 मध्ये राहुल गांधी यांनी केसी वेणुगोपाल यांची संघटनेचे सरचिटणीस म्हणून नियुक्ती केली. वेणुगोपाल हे त्यावेळी कर्नाटक काँग्रेसचे प्रभारी होते. मात्र, संघटनेचे सरचिटणीस होण्यापूर्वी त्यांची काँग्रेस संघटनेत फारशी ओळख नव्हती.
2017 मध्ये दिग्विजय सिंह यांच्या राजीनाम्यानंतर काँग्रेसने केसी वेणुगोपाल यांना कर्नाटकचे प्रभारी बनवले. काँग्रेसच्या राष्ट्रीय राजकारणात केसी वेणुगोपाल यांची ही पहिलीच मोठी तैनाती होती.
केसी काँग्रेस नेत्यांच्या निशाण्यावर
काँग्रेसच्या G-23 गटातील नेत्यांना कसे लक्ष्य केले गेले आहे. G-23 ने केसी यांच्या कार्यशैलीवर प्रश्न उपस्थित केले आणि पक्षात वरिष्ठ नेत्यांची उपेक्षा केली जात असल्याचे सांगितले.
केरळमधील पराभवानंतर काँग्रेसच्या कन्नूर जिल्हा कार्यालयात केसी वेणुगोपाल हटवा पोस्टर्स लावण्यात आले. पोस्टर लावल्यानंतर काँग्रेस हायकमांड लगेच सक्रिय झाले.
केरळ काँग्रेसचे सचिव प्रशांत यांनी राहुल गांधींना पत्र लिहून म्हटले आहे की, केसी वेणुगोपाल यांनी पदभार स्वीकारल्यापासून पक्ष कमकुवत झाला आहे.
काँग्रेसमध्ये संघटना सरचिटणीस हे पद किती महत्त्वाचे आहे?
सरचिटणीस सरचिटणीस- काँग्रेसच्या घटनेत संघटना सरचिटणीस या पदाचा उल्लेख नाही, मात्र पक्षाध्यक्षांचे कामकाज सुरळीत करण्यासाठी हे पद निर्माण करण्यात आले आहे. 24 अकबर रोडच्या राजकीय वर्तुळात या पदाला सरचिटणीसांचे सरचिटणीस म्हणतात.
राज्य कार्यकारिणीची निर्मिती आणि CWC बैठकांच्या समन्वयासाठी देखील संघटनेचे सरचिटणीस जबाबदार आहेत. जिल्हा ते राष्ट्रीय स्तरावरील नियुक्तीची घोषणाही संघटनेच्या सरचिटणीसांच्या लेटरपॅडवरून केली जाते. म्हणजेच संघटना मजबूत करण्याचे कामही त्यांची जबाबदारी आहे.
तिकीट वाटपात भूमिका, वाद सोडवण्यासाठीही जबाबदार
काँग्रेस निवडणूक समिती आणि काँग्रेस स्क्रीनिंग कमिटीच्या बैठकीनंतर, तिकीट वाटपासाठी जे नाव निश्चित केले जाते ते अध्यक्षांकडे पाठवले जाते. त्यांनी नाव निश्चित करण्यात काँग्रेस संघटनेच्या सरचिटणीसांची भूमिकाही महत्त्वाची असते.
यासोबतच काँग्रेसमधील कोणताही वाद मिटवण्याची जबाबदारी संघटनेच्या सरचिटणीसांवर आहे. शिस्तभंगाचे प्रकरण आढळल्यास ते शिस्तपालन समितीकडे पाठवले जाते.
या दिग्गज नेत्यांनी भूषवले हे पद
केसी वेणुगोपाल यांच्या आधी अशोक गेहलोत आणि जनार्दन द्विवेदी या नेत्यांनी हे पद भूषवले आहे. गेहलोत यांनी राजस्थानचे मुख्यमंत्री, सरचिटणीस आणि प्रदेशाध्यक्षपद भूषवले आहे. जनार्दन द्विवेदी हे सोनिया गांधी यांच्या जवळचे राहिले असून त्यांनाही संघटनेत काम करण्याचा अनुभव आहे.
4 वर्षांत 3 वाद, तोडगा नाहीच
राजस्थान काँग्रेसमधील अशोक गेहलोत आणि सचिन पायलट यांच्यातील वाद अडीच वर्षांपासून सुरू आहे. तो सोडवण्याची जबाबदारी केसी वेणुगोपाल यांच्यावर आली होती, मात्र आजपर्यंत हा वाद पूर्णपणे मिटलेला नाही.
कर्नाटकातील आगामी निवडणुकीत चेहऱ्यावरून सिद्धरामय्या आणि डीके शिवकुमार गटात वादाची परिस्थिती आहे. काँग्रेस संघटनेलाही ते सोडवता आलेले नाही.
छत्तीसगडमध्येही टीएस सिंहदेव आणि भूपेश बघेल कॅम्पमध्ये वादाची परिस्थिती आहे. हायकमांडने त्यांना मुख्यमंत्री करण्याचे आश्वासन दिले होते, ते अद्याप पूर्ण झालेले नाही, असे सिंगदेव यांच्या समर्थकांचे म्हणणे आहे.
बंगाल, बिहारसारख्या राज्यात पक्षाचे अस्तित्व नाही
गेल्या 2 वर्षांपासून पश्चिम बंगालसारख्या मोठ्या राज्यात संघटनेचा विस्तार होऊ शकलेला नाही. लोकसभेतील काँग्रेसचे नेते अधीर यांच्या खांद्यावर राज्याचीही धुरा आहे. येथे अनेक जिल्ह्यांत संपूर्ण संघटनाच गायब आहे. अलीकडेच बिहारमध्ये प्रदेशाध्यक्षांची नियुक्ती झाली आहे, मात्र अजूनही संघटना नाही. इतकेच नव्हे तर काँग्रेसच्या राष्ट्रीय स्तरावरील अनेक आघाडीच्या संघटनांमध्येही नेत्यांची नियुक्ती झालेली नाही. विवेक तनखा यांनी जून 2019 मध्येच काँग्रेसच्या कायदा आणि आरटीआय विभागाच्या अध्यक्षपदाचा राजीनामा दिला होता, परंतु अद्याप नवीन नियुक्त्या करण्यात आलेल्या नाहीत.
The Focus Explainer KC Venugopal on the chair for 4 years, how important is the post of General Secretary in the Congress Party, read in detail
महत्वाच्या बातम्या
- अल निनोमुळे भारताच्या मान्सूनवर संकट : या वर्षी सरासरीपेक्षा कमी पावसाचा अंदाज, अमेरिकेच्या हवामान खात्याने दिला इशारा
- पत्रकार शशिकांत वारिसे मृत्यू प्रकरणी SIT गठीत होणार, गृहमंत्री देवेंद्र फडणवीसांचे पोलिसांना आदेश
- तुर्कस्तान-सीरियातील भूकंपातील मृतांची संख्या 29 हजारांच्या पुढे, संयुक्त राष्ट्राने वर्तवला 50,000 मृत्यूंचा अंदाज
- “ते” शक्य नाही!!; अजितदादांच्या मुख्यमंत्रीपदाच्या चर्चेला शरद पवारांचा ब्रेक!!