विशेष प्रतिनिधी
वाराणसी : बनारस हिंदू विद्यापीठातील (बीएचयू) प्राचीन इतिहास, संस्कृती आणि पुरातत्व विभागातील सहाय्यक प्राध्यापक डॉ. अमित कुमार उपाध्याय, 2800 वर्षे जुन्या चलनांचा अभ्यास करतील. भारतीय राष्ट्रीय विज्ञान अकादमी, भारत सरकारच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान मंत्रालयाच्या स्वायत्त संस्थेने या प्रकल्पाला मान्यता दिली आहे. जुन्या चांदीच्या चलनांचा अभ्यासात समावेश केला जाईल. यामध्ये त्यांचे धातूचे विश्लेषण केले जाईल. Currencies 2800 years old will be studied An initiative of Banaras Hindu University
भारतीय मुद्राशास्त्राच्या इतिहासात, पेंचंट (पंचमार्क क्वाइन) नाण्यांचे स्थान अग्रगण्य स्थान आहे. ही चलने भारतात जारी होणारी पहिली चलने आहेत. जी मोठ्या प्रमाणावर प्रसिद्ध झाले, तसेच त्यांना देशभरात प्रतिसाद मिळाला. ही चलने संपूर्ण देशात स्वीकार्य होती. तथापि, अनेक प्रश्न आहेत ज्यांचा अभ्यास करणे आवश्यक आहे, जसे की त्यांचा पुरवठा, पुरातनता आणि जारीकर्ता संबंध.
खोटे आणि खरे चलन यात फरक करणे अवघड आहे.
या प्रश्नांची उत्तरे देण्यासाठी डॉ अमित उपाध्याय अभ्यास करणार आहेत. त्यांनी सांगितले की, सध्याच्या काळात बनावट नोटा बनतात ही वस्तुस्थिती आहे. ती त्यांच्या प्राच्य मूल्याच्या आधारावर बाजारात विकली जातात. हे थांबवण्याची गरज आहे. सामान्य संशोधकांना बनावट आणि अस्सल चलनांमध्ये फरक करणे कठीण होत आहे.
या मुद्यांचा अभ्यास केला जाणार असल्याचे डॉ. अमित उपाध्याय यांनी सांगितले. ते म्हणाले की, या नाण्यांच्या निर्मितीमध्ये वापरलेली चांदी कोठून आणली आणि या नाण्यांच्या निर्मितीमध्ये कोणते तंत्रज्ञान वापरण्यात आले, हेही या प्रकल्पात पाहिले जाईल. सुरुवातीला, या प्रकल्पाची व्याप्ती फक्त उत्तर प्रदेशातून मिळालेली नाणी असून ज्याचा भविष्यात आणखी विस्तार केला जाईल.
उत्तर प्रदेशातील काशी, मथुरा, पांचाळ, अयोध्या अशा विविध ठिकाणांहून प्राप्त झालेल्या नाण्यांचा तौलनिक अभ्यास, त्यावरील चिन्हांचा ऐतिहासिक अर्थ लावला जाणार आहे. अभ्यासादरम्यान, ते कोणत्या टांकसाळीतून जारी केले गेले आणि त्यांची पुरातनता काय आहे हे आपल्याला कळू शकेल. साहित्यिक पुराव्यांद्वारे देखील त्यांची पुष्टी केली जाईल, मुख्यतः वैदिक ग्रंथांमध्ये आढळणारे संदर्भ तपासले जातील.