वृत्तसंस्था
नवी दिल्ली : पश्चिम बंगालच्या मुख्यमंत्री ममता बॅनर्जी यांचा पक्ष तृणमूल काँग्रेस (TMC) खर्चाच्या बाबतीत देशातील सर्वात मोठा प्रादेशिक पक्ष आहे. 2022-23 या आर्थिक वर्षात पक्षाचे उत्पन्न 333.45 कोटी रुपये होते, तर खर्च 181.1 कोटी रुपये होता.ADR report, Mamata’s largest party in terms of TMC spending; 20 Regional Parties Expenditure Exceeds Income
तर कमाईच्या बाबतीत तेलंगणाचे माजी मुख्यमंत्री के. चंद्रशेखर राव (KCR) यांचा पक्ष भारत राष्ट्र समिती (BRS) टॉपवर राहिला. 2022-23 मध्ये पक्षाचे उत्पन्न 737 कोटी रुपये होते, तर खर्च 57.47 कोटी रुपये होता. आंध्र प्रदेशचे माजी मुख्यमंत्री जगन मोहन रेड्डी यांचा पक्ष YSR काँग्रेस कमाईच्या बाबतीत तिसरा आणि खर्चाच्या बाबतीत दुसऱ्या क्रमांकावर आहे.
असोसिएशन फॉर डेमोक्रॅटिक रिफॉर्म्स (ADR) ने आपल्या अलीकडील अहवालात देशातील 57 पैकी 39 प्रादेशिक पक्षांच्या कमाई आणि खर्चाचा तपशील जाहीर केला आहे. निवडणूक आयोगाच्या नियमानुसार सर्व पक्षांना त्यांचे वार्षिक उत्पन्न आणि खर्चाचा अहवाल आयोगाला सादर करावा लागतो.
प्रादेशिक पक्षांनी कमावल्यापेक्षा एक चतुर्थांश कमी खर्च केला
ADR अहवालानुसार, 2022-23 या आर्थिक वर्षात 39 प्रादेशिक पक्षांचे एकूण उत्पन्न 1,740 कोटी रुपये होते, जे मागील वर्ष 2021-22 पेक्षा 20 कोटी रुपये अधिक आहे. तर पक्षांचा खर्च केवळ 481 कोटी रुपये होता. म्हणजे खर्च उत्पन्नाच्या एक चतुर्थांशपेक्षा कमी आहे.
18 पक्षांनी लेखापरीक्षण अहवाल दिलेला नाही
ADR नुसार, देशातील 18 प्रादेशिक पक्षांनी 2022-23 या आर्थिक वर्षासाठी त्यांचे लेखापरीक्षण अहवाल निवडणूक आयोगाला सादर केले नाहीत. त्यात शिवसेना, बोडोलँड पीपल्स फ्रंट, J&K नॅशनल कॉन्फरन्स, राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष आणि शिवसेना (UBT) यांचाही समावेश आहे. पक्षांना 31 ऑक्टोबर 2023 पर्यंत निवडणूक आयोगाच्या वेबसाइटवर वार्षिक लेखापरीक्षण अहवाल सादर करायचा होता. केवळ 16 पक्षांनी वेळेवर अंतिम मुदत पूर्ण केली आणि 23 पक्षांनी उशिरा अहवाल सादर केला.
20 पक्षांनी कमावल्यापेक्षा जास्त खर्च केला
अहवालानुसार, 19 प्रादेशिक पक्षांनी खर्च न केलेले उत्पन्न घोषित केले. बीआरएसचे अखर्चित उत्पन्न सर्वाधिक 680 कोटी रुपये होते. त्यानंतर बिजू जनता दलाचे 171 कोटी रुपये आणि द्रमुकचे 161 कोटी रुपये होते. याउलट, 20 पक्षांनी कमाईपेक्षा जास्त खर्च केल्याचा अहवाल दिला. यामध्ये जनता दल (धर्मनिरपेक्ष) ने उत्पन्नापेक्षा 490% जास्त खर्च केला. या अहवालात असे म्हटले आहे की पक्षांना देणग्या आणि इलेक्टोरल बाँड्समधून सर्वाधिक पैसा मिळाला, ज्याची रक्कम 1,000 कोटी रुपये आहे.
कमाई आणि खर्चाच्या बाबतीत भाजप सर्वात मोठा राष्ट्रीय पक्ष
फेब्रुवारी 2024 मध्ये, ADR ने 6 राष्ट्रीय पक्षांच्या कमाई आणि खर्चाचे अहवाल प्रसिद्ध केले. अहवालानुसार, राष्ट्रीय पक्षांनी 2022-23 या आर्थिक वर्षात त्यांचे एकूण उत्पन्न सुमारे 3077 कोटी रुपये असल्याचे घोषित केले. भाजपने सर्वाधिक (रु. 2361 कोटी) कमावले आणि सर्वाधिक (1361.68 कोटी रुपये) खर्च केले. 452.375 कोटी रुपयांच्या उत्पन्नासह काँग्रेस दुसऱ्या क्रमांकाचा पक्ष आहे, तर पक्षाने 467.13 कोटी रुपये खर्च केले आहेत.